Νέες μελέτες για τα «μυστικά» του Νίκου Καζαντζάκη

Δύο αυτόνομες και εκτενείς μελέτες προσφέρουν ακόμα μία λογοτεχνική προσέγγιση του πλέον αναγνωρίσιμου διεθνώς και πολυμεταφρασθέντος Έλληνα συγγραφέα, του Νίκου Καζαντζάκη! Mια διαφορετική και πρωτότυπη θεώρηση του σημαντικότερου ίσως μυθιστορήματος του Κρητικού λογοτέχνη «Ο Καπετάν Μιχάλης» εμπλουτίζει την εκτενέστατη και διαρκώς αυξανόμενη βιβλιογραφία για το έργο του σημαντικότερου συγγραφέα του 19ου και του 20ού αιώνα.

Πρόκειται για μια διεπιστημονική μελέτη και μία δεύτερη η οποία υπόκειται σε μια συγκριτολογική – διακαλλιτεχνική προσέγγιση του μυθιστορήματος, οι οποίες περιλαμβάνονται στο νέο βιβλίο του καθηγητή Βυζαντινής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ Κωνσταντίνου Παΐδα, το οποίο τιτλοφορείται «Ο Καπετάν Μιχάλης του Νίκου Καζαντζάκη». Ο Παΐδας στην πρώτη μελέτη του βιβλίου «Η τέχνη της πατροκτονίας» αξιοποιεί μεθοδολογικά εργαλεία των επιστημώντης Φιλολογίας, της Ψυχολογίας και της Εγκληματολογίας και επιχειρεί να φωτίσει την πρόθεση του Καζαντζάκη, όπως αυτή αποκαλύπτεται από τη μελέτη του «Καπετάν Μιχάλη». Αποδεικνύεται με στέρεη επιχειρηματολογία ότι με το εν λόγω «κρητικό μυθιστόρημα» ο Καζαντζάκης επεδίωξε να επιτύχει κάτι εντελώς διαφορετικό από ό,τι δηλώνει ο ίδιος στον πρόλογο του μυθιστορήματός του.

Ο καθηγητής και συγγραφέας στη δεύτερη και σαφώς εκτενέστερη μελέτη του βιβλίου «Η λειτουργία των εικονικών αναπαραστάσεων στον Καπετάν Μιχάλη του Ν. Καζαντζάκη» (σελ. 77-237) προχωρεί σε συγκριτική – διακαλλιτεχνική διεξοδική ανάλυση, από την οποία εξάγονται ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Όπως επισημαίνεται, εντυπωσιάζει η ταύτιση ιερών εικόνων και προσωπογραφιών του μυθοπλαστικού κόσμου με γνωστές ιερές εικόνες και έργα επιφανών αγιογράφων και ζωγράφων, τα οποία γνώριζε ο Καζαντζάκης. Ιδιαίτερα σημαντικό καρπό της έρευνας συνιστά η ταύτιση του ανώνυμου κωφάλαλου ζωγράφου, που μνημονεύεται στη μυθιστορηματική αφήγηση, με έναν διάσημο Κρητικό ζωγράφο του τέλους του 19ου αιώνα.