Θλιβερές εκπτώσεις στην ποιότητα της απονομής δικαιοσύνης εισάγει το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, με το σαθρό και μεσαιωνικό επιχείρημα ότι η αυστηρότερη αντιμετώπιση της χαμηλής εγκληματικότητας, η οποία πλέον θα τιμωρείται ακόμη και με πραγματική ποινή φυλάκισης, θα αποτελέσει ανάχωμα στην αύξηση της μεγάλης εγκληματικότητας.
- Από τη Μαρία Παναγιώτου
Στην πραγματικότητα, οι νέες ρυθμίσεις στρέφονται κατά της ίδιας της κοινωνίας, αφού απλοί άνθρωποι, χωρίς φυσικά καμία πρόθεση για διάπραξη μεγάλων αδικημάτων, θα οδηγούνται σε κελιά, ακόμη και για πλημμεληματικής μορφής αδικήματα.
Συγκεκριμένα:
- Σύμφωνα με το άρθρο 11, για κάθε ποινή φυλάκισης μέχρι δύο (2) ετών το δικαστήριο μπορεί να κρίνει ότι απαιτείται η πραγματική της έκτιση εν όλω ή εν μέρει.
- Σύμφωνα με το άρθρο 17, που τροποποιεί το άρθρο 99 του Ποινικού Κώδικα, αν κάποιος έχει στο παρελθόν καταδικαστεί αμετάκλητα με μία ή περισσότερες αποφάσεις σε στερητική της ελευθερίας ποινή άνω του ενός (1) έτους (στον προηγούμενο κώδικα ήταν τρία έτη) και καταδικαστεί εκ νέου με ποινή άνω του ενός έτους, εκτίει την ποινή φυλάκισης.
- Σύμφωνα με το άρθρο 19, που επιφέρει αλλαγές στο άρθρο 104Α του Ποινικού Κώδικα, όταν επιβάλλεται φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα δύο (2) έτη και δεν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής του άρθρου 99, που αναφέραμε παραπάνω, η ποινή μετατρέπεται σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Εκτός πάλι αν το δικαστήριο κρίνει, με ειδική αιτιολογία, ότι αυτή δεν είναι αρκετή για να αποτρέψει τον δράστη από την τέλεση άλλων εγκλημάτων.
Κι ενώ αυστηροποιούνται οι πλημμεληματικές ποινές και θα περίμενε κανείς να αυξηθούν ή έστω να διατηρηθούν τα υπάρχοντα φίλτρα στην απονομή δικαιοσύνης, για να διασφαλιστεί ότι δεν θα τιμωρούνται άδικα άνθρωποι με τόσο σκληρό τρόπο, τελικά τα φίλτρα μειώνονται (!).
Συγκεκριμένα, καταργούνται για τα περισσότερα αδικήματα τα τριμελή πλημμελειοδικεία στον πρώτο βαθμό και εισάγονται μονομελή. Έτσι, ένας και μόνο δικαστής θα καλείται να αποφασίζει ακόμη και την πραγματική φυλάκιση πολίτη. Τα τριμελή πλημμελειοδικεία διατηρούνται σε πρώτο βαθμό μόνο για τα υπηρεσιακά αδικήματα, όπως η παράβαση καθήκοντος, και για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας, και σε δεύτερο βαθμό, δηλαδή θα δικάζουν τις εφέσεις.
Αντίστοιχη μείωση των εχέγγυων για δίκαιη απονομή συντελείται και σε επίπεδο εφετείων, σε τέτοιο βαθμό που μοιάζει σαν να καταργείται το ίδιο το νόημα της έφεσης. Η ουσία του δεύτερου βαθμού κρίσης βρίσκεται στην αναβάθμιση της σύνθεσης του δικαστηρίου όχι μόνο ποιοτικά αλλά και αριθμητικά, προκειμένου να είναι βέβαιο ότι δεν αδικήθηκε κάποιος κατηγορούμενος.
Στο νομοσχέδιο, όμως, που κατέθεσε την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης, το μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων ενισχύεται, αν και αποτελεί μια δικονομική πρόβλεψη που δέχεται μεγάλες επικρίσεις από τον νομικό κόσμο για την ποιότητα απονομής που μπορεί να προσφέρει η κρίση ενός μόνο δικαστή και μάλιστα σε δεύτερο βαθμό για σοβαρά αδικήματα.
Αντίθετα, καταργούνται τα πενταμελή εφετεία γιατί η δικονομική πρόβλεψη κρίθηκε… άσκοπα πολυπρόσωπη (!). Τις αρμοδιότητές του θα ασκεί τριμελές εφετείο, στο οποίο το εχέγγυο που δίνεται από το νομοσχέδιο είναι το γεγονός ότι θα προεδρεύει πρόεδρος Εφετών αρχαιότερος από τον δικαστή που δίκασε πρωτόδικα, ενώ θα παρίσταται και εισαγγελέας Εφετών. Τα άλλα δύο μέλη της σύνθεσης, δηλαδή, μπορεί να είναι και νεότερα από εκείνα της σύνθεσης που δίκασε σε πρώτο βαθμό. Και καθώς, σε ό,τι αφορά την απόφαση ο πρόεδρος είναι ένας μεταξύ ίσων, αυτή μπορεί να λαμβάνεται τελικά από νεότερους και πιο άπειρους δικαστές σε σχέση με την πρωτόδικη απόφαση (!).
Οι δικηγόροι
Ήδη πολλοί δικηγόροι έχουν αρχίσει να αρθρογραφούν για την έκπληξη που τους έχει προκαλέσει η απόφαση για μονομελείς συνθέσεις σε όλο το φάσμα της ποινικής δικαιοσύνης, που συνεισφέρει μόνο στην περαιτέρω υποβάθμιση της απονομής, τη στιγμή που το νέο νομοσχέδιο ευαγγελίζεται την αυστηροποίηση των ποινών για την αποτροπή της εγκληματικότητας.
Μια αυστηροποίηση, που επιχειρείται ακόμη και με τον ακρωτηριασμό των αναστολών, αφού ορίζεται πως αν κατά τη διάρκεια της αναστολής καταστεί αμετάκλητη καταδίκη για οποιοδήποτε έγκλημα κι όχι μόνο δόλου όπως ήταν προηγουμένως, το οποίο τελέστηκε πριν από τη δημοσίευση της απόφασης για την αναστολή, και η ποινή που επιβλήθηκε με μία ή περισσότερες αποφάσεις υπερβαίνει συνολικά το ένα (1) έτος, η αναστολή θεωρείται ότι δεν χορηγήθηκε ποτέ.
Προηγουμένως αυτό εφαρμοζόταν για ποινές πάνω από τρία έτη.
Λεφτά υπάρχουν για κελιά, όχι όμως για τις εισαγγελικές και δικαστικές δυνάμεις της χώρας
Το επιχείρημα από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Δικαιοσύνης για τις δικονομικές… εκπτώσεις είναι η αποδέσμευση δικαστών με στόχο την επιτάχυνση της απονομής. Μια επιτάχυνση που θα μπορούσε να επιτευχθεί με τη διάθεση πόρων για την ενίσχυση των εισαγγελικών και δικαστικών δυνάμεων της χώρας και φυσικά των δικαστικών υπαλλήλων.
Κι αν κανείς προτρέξει να ισχυριστεί ότι λεφτά… δεν υπάρχουν, αυτή τη φορά θα κάνει λάθος. Γιατί ο κ. Φλωρίδης ήδη ανακοίνωσε τη δημιουργία νέων ιδρυμάτων κράτησης για όσους καταδικάζονται για πλημμελήματα. Άρα λεφτά δεν υπάρχουν μόνο για δικαστές, αλλά υπάρχουν για κελιά.
Υπενθυμίζουμε, πάντως, πως σύμφωνα με όλες τις σχετικές έρευνες η αποτροπή της εγκληματικότητας επιτυγχάνεται κυρίως με τη γνώση του δυνάμει δράστη ότι δεν θα διαφύγει τη σύλληψη και ότι θα τιμωρηθεί πραγματικά, με όποια ποινή προβλέπεται. Κι όχι με την αυστηροποίηση των ποινών.
Αλγεινή εντύπωση και περαιτέρω έκπτωση στην ποιότητα της δικαιοσύνης αποτελεί η διεύρυνση της δυνατότητας του εισαγγελέα, που περιγράφεται στο άρθρο 71 του νομοσχεδίου, να στείλει την υπόθεση στο ακροατήριο με κλητήριο θέσπισμα, δηλαδή χωρίς βούλευμα από το τριμελές συμβούλιο.
Εν ολίγοις, σε αρκετές περιπτώσεις ο πολίτης δεν θα απολαμβάνει το εχέγγυο του φυσικού δικαστή στο στάδιο της προδικασίας, αλλά θα φτάνει στο ακροατήριο, υπομένοντας ψυχική και οικονομική ταλαιπωρία, για να αποδείξει αυτό που το απαλλακτικό βούλευμα από δικαστές θα μπορούσε να είχε διαπιστώσει: ότι δηλαδή είναι αθώος.
Η μεσαιωνική τρομοκρατία της δυνατότητας απόφασης από έναν μόνο εισαγγελέα ή έναν μόνο δικαστή εισάγεται πλέον σε όλο το φάσμα της απονομής δικαιοσύνης κι επίσημα!
Η κατάργηση της απλής δυσφήμησης και η διατήρηση μόνο της συκοφαντικής (δημόσιας ή μη) αποτελούν ένα θετικό βήμα προς την ελευθερία του δημοσιογραφικού λόγου.
Ελπίζουμε, ωστόσο, η θετική αυτή ρύθμιση να μην εργαλειοποιηθεί από κάποιους, με στόχο την έκδοση περισσότερων καταδικαστικών αποφάσεων για συκοφαντική δυσφήμηση, για την οποία μάλιστα τώρα προβλέπεται και πραγματική έκτιση ποινής. Ειδικά, από τη στιγμή που γι’ αυτό το αδίκημα θα αποφασίζει πλέον μονομελής σύνθεση και όχι τριμελής, όπως προέβλεπε ο προηγούμενος Κώδικας.
Δείτε επίσης:
- Μπουρλότο Φλωρίδη στη δημοσιογραφία (και τη Δικαιοσύνη)
- Απειλή φυλάκισης για δημοσιογράφους που ασκούν σκληρή κριτική, με το νέο νομοσχέδιο
