Λένε, ότι η μεγαλύτερη δημοσιογραφική αποτυχία (γκάφα, στη δημοσιογραφική αργκό) είναι να χάσεις την κήρυξη ενός πολέμου. Τι να πει κανείς εάν μια εφημερίδα έχει την κήρυξη αυτή «αποκλειστική» και να τη χάσει! Πολύ περισσότερο όταν ο πόλεμος αφορά την ίδια σου τη χώρα!
Πάμε πίσω στα 1897. Τότε που η Ελλάδα κήρυξε τον άτυχο, για αυτή πόλεμο, στην Τουρκία. Εκείνος ο πόλεμος ήταν αποτέλεσμα μιας σειράς επεισοδίων στα όρια του μικροσκοπικού, τότε, ελληνικού κράτους στη Θεσσαλία. Η κοινή γνώμη πίεζε να λυθούν οι διαφορές με τα όπλα. Πέρα από τη Θεσσαλία υπήρχαν αμέτρητοι συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί που περίμεναν να ενσωματωθούν στη μητέρα πατρίδα.
Το Παλάτι η κυβέρνηση και ο στρατός δεν ήθελαν την αναμέτρηση. Η χώρα δεν ήταν ακόμα έτοιμη. Η εξόρμηση των Βαλκανικών Πολέμων του ’12-’13 ήταν ακόμα μακρυά.
Βράδυ της 5ης Απριλίου, με το παλιό ημερολόγιο, στο τυπογραφείο του Τρίμη στην οδό Πραξιτέλους. Εκεί τυπώνονται η Πρωία, δημοσιογραφικό όργανο του του πρωθυπουργού Θόδωρου Δηλιγιάννη και το Σκριπ που έχει ταχτεί υπέρ του πολέμου.
Οι τεχνικές δυνατότητες ήταν περιορισμένες. Ακόμα και η είδηση της διακοπής των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών, το αποφασιστικό βήμα για τον πόλεμο δηλαδή, δεν μπορούσε να γίνει «πρώτο θέμα», αλλά αρκούσε ένα «ταπεινό» μονόστηλο στις εσωτερικές σελίδες. Η λεγόμενη «αλλαγή». Πετούσε ο συντάκτης μια άλλη είδηση και στη θέση της έβαζε τη «φρέσκια».
Οι εφημερίδες, εκείνη την εποχή γράφονταν τη νύχτα και τυπώνονταν νωρίς το πρωί. Υπήρχε πάντα ένας βραδινός συντάκτης, συνήθως νέος και ταλαντούχος δημοσιογράφος για να περάσει κάποιες ειδήσεις που έστελνε ο ασύρματος τα ξημερώματα. Στο Σκριπ το… γερμανικό νούμερο το είχε ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου που πριν γράψει τα τόσα βιβλία του εργαζόταν ως δημοσιογράφος.
Ανήσυχος περίμενε την κήρυξη του πολέμου. Κάποια στιγμή στις 3 τα ξημερώματα είδε έναν κλητήρα να φέρνει ένα χαρτί στον αρχιεργάτη της Πρωίας. Κατάλαβε ότι ήταν μια σημαντική είδηση. Το συζήτησε με τον αρχιεργάτη του Σκριπ κι έκλεψαν την είδηση. Ουσιαστικά ήταν η κήρυξη του πολέμου.
Έγραφε στο φύλλο της 6ης Απριλίου η Πρωία
Την ίδια είδηση είχε και το Σκριπ..
Πως όμως «κλέβεις» μια είδηση; Το αποκάλυψε ο ίδιος ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου στο περιοδικό «Παναθήναια» του Σεπτεμβρίου του 1905 υπογράφοντας ως Χάρης Ημερινός
Κάπως έτσι η Πρωία έχασε την αποκλειστικότητα και το Σκριπ έσωσε τα προσχήματα δίνοντας την κρίσιμη είδηση στους αναγνώστες του.
Για να καταλάβει κανείς το πως δούλευαν τότε οι εφημερίδες επικαλούμαστε τον Γιάννη Καψή που στο βιβλίο του «50 χρόνια στο κουρμπέτι» μας δίνει παραστατικά την εικόνα:
«Η κάσα ήταν ένα παραλληλεπίπεδο ξύλινο κουτί – κάσα – με μικρές φωλιές, σαν μικρές θήκες, με όλα τα γράμματα του αλφαβήτου και τα φωνήεντα, όλα με σημεία στίξης. Δεν υπήρχε ένα «άλφα», αλλά «άλφα οξεία», «άλφα βαρεία», «υπογεγραμμένη», «περισπωμένη», «ψιλή», «βαρεία». Το ίδιο για όλα τα φωνήεντα. Όπως και για όλες τις «οικογένειες γραμμάτων», όπως λέγαμε τις γραμματοσειρές. Που σημαίνει: κάθε γραμματοσειρά είχε 76 στοιχεία, πεζά κι άλλα τόσα κεφαλαία, σύνολο 152. Κι αν μια κάσα είχε μόνο 10 οικογένειες, το σύνολο έφθανε τα 1.520 στοιχεία».
Από την περιγραφή του Γιάννη Καψή καταλαβαίνει κανείς το πόσο δύσκολο ήταν για τον αρχιεργάτη του Σκριπ να διαβάσει τι στοιχεία έβγαζε από την «κάσα» ο συνάδελφός του. Ίσως γιαυτό και οι τεχνικοί τύπου ήταν για δεκαετίες το πιο κλειστό επαγγελματικό κλαμπ στην Ελλάδα.
Ο ανταγωνισμός των εφημερίδων -και τότε- ήταν μεγάλος. Μπορεί να μην είχαν τεχνικές δυνατότητες να δημοσιεύουν φωτογραφίες ή γραφήματα, αλλά είχαν εικονογράφους που κάλυπταν το κενό. Παράδειγμα η οπτικοποίηση της είδησης για τη σύλληψη ενός κατασκόπου στη Θεσσαλία.
Η τη σύλληψη των πρώτων Τούρκων αιχμαλώτων
Πέρα από τους απεσταλμένους στην «πρώτη γραμμή» απαραίτητος ήταν κι ένας «εικονογράφος» που θα οπτικοποιούσε αυτά που έβλεπαν οι δημοσιογράφοι της. Έτσι Σκριπ διαφήμιζε πέρα από την πρώτη κυκλοφορία και τους απεσταλμένους του σστο μέτωπο και την παρουσία εκεί «εικονογράφου»
Στις μέρες μας οι εικονογράφοι έγιναν φωτορεπόρτερ και οπερατέρ, ο πόλεμος όμως, ο κάθε πόλεμος παραμένει το ίδιο σκληρός, είτε μιλάμε για το 1897 είτε για το 2022…
