Ποιος πρέπει να ηγηθεί της Ευρωπαϊκής Ενωσης τα επόμενα πέντε χρόνια; Το ερώτημα παραμένει αναπάντητο και όποιοι πίστευαν ότι μετά το ηχηρό μήνυμα της ευρωκάλπης οι αποφάσεις για τα ευρωπαϊκά πόστα θα λαμβάνονταν άμεσα ίσως διαψευστούν.
Η άτυπη σύνοδος κορυφής της Δευτέρας δεν κατάφερε να φέρει την απαραίτητη τομή, παρά το γεγονός ότι η τριάδα των επικρατέστερων υποψηφίων για τις κορυφαίες θέσεις εργασίας έχει «κλειδώσει»: Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Αντόνιο Κόστα για την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και η Κάγια Κάλας για τη θέση της ύπατης εκπροσώπου για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφάλειας. Στα χαρτιά, η επιλογή πληρεί όλες τις προϋποθέσεις: πολιτική ποικιλομορφία, γεωγραφική ανάμειξη και ισορροπία μεταξύ των φύλων. Πρόκειται επίσης για μια λίστα γνωστών προσώπων που έχουν συνεργαστεί με ηγέτες τα τελευταία πέντε χρόνια και είναι απίθανο να προκαλέσουν μεγάλες εκπλήξεις.
Οι συναντήσεις μεταξύ Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Σοσιαλιστών και Φιλελευθέρων βοήθησαν να γεφυρωθούν τα χάσματα, αλλά η συμφωνία έμεινε στάσιμη
Παρ’ όλα αυτά, δεν υπήρξε συμφωνία. Μια σειρά διμερών και τριμερών συναντήσεων μεταξύ των τριών κύριων κομμάτων -του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), των Σοσιαλιστών και των Φιλελευθέρων- βοήθησε να γεφυρωθούν τα χάσματα, αλλά έμεινε στάσιμη, λόγω των μαξιμαλιστικών απαιτήσεων του ΕΛΚ.
Μια σύνοδος κορυφής έχει προγραμματιστεί για τις 27 Ιουνίου, ώστε να γίνει μια νέα προσπάθεια. Στον απόηχο των ευρωεκλογών, διαμορφώθηκε μια πρώτη συναίνεση γύρω από τη Γερμανίδα φον ντερ Λάιεν για μια δεύτερη θητεία στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον Πορτογάλο Αντόνιο Κόστα ως πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τη Ρομπέρτα Μέτσολα της Μάλτας ως επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την Εσθονή Κάγια Κάλας ως επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής.
Υψηλές προσδοκίες
Οι προσδοκίες ήταν υψηλές, καθώς οι 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες με την ελπίδα να μοιραστούν οι τέσσερις κορυφαίες θέσεις του μπλοκ μεταξύ του σημερινού συνασπισμού του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλιστών και των Φιλελευθέρων.
Μετά την ήττα του κόμματος του Μακρόν από την Ακροδεξιά στις εκλογές, η απόφασή του να διαλύσει το γαλλικό Κοινοβούλιο και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές είχε φαινομενικά επιταχύνει τις συζητήσεις για τις κορυφαίες θέσεις εργασίας. Συνήθως οι διαπραγματεύσεις διαρκούν εβδομάδες. Τις τελευταίες εβδομάδες άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες τόνισαν επίσης την ανάγκη συνέχειας, δεδομένου του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία και της πιθανής επιστροφής του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά οι ελπίδες για μια γρήγορη συμφωνία εξανεμίστηκαν το βράδυ της Δευτέρας, καθώς το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, ο νικητής των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ζήτησε περισσότερες παραχωρήσεις και περισσότερη εξουσία μεταξύ των ρόλων στις κορυφαίες θέσεις εργασίας.
Οπως αναμενόταν, το ΕΛΚ ήθελε να επαναδιορίσει τη φον ντερ Λάιεν και τη Μέτσολα, οι οποίες ανήκουν στην πολιτική οικογένεια. Επιπλέον, το ΕΛΚ πρότεινε στους σοσιαλιστές να χωριστεί η θητεία του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε δύο μέρη των 2,5 ετών – και το ΕΛΚ θα έπαιρνε το ένα από αυτά. Αυτό, με τη σειρά του, ενόχλησε τους Σοσιαλδημοκράτες (S&D), οι οποίοι ήλπιζαν να πάρουν τη θέση του Κόστα. Και αμέσως μετά το αδιέξοδο των συνομιλιών άρχισε το παιχνίδι των ευθυνών.
Δυσαρέσκεια Μελόνι
Αλλος ένας λόγος για τον οποίο απέτυχαν οι συνομιλίες ήταν ότι η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι ήταν δυσαρεστημένη με τον τρόπο που εξελίχθηκε η βραδιά, όπως δήλωσαν αρκετοί διπλωμάτες της Ε.Ε. Η Μελόνι, η οποία ήταν ένας από τους λίγους ηγέτες που βγήκε από τις ευρωεκλογές με τον αέρα του νικητή, δυσαρεστήθηκε από τις προσπάθειες των άλλων ηγετών της Ε.Ε. να την αποκλείσουν από τις διαπραγματεύσεις.
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός «αμφισβήτησε το είδος της προσέγγισης της συζήτησης», δήλωσε αξιωματούχος που είχε γνώση της συζήτησης. Ξεκίνησε «από την παραδοχή ότι η σημερινή άτυπη συνάντηση θα έπρεπε να αντιπροσωπεύει τη στιγμή κατά την οποία θα έπρεπε να συζητηθεί τι πρέπει να γίνει υπό το φως των μηνυμάτων από τις ευρωεκλογές και στη συνέχεια, από αυτό το σημείο εκκίνησης, να ξεκινήσει η συζήτηση για τα ονόματα για τις κορυφαίες θέσεις εργασίας και όχι το αντίστροφο» πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
«Η βούληση των ευρωπαϊκών λαών αγνοήθηκε στις Βρυξέλλες» δήλωσε και ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν στο τέλος της συνόδου της Δευτέρας. Ο Ορμπαν επιτέθηκε στο ΕΛΚ, το οποίο κέρδισε με άνεση τις εκλογές, επειδή μοιράστηκε τις κορυφαίες θέσεις με τους Σοσιαλιστές και τους Φιλελευθέρους, οι οποίοι ήρθαν δεύτεροι και τρίτοι αντίστοιχα. «Δεν τους ενδιαφέρει η πραγματικότητα» έγραψε ο Ορμπαν. «Δεν πρέπει να είμαστε αφελείς: Θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη μετανάστευση και θα στείλουν ακόμη περισσότερα χρήματα και όπλα στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας».
Στη συνέχεια εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του και ο Τσέχος Πετρ Φιάλα, ο οποίος έκανε μια τραβηγμένη σύνδεση μεταξύ της γεωγραφίας της χώρας του και της διεκδίκησης της εξουσίας. «Οι κανόνες είναι σαφείς, οι υποψηφιότητες για τις κορυφαίες θέσεις εργασίας στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πρέπει να σέβονται τα πολιτικά και γεωγραφικά συμφέροντα» έγραψε ο Φιάλα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πρόσθεσε: «Η Τσεχική Δημοκρατία βρίσκεται στο κέντρο της Ευρώπης – το μελλοντικό μας χαρτοφυλάκιο πρέπει να το αντανακλά αυτό».
Τα παράπονα που εξέφρασαν ο Ορμπαν, η Μελόνι και ο Φιάλα πηγάζουν από ένα κοινό χαρακτηριστικό που τους ενώνει: Κανένας τους δεν ανήκει στις τρεις φιλοευρωπαϊκές οικογένειες -ΕΛΚ, Σοσιαλιστές και Φιλελεύθεροι- που επί δεκαετίες κυριαρχούσαν στις Βρυξέλλες, όπως σχολιάζει το Euronews.
Το επόμενο (κρίσιμο) ραντεβού στις 27 Ιουνίου
Αν και αποδυναμωμένος, ο «μεγάλος συνασπισμός» εξακολουθεί να κατέχει την κυβερνητική πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και να ελέγχει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, με περίπου το 75% των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων γύρω από το τραπέζι. Κατά την άποψή τους, τα ποσοστά αυτά είναι αρκετά ισχυρά για να διατηρήσουν το παραδοσιακό παιχνίδι που υπαγορεύει ότι οι κορυφαίες θέσεις κατανέμονται στο ΕΛΚ, στους Σοσιαλιστές και τους Φιλελευθέρους ανάλογα με τις εκλογικές τους επιδόσεις.
Ομως για τον Ορμπαν, τη Μελόνι και τον Φιάλα πνέουν άνεμοι αλλαγής. Η αύξηση της υποστήριξης των σκληρών και ακροδεξιών κομμάτων στις εκλογές του Ιουνίου είναι γι’ αυτούς η αυγή μιας ευρύτερης αναθεώρησης των μακροχρόνιων κανόνων της Ε.Ε., ξεκινώντας από την κατανομή των κορυφαίων θέσεων εργασίας. Οι ηγέτες της Ε.Ε. θα συνέλθουν τώρα εκ νέου στις Βρυξέλλες στις 27 και 28 Ιουνίου, ελπίζοντας να καταλήξουν σε συμφωνία για τους ηγέτες του μπλοκ πριν από την ψηφοφορία για τον επόμενο πρόεδρο της Επιτροπής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που έχει προγραμματιστεί για τα μέσα Ιουλίου.
