Στις 19 Ιουλίου του 1992 ένα Fiat 126 παγιδευμένο με εκρηκτικά ανατινάχθηκε κάτω από το σπίτι της μητέρας του δικαστή Πάολο Μπορσελίνο στην οδό Ντ’ Αμέλιο του Παλέρμο. Φρικτό θάνατο βρήκαν ο ίδιος ο δικαστής, επικεφαλής του αγώνα ενάντια στη Μαφία της Σικελίας, και οι πέντε αστυνομικοί της φρουράς του.
Έχουν περάσει 27 χρόνια από εκείνη την ημέρα που βύθισε την Ιταλία στο πένθος. Είκοσι επτά χρόνια με εικόνες που έμειναν χαραγμένες στη μνήμη των έντιμων Ιταλών, οι οποίοι πενήντα επτά ημέρες νωρίτερα είχαν θρηνήσει και τον πρώτο δικαστή, που κήρυξε τον πόλεμο ενάντια στο οργανωμένο έγκλημα της Σικελίας, Τζοβάνι Φαλκόνε.
Οι δυο Σικελοί δικαστές, πολέμιοι της «Κόζα Νόστρα», βρήκαν τον θάνατο από το… χέρι της με τον ίδιο τρόπο.
Στις 25 Μαΐου του 1992, στη Βασιλική του Αγίου Δομίνικου στο κέντρο του Παλέρμο, μαυροφορεμένοι δικαστικοί συγκεντρώθηκαν για το τελευταίο αντίο στον Φαλκόνε, τον σταυροφόρο της Μαφίας, που ήταν πια νεκρός από έκρηξη αυτοκινήτου, παγιδευμένου με εκρηκτικά. Μαζί του σκοτώθηκαν και η σύζυγός του και οι συνοδοί του.
Το ίδιο το σύμβολο της θεσμικής μάχης κατά της «Κόζα Νόστρα» είχε περάσει το μεγαλύτερο μέρος της διακεκριμένης καριέρας του προσπαθώντας να ξεριζώσει το καρκίνωμα της Σικελίας και, μάλιστα, με αρκετές επιτυχίες. Όταν ήρθε το τέλος του, πλησίαζε σε μεγάλες αποκαλύψεις και συλλήψεις.
Επικεφαλής των δικαστικών αρχών ήταν πια ο Πάολο Μπορσελίνο, ο οποίος στην κηδεία του Φαλκόνε λειτούργησε ως άξονας αναφοράς και στήριγμα για τις οικογένειες των εκλιπόντων. Όταν εκφώνησε τον επικήδειο του ειδικού εισαγγελέα, υποσχέθηκε πως το δικαστικό σύστημα του Παλέρμο δεν θα άφηνε τον αγώνα του να «βαλτώσει», εντατικοποιώντας τη μάχη.
Ο Μπορσελίνο διαμήνυσε στους αρχηγούς της Μαφίας ότι δεν θα φοβηθεί, αλλά θα συνεχίσει το έργο του Φαλκόνε, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι κάθε μέρα που περνούσε θα μπορούσε να είναι και η τελευταία του.
Το αρμόδιο Υπουργείο του χορήγησε φρουρά. Την αποφράδα εκείνη μέρα για τον ίδιο και τους αστυνομικούς της φρουράς του: Αγκοστίνο Καταλάνο, Εμανουέλα Λόι (ήταν η πρώτη γυναίκα αστυνομικός που έπεσε στο καθήκον), Βιντσέντζο Λι Μούλι, Βάλτερ Έντι Κοζίνα και Κλάουντιο Τραίνα, ο θάνατος από την έκρηξη ήταν ακαριαίος.
Είκοσι επτά χρόνια αργότερα, στην οδό D’Amelio, οι εκδηλώσεις στη μνήμη του δικαστή έγιναν για πρώτη χρονιά χωρίς την παρουσία της γυναίκας του, που πέθανε πέρυσι.
«Φέτος δυσκολεύομαι να συμμετάσχω στις εκδηλώσεις, επειδή δεν υπάρχει Ρίτα», είπε ο αδελφός του Σαλβατόρε. «Για μένα δεν είναι απλώς θέμα μνήμης, αλλά μάχης, γιατί κάθε φορά πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν τον σκότωσε ο εχθρός, αλλά η φωτιά που προήλθε πίσω από την… πλάτη του, από εκείνους που έπρεπε να πολεμήσουν μαζί του αντί εναντίον του. Γι’ αυτό η μνήμη σημαίνει αγώνας για μένα».
«Ο αδελφός μου απέμεινε ένας… απανθρακωμένος κορμός»
Πρόσφατα αποχαρακτηρίστηκαν από απόρρητα από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή κατά της Μαφίας τα ηχητικά του Μπορσελίνο. Σε αυτά ακούγεται ο ίδιος ο δικαστής να αναφέρει τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε η ομάδα κατά της μαφίας ήδη από το 1984. Ο αδερφός του αποφάσισε να μην πάει στην τελετή αποχαρακτηρισμού των εγγράφων, στέλνοντας μια επιστολή, που έλεγε τα εξής:
«… Είκοσι επτά χρόνια μετά, ο αδερφός μου και οι πέντε άνθρωποι που σκοτώθηκαν μαζί του περιμένουν ακόμα δικαιοσύνη και αλήθεια για τη σφαγή της Via D’Amelio. Σε εκείνη τη σφαγή ο αδελφός μου έγινε ένας απανθρακωμένος κορμός χωρίς πόδια και χέρια. Τα κομμάτια αυτών των αγοριών διαμελίστηκαν, συλλέχθηκαν ένα προς ένα και τοποθετήθηκαν σε κουτιά για να ταυτοποιηθούν, χωρισμένα και περικαλυμμένα από φέρετρα πολύ μεγάλα σε σχέση με ό,τι είχε απομείνει από κείνους».
Ο Πάολο Μπορσελίνο (19/1/1940 -19/7/1992) ήταν Ιταλός δικαστής. Σκοτώθηκε από έκρηξη βόμβας, που είχε τοποθετήσει σε αυτοκίνητο κάτω από το σπίτι της μάνας του η σικελική μαφία, 57 ημέρες μετά τη δολοφονία του φίλου και συναδέλφου του, Τζοβάνι Φαλκόνε, στο Καπάτσι.
Έκτοτε, οι φωτογραφίες των δύο ηρώων-δικαστών δεν λείπουν από καμία διαδήλωση κατά της Μαφίας. Έχουν σχεδόν ανακηρυχθεί σε «αγίους του αντι-μαφιόζικου αγώνα».
Το ιταλικό κράτος τους ανέθεσε πράγματι μια αποστολή αυτοκτονίας, θα λέγαμε με σύγχρονους όρους, αλλά δεν τους προστάτευσε. Γι’ αυτό το λόγο η χήρα τού Μπορσελίνο αρνήθηκε να γίνει η κηδεία του δημοσία δαπάνη, ενώ η κόρη του, Φιαμέτα, έγραψε στην εφημερίδα «La Repubblica» ένα πύρινο άρθρο, στο οποίο έθετε στην ιταλική πολιτεία δεκατρία ερωτήματα για τον θάνατο του πατέρα της. Το κυριότερο ήταν το πού εξαφανίστηκαν τα χειρόγραφα του ανέκδοτου βιβλίου του, γνωστού ως «Κόκκινη Ατζέντα», όπου μαζί με τους μαφιόζους φαίνεται ότι «έκαιγε» και πολιτικούς της εποχής.
Με αφορμή τις υπόνοιες συγκάλυψης των δολοφόνων που βαραίνουν ακόμα το ιταλικό κράτος, ο νυν πρόεδρος του ιταλικού κράτους, Σέρτζο Ματαρέλα, απάντησε υποσχόμενος πως η πολιτεία «δεν θα πάψει να αναζητά την αλήθεια για τη σφαγή της Βία ντ’ Αμέλιο». Περίπου το ίδιο δήλωσε και ο Ιταλός πρωθυπουργός, Τζουζέπε Κόντε, ενώ η Μαφία έχει, παραδόξως, ενδυναμωθεί μετά τον θάνατο του επί χρόνια φυλακισμένου αρχηγού της, Τότο Ριίνα. Εξάλλου, το υπουργείο Εσωτερικών έχει μιλήσει ευθέως για ανάμειξή της στις πρόσφατες εκλογές.
