Όταν το 2019 ο πρωθυπουργός από το βήμα της ΔΕΘ προχωρούσε σε μια σειρά εξαγγελιών, σε μια μικρή χρονικά απόσταση από τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησής του, σίγουρα δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι το 2020 θα ήταν μια χρονιά κρίσης σε κάθε επίπεδο.
Από τα εθνικά μας ζητήματα και την ένταση στα Ελληνοτουρκικά, από τον Έβρο έως την ανατολική Μεσόγειο και φυσικά την πανδημία του Covid-19 με τις τρομερές οικονομικές επιπτώσεις της λόγω και των lockdowns.
Το γεγονός ότι η φετινή παρουσία του πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη θα λάβει χώρα χωρίς να ανοίξει τις πύλες της η ΔΕΘ λόγω… κορωνοϊού είναι ενδεικτικό του τι έχει συμβεί στο διάστημα αυτών των 12 μηνών.
Παραδοσιακά, η ομιλία και η συνέντευξη Τύπου του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ αποτελούσαν μια προσπάθεια επανεκκίνησης των σχέσεων της κυβέρνησης με την κοινωνία, μέσω της παρουσίασης των άμεσων προτεραιοτήτων της κυβέρνησης, με έμφαση σχεδόν πάντοτε σε μια σειρά μέτρων στήριξης της κοινωνίας, αλλά και την ανακοίνωση διαρθρωτικών αλλαγών, που ως σκοπό έχουν να φέρουν αναπτυξιακές προοπτικές στην οικονομία της χώρας. Απ’ ό,τι φαίνεται, αυτή είναι η συνταγή που πρόκειται να ακολουθηθεί και φέτος, χωρίς όμως να γίνει προσπάθεια να ωραιοποιηθεί η υπάρχουσα κατάσταση.
Το 2020 έχει ήδη περιγραφεί από τα χείλη του πρωθυπουργού ως μια εξαιρετικά δύσκολη χρονιά. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Θεσσαλονίκη την εβδομάδα που πέρασε, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι η κυβέρνησή του δεν έκρυψε τις δυσκολίες που υπάρχουν μπροστά και αναφέρθηκε σε μια πρωτοφανή παγκόσμια οικονομική κρίση, προσθέτοντας όμως ότι «δεν καθόμαστε με τα χέρια σταυρωμένα».
Μάλιστα, σχολιάζοντας τα στοιχεία για την ύφεση στο β΄ τρίμηνο του 2020, που θα είναι της τάξης του 15,2%, την περιέγραψε πολύ μεγάλη. Ο δε υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, αναφερόμενος στον προϋπολογισμό που προετοιμάζεται, είπε πως «ίσως είναι η πιο δύσκολη κατάρτιση προϋπολογισμού την τελευταία δεκαετία».
Μέτρα στήριξης για εργαζομένους και επιχειρήσεις
Ο υπουργός Οικονομικών, μάλιστα, επιχείρησε να δώσει και την κατεύθυνση προς την οποία πρόκειται να κινηθεί ο πρωθυπουργός, τονίζοντας ότι «έχουμε επιλέξει να κινηθούμε σε τρεις άξονες: Τις μειώσεις φόρων με μόνιμο και παροδικό χαρακτήρα. Μέχρι την αρχή της κρίσης υλοποιήσαμε ό,τι είχαμε υποσχεθεί σε μόνιμες μειώσεις φόρων». «Στη Θεσσαλονίκη», συμπλήρωσε, «αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι η χώρα να προχωρήσει σε μόνιμες και παροδικές μειώσεις, ανάλογα με την εξέλιξη της υγειονομικής κρίσης. Η Πολιτεία πρέπει να έχει πόρους για να στηρίξει εργαζομένους και επιχειρήσεις».
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας έκανε λόγο για ένα συνολικό πακέτο με μέτρα τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. που θα έχουν μονιμότερα χαρακτηριστικά. Με τα μεν πρώτα να αφορούν τους πληττόμενους από τον κορονοϊό και τα δεύτερα τη μείωση της φορολογίας. Το πακέτο αυτό, σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, θα είναι μεγάλο και οι σχεδιασμοί της κυβέρνησης δεν επηρεάζονται από την ύφεση.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός θα ανακοινώσει την ήδη αποφασισμένη πληρωμή αναδρομικών των συνταξιούχων μέσα στον Οκτώβριο, αλλά και τη μείωση της εισφοράς αλληλεγγύης για τα φυσικά πρόσωπα. Αναμένεται ακόμη να ανακοινωθεί μείωση του τέλους επιτηδεύματος, του ΕΝΦΙΑ αλλά και του φόρου των επιχειρήσεων. Δεδομένη θεωρείται και η επέκταση της επιστρεπτέας προκαταβολής, καθώς θα ληφθεί υπόψη η πτώση των εσόδων όλο το διάστημα της πανδημίας. Σχεδόν σίγουρη θεωρείται και η ανακοίνωση μειώσεων των ασφαλιστικών εισφορών από την 1η Ιανουαρίου του 2021.
Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί από τον πρωθυπουργό και τους συνεργάτες του και στον τρόπο χρήσης των ευρωπαϊκών κονδυλίων που θα αρχίσουν να εισρέουν στη χώρα μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Τα χρήματα αυτά, σύμφωνα με την κυβέρνηση, θα αποτελέσουν την απαραίτητη ασφάλεια προκειμένου το κράτος να καταφέρει να εφαρμόσει περαιτέρω μέτρα μείωσης της φορολογίας. Ταυτόχρονα στο τραπέζι φαίνεται ότι είναι μια διετής ρύθμιση των χρεών επιχειρήσεων και ιδιωτών, που έχουν πληγεί από τις επιπτώσεις της πανδημίας του Covid-19, ενώ ταυτόχρονα αναμένεται να ανακοινωθεί η επέκταση μέτρων τα οποία έχουν χαρακτηριστεί «επιτυχημένα», όπως η Επιστρεπτέα προκαταβολή.
Ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων
Είναι σαφές ότι ένα σημαντικό μέρος των δηλώσεων του πρωθυπουργού θα αφορά τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας, με δεδομένο τον ρόλο που αυτές κλήθηκαν να παίξουν μέσα στο 2020, αλλά και φυσικά την καταπόνησή τους.
Όπως ανέφερε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας, ο πρωθυπουργός στην ομιλία του θα αναπτύξει τον σχεδιασμό της κυβέρνησης για ένα τρίπτυχο που αφορά την ενίσχυση σε εξοπλιστικό επίπεδο της αποτρεπτικής δύναμης των Ενόπλων Δυνάμεων, την ενίσχυση του προσωπικού αλλά και την ενίσχυση της αμυντικής μας βιομηχανίας, με σαφή αναπτυξιακά χαρακτηριστικά και οφέλη τόσο για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη στη χώρα όσο και για την απασχόληση.
Με την 10η Σεπτεμβρίου να είναι η ημέρα κατά την οποία ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα συναντήσει τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, θεωρείται σίγουρη η ανακοίνωση της προμήθειας των γαλλικών αεροσκαφών Rafale και συγκεκριμένου εξοπλισμού, ο οποίος αναμένεται να αποδεσμευτεί από τη Γαλλία για χρήση από τη χώρα μας. Και όπως φαίνεται, ίσως να μην είναι η μοναδική ανακοίνωση εξοπλιστικών προγραμμάτων, αφού ο κυβερνητικός εκπρόσωπος έσπευσε να διευκρινίσει ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα που πάντα προσπαθεί να έχει διαφοροποιημένες πηγές, κάτι το οποίο ίσως αφορά την απόκτηση αμερικανικών πλοίων για το Πολεμικό μας Ναυτικό. Αυτή η τελευταία περίπτωση διασυνδέεται και με το ζήτημα της ενίσχυσης της αμυντικής βιομηχανίας, αφού κάποια από τα αμερικάνικα πλοία αναμένεται στο πλαίσιο της συμφωνίας να ναυπηγηθούν στην Ελλάδα.
Ο πρωθυπουργός θα ανακοινώσει ακόμη προσλήψεις επαγγελματιών οπλιτών, οι οποίοι καταδείχθηκε ότι είναι απαραίτητοι για την εύρυθμη λειτουργία του στρατεύματος, ειδικά σε καιρούς παρατεταμένης κρίσης σαν τη σημερινή. Ιδιαίτερη θα είναι η έμφαση που θα δοθεί στην ιδιωτικοποίηση οργανισμών της αμυντικής βιομηχανίας με «αμαρτωλό» παρελθόν. Οι συζητήσεις, απ’ ό,τι φαίνεται, στους συγκεκριμένους τομείς έχουν προχωρήσει αρκετά και ίσως ο πρωθυπουργός να μπορέσει να κάνει και συγκεκριμένες ανακοινώσεις, αν κι αυτό στο οποίο σίγουρα θα δοθεί βάση θα είναι η διαμόρφωση του πλαισίου για τη βιομηχανία οπλικών συστημάτων αλλά και τη διασύνδεσή της με φορείς έρευνας και καινοτομίας στη χώρα μας.
Πάντως, εκτός ΔΕΘ δεν πρόκειται να μείνει και η ενεργοποίηση της διπλωματίας της χώρας μας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται τόσο για την ασφάλεια στην περιοχή όσο και για τις αναπτυξιακές δυνατότητες που αυτή προσφέρει.
Ένας χρόνος μετά
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, έχει να δούμε τι εξ αυτών που είχε πέρυσι εξαγγείλει ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ τελικά πραγματοποιήθηκε.
Πέρυσι ο πρωθυπουργός είχε ανακοινώσει χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές, λιγότερες εισφορές, κίνητρα και διευκόλυνση επενδύσεων. Δεν είχε περιοριστεί σε αυτά, αλλά ανακοίνωνε μέτρα για την αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας με εργαλείο την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, ενώ προανήγγειλε την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού από τον τόπο διαμονής τους και την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου. Ιδιαίτερη έμφαση έδινε στις επενδύσεις, στα εργασιακά αλλά και στο ψηφιακό κράτος, ανακοινώνοντας μέτρα για την ενίσχυση της πλήρους απασχόλησης και την αντιμετώπιση της υποδηλωμένης εργασίας. Είχε ακόμη εξαγγείλει τη σταδιακή μείωση του ΕΝΦΙΑ και το ξεμπλοκάρισμα επενδύσεων.
Έναν χρόνο μετά κάποια εξ αυτών έχουν προχωρήσει, κάποια όχι, ενώ κάποια άλλα… έμειναν στη μέση ή έχασαν την… ουσία τους, αποτελώντας κέλυφος των αρχικών δεσμεύσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το νομοσχέδιο για την ψήφο των αποδήμων, το οποίο μετατράπηκε σε άσκηση… συναίνεσης μεταξύ των κομμάτων. Το τελικό αποτέλεσμα σίγουρα δεν δικαίωσε όσους πίστευαν ότι οι απόδημοι Έλληνες θα μπορούσαν χωρίς εμπόδια να ψηφίζουν για τις εκλογές στη χώρα μας.
Ο αριθμός των «αλλαγών» που ήλθε ύστερα από απαίτηση των κομμάτων της αντιπολίτευσης δεν δικαίωσε την αρχική αισιοδοξία. Η μείωση του ΕΝΦΙΑ άρχισε, αλλά δεν… προχώρησε, ενώ οι ιδιοκτήτες ακινήτων είδαν ακόμη και αυτήν την ελάφρυνση επί της ουσίας να εξανεμίζεται, καθώς τα μέτρα για την πανδημία με τη μείωση των ενοικίων δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα σε πολλούς εξ αυτών που αδυνατούν να πληρώσουν και τον… ελαφρά μειωμένο ΕΝΦΙΑ.
Οι επενδύσεις που ανήγγειλε ο πρωθυπουργός, με εμβληματική αυτή στο Ελληνικό, εντός του οποίου τα έργα θα ξεκινούσαν τον Ιανουάριο του 2020, δεν δικαιώνουν το χειροκρότημα. Οι χαμηλής έντασης εργασίες που άρχισαν το δεύτερο εξάμηνο του 2020 σίγουρα δεν έχουν φέρει τα αποτελέσματα που θα ήθελε ο πρωθυπουργός.
Η δε περσινή εξαγγελία του πρωθυπουργού για κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος και της εισφοράς αλληλεγγύης -αν και είχε διευκρινίσει ότι δεν θα γίνει μέσα στο 2020- αναμένεται να επαναληφθεί και φέτος, καθώς δεν θα καταργηθούν τελικά ούτε και το 2021.
Από την άλλη, κάποιες φορολογικές ελαφρύνσεις όντως έγιναν και οι μειώσεις στις εισφορές που θα άρχιζαν το ’20 όντως άρχισαν. Οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας με το επίδομα ύψους 2.000 ευρώ για τη γέννηση τέκνου επιβεβαιώθηκαν, καθώς αυτοί που έγιναν γονείς μέσα στο 2020 το πήραν. Το ίδιο ισχύει και για τη μείωση σε 13% του φορολογικού συντελεστή για βρεφικά είδη, παιδικά καθίσματα αυτοκινήτων και κράνη για μοτοσικλετιστές.
Στα θετικά θα πρέπει να πιστωθούν και η αναστολή του ΦΠΑ στις νέες οικοδομές και η έκπτωση ύψους 40% στις δαπάνες για ανακαίνιση ή αναβάθμιση υπαρχόντων κτιρίων.
Κάποια άλλα μένει να τα δούμε, όπως, παραδείγματος χάριν, τη δέσμευση του πρωθυπουργού για τη διατήρηση του έκτακτου επιδόματος των συνταξιούχων. Την περίφημη 13η σύνταξη, την οποία η Ν.Δ. κατηγορούσε τον ΣΥΡΙΖΑ ότι είχε δώσει ως «προεκλογικό μποναμά» πέρυσι.
Ανάπτυξη… του χρόνου;
Η βασικότερη, όμως, «υπόσχεση» του πρωθυπουργού πέρυσι και αυτή που είναι σίγουρο ότι θα επαναλάβει φέτος ήταν αυτή της ανάπτυξης. Περιγράφοντας το μείγμα πολιτικής της κυβέρνησης σημείωνε ότι πρόκειται για μια πολιτική η οποία δεν εστιάζει μόνο στις μειώσεις φόρων και στη στήριξη του διαθέσιμου εισοδήματος, αλλά δίνει πρωταρχική σημασία, πρωταρχική έμφαση, στην ισχυρή ανάπτυξη.
Ισχυρή ανάπτυξη, η οποία θα έρθει μόνο μέσα από κύμα ιδιωτικών επενδύσεων, ξένων αλλά και εγχώριων, που θα δημιουργήσουν πολλές θέσεις εργασίας και θα εξασφαλίσουν καλούς μισθούς σε όσο το δυνατόν περισσότερους Έλληνες. Αυτό οι Έλληνες δεν το είδαν.
Φυσικά, η πανδημία του Covid-19 έπαιξε σημαντικό ρόλο και αυτό το αναγνωρίζουν οι πάντες. Χωρίς, όμως, να είναι όλοι σίγουροι ότι αυτός ήταν ο μοναδικός λόγος. Την ίδια αυτή «ανάπτυξη» θα την ψάξει η κυβέρνηση και μέσα στο 2021.
