Ο λαός αποκαλεί και αϊδημήτρηδες, αγιοδημητριάτικα ή αγιοδημητράκια τα χρυσάνθεμα, τα όμορφα αυτά λουλούδια που ανθίζουν το φθινόπωρο με εντυπωσιακά άνθη που μοιάζουν με μαργαρίτες. Η σύνδεση με την εορτή του Αγίου Δημητρίου οφείλεται προφανώς στο γεγονός ότι την περίοδο αυτή είναι ανθισμένα. Στην Κύπρο τα αποκαλούν οκτωβρούδες, συνδέοντάς τα και πάλι με την εποχή της ανθοφορίας τους. Παρά το γεγονός ότι η καταγωγή τους φέρεται να είναι από την Ασία και τη βορειοανατολική Ευρώπη, αγαπήθηκαν ιδιαιτέρως στην Ελλάδα.
Υμνήθηκαν δικαιολογημένα από τους χρονογράφους, οι οποίοι έσπευδαν από τις αρχές του περασμένου αιώνα να αναφερθούν στα χρυσάνθεμα και τις περισσότερες φορές ανήμερα του Αγίου Δημητρίου. Όπως έκανε ο Παύλος Παλαιολόγος που θεωρούσε πως το καλεί η μέρα και η παράδοση να αναφερόμαστε στα άνθη που θαμπώνουν τα μάτια με την ποικιλία των σχημάτων και με τον πλούτο των χρωμάτων τους. Μπορεί τον θρόνο να κατέχουν τα τριαντάφυλλα, αλλά τα χρυσάνθεμα ασκούν ιδιαίτερη γοητεία και ας μην απευθύνονται στην όσφρηση.
Θεωρούσε, μάλιστα, ο Π. Παλαιολόγος, ότι τα χρυσάνθεμα δεν βιάζονται και περιμένουν την κατάλληλη εποχή. Αφήνουν στα άλλα λουλούδια τις εύκολες νίκες και αποβλέπουν στην κατάκτηση της ψυχής μας. Περιμένουν και εμφανίζονται το φθινόπωρο και μας καλούν να εναρμονιστούμε με την ατμόσφαιρα που δημιουργούν, κάνοντας επιβλητική και αθόρυβη εμφάνιση. Παλαιότερα τα χρυσάνθεμα δεν ήταν προσιτά σε όλα τα βαλάντια. Αλλά αργότερα ταίριαζαν αρμονικά, τόσο στα κρυστάλλινα βάζα των αριστοκρατικών σαλονιών όσο και στην μπουκάλα της ΕΒΓΑ του συνοικιακού μαγαζιού.
Τότε που τα ανθοπωλεία γνώριζαν ιδιαίτερη ανάπτυξη, στο κέντρο και τις γειτονιές, εκεί κάπου στη δεκαετία 1930, τα χρυσάνθεμα αποτελούσαν ένα πραγματικό φθινοπωρινό ποίημα. Υπήρχαν σκορπισμένα πάνω στα πεζοδρόμια και στα βάζα κεντρικών και συνοικιακών ανθοπωλείων. Ο ρομαντικός Βασίλης Ηλιάδης έγραφε το 1933 πως είναι ωραία, σεμνά και μελαγχολικά και όπως στέκουν με τα ωραία και ψηλά κορμιά τους είναι σαν να αναζητούν τρυφερές αγκαλιές.
Μέχρι οπερέτα γράφτηκε για χάρη τους. Ήταν «Η Βίλλα με τα Χρυσάνθεμα» των Γιάννη Κυπαρίσση και Χρήστου Γιαννακόπουλου που ανέβηκε στο θέατρο «Κυβέλη» από τον θίασο Δράμαλη – Κοφινιώτη στα μέσα της δεκαετίας 1930. Ήταν τέτοια η διάδοση των χρυσάνθεμων στην πόλη των Αθηνών, ώστε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, επισκεπτόταν διάφορα ανθοκομεία, όπως του Αγαλιώτη, για να θαυμάσει πρωτοφανείς ποικιλίες και ωραία άνθη και να ενισχύσει ακόμη περισσότερο την ανθοκομία που γνώριζε ιδιαίτερη ακμή.
Ο εμβολιασμός και η… σαλάτα
Οποίος αναζητήσει πως έλαβαν τόση δημοφιλία τα χρυσάνθεμα στη χώρα μας και υπήρξαν ένα από τα αγαπημένα θέματα των ζωγράφων, θα πρέπει να στρέψει το βλέμμα του στις αρχές του περασμένου αιώνα και συγκεκριμένα στο 1900. Ήταν πάλι ημέρες του Αγίου Δημητρίου όταν πραγματοποιήθηκε στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός», ο οποίος πρωταγωνιστούσε στις εξελίξεις και διοργάνωσε την «Εορτή των Χρυσανθέμων» που συνοδευόταν και από προεσπερίδα με μουσική. Κλήθηκαν επαγγελματίες και ιδιώτες να στείλουν τις συλλογές τους για να αναδειχθεί η καλύτερη. Οπότε έφθασαν περισσότερες από χίλιες γλάστρες και αναρίθμητα μπουκέτα. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός, ότι συμμετείχαν και πολιτικοί, όπως ο Δηλιγιάννης και ο Καλλιφρονάς. Με το γεγονός ασχολήθηκε και μας παραδίδει πλούσια στοιχεία και περιγραφές ο Δημήτριος Ταγκόπουλος. Παρακολούθησε εκείνη την έκθεση του Παρνασσού και μας αποκαλύπτει ότι υπήρχε ακόμη και ιδιαίτερη κατηγορία ανθρώπων που αγαπούσαν τα χρυσάνθεμα και τους αποκαλούσαν «Χρυσανθεμιστές». Επίσης ότι για να πετύχουν απειρία ποικιλιών και χρωματισμών τα εμβολίαζαν με χημικές ουσίες. Τέλος ότι στη χώρα των χρυσάνθεμων, δηλαδή στην Ιαπωνία, έφτιαχναν και ιδιαίτερη σαλάτα από χρυσάνθεμα, με τους οπωροπώλες να κάνουν… χρυσές δουλειές τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο.
Δείτε περισσότερα:
