Τέτοια μέρα όλη η Ελλάδα, όλος ο Ελληνισμός σωστότερα, είπε το δικό του ΟΧΙ στην επιχειρούμενη εισβολή του Μουσολίνι που έγινε προέλαση του Ελληνικού Στρατού στην Αλβανία προσφέροντας στους Συμμάχους την πρώτη τους νίκη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Υπήρξαν όμως και οι εξαιρέσεις…
Δεν ήταν πολλές. Είχαμε γράψει παλιότερα για τον εκφωνητή της ελληνόφωνης εκπομπής του «Ράδιο Μπάρι», Γιάννη Κουρούκη που στη διάρκεια του πολέμου προσπαθούσε να πλήξει το ηθικό των Ελλήνων ακροατών στη διάρκεια του Πολέμου. Μια προσπάθεια που όσο νικούσε ο Στρατός γινόταν όλο και πιο δύσκολη.
Δυστυχώς, δεν ήταν ο μόνος. Στο ίδιο πνεύμα ήταν και οι ελληνόφωνες εκπομπές του ραδιοφωνικού σταθμού του Βερολίνου. Εδώ εκφωνητής ήταν ο Ευάγγελος Κυριάκης, ένας λάτρης του εθνικοσοσιαλισμού που την κρίσιμη στιγμή πήρε τη λάθος πλευρά της Ιστορίας.
Οι εκπομπές από την ουδέτερη, υποτίθεται στη διένεξη Γερμανία, προκάλεσαν εκνευρισμό μεγαλύτερο από τις αντίστοιχες εκπομπές του Μπάρι.
Ήταν λογικό. Ελάχιστοι θα άκουγαν τις ραδιοφωνικές εκπομπές της χώρας που επιχειρούσε να εισβάλλει στην Ελλάδα. Αντίθετα με δεδομένο τις σχέσεις με τη Γερμανία μέρους του ελληνικού πληθυσμού από την εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το πρόβλημα ήταν μεγαλύτερο,
Αυτός είναι και ο λόγος που ήδη από τις 4 Νοεμβρίου οι εφημερίδες δημοσίευσαν ημι-επίσημη ανακοίνωση καταδίκης της προσπάθειας του Κυριάκη να δημιουργήσει 5η Φάλαγγα στην Ελλάδα
Χαρακτηριστική είναι η δημοσίευση της εφημερίδας «Ακρόπολις»
Την επόμενη μέρα άρχισαν οι αποκηρύξεις. Δύο αδέλφια, γνωστοί βιομήχανοι στον Πειραιά που είχαν την ατυχία να φέρουν το ίδιο επώνυμο με τον εκφωνητή του ραδιοφωνικού σταθμού θεώρησαν καθήκον τους να δημοσιοποιήσουν ότι δεν έχουν σχέση μαζί του και είναι απλή συνωνυμία.
Ακόμα και η εφημερίδα της Κωνσταντινούπολης «Απογευματινή» αναφέρθηκε στον Κυριάκη.
Ποιός ήταν ο Κυριακάκης. Ο Ιωάννης Βουλπιώτης, επιχειρηματίας με έντονη δραστηριότητα προπολεμικά για τις σχέσεις του με γερμανικές εταιρείες, αλλά και στη διάρκεια της Κατοχής αναφέρει μια συνομιλία μαζί του:
«Τι περισσότερο θα μπορούσα να κάνω απ’ ό,τι καθημερινά προσφέρω μέσα από την εκπομπή μου, λέγοντας την αλήθεια; Εγώ την επιλογή μου την έκανα, γι’ αυτό είμαι εδώ και όχι στην Αθήνα. Και ξέρετε πολύ καλά ότι η αλήθεια βρίσκεται στον εθνικοσοσιαλισμό. Ο Μεταξάς θέλησε να γίνει όργανο των Εγγλέζων και πρόδωσε τη χώρα του, επιβάλλοντας μια βασιλική δικτατορία, ώστε να μη μιλάει κανείς κι αυτός να κάνει τις δουλειές των Εβραίων τραπεζιτών του Λονδίνου. Εγώ σε τι μπορώ να τον βοηθήσω και γιατί; Πείτε μου σας παρακαλώ! (…) Αυτό που ξέρω εγώ είναι ότι γίνεται ένας ολοκληρωτικός πόλεμος. Από τη μια μεριά είναι η Αγγλία μόνη της, τώρα που εξαφανίστηκε η Γαλλία, και από την άλλη ο Άξονας. Αν έχω να διαλέξω ανάμεσα σε μια αγγλοκρατούμενη και σε μια ιταλοκρατούμενη Ελλάδα, είναι αυτονόητο τι διαλέγω. Είμαι εθνικοσοσιαλιστής γιατί πιστεύω στη μεγαλοφυΐα του Φύρερ, του οποίου η σκέψη είναι αλάνθαστη. Ή μήπως έχετε αντίρρηση; (…) Άλλο η Ελλάδα και ο πολιτισμός της και άλλο η σημερινή κυβέρνηση της, που είναι υποδουλωμένη στην αγγλική πολιτική. Αν η Ελλάδα γίνει πεδίο μάχης για να συντριβεί η Αγγλία, μου φαίνεται εύλογο ότι κάθε πραγματικός Έλληνας οφείλει να συμβάλλει σ’ αυτό…»
Ο Βαγγέλης Κυριάκης είχε προσωπικές σχέσεις με τον Γκέμπελς και ήταν συνεργάτης της Σίτσας Καραϊσκάκη πριν τον πόλεμο. Στη διάρκεια της Κατοχής ήρθε στην Ελλάδα, ακολούθησε τους Γερμανούς στην υποχώρησή του, άρχισε και πάλι τις εκπομπές του στα ελληνικά… διαφημίζοντας το υπερόπλο που θα ανέτρεπε τα δεδομένα στον Πόλεμο. Ατυχώς για αυτόν, η Ατομική Βόμβα, δεν πρόλαβε να την τελειοποιήσει το ίνδαλμά του, ο Χίτλερ. Το τέλος του ήταν δραματικό. Σκοτώθηκε στο Βερολίνο σε συμμαχικό βομβαρδισμό.
Ο πόλεμος της προπαγάνδας
Το ραδιόφωνο στην Ελλάδα μετρούσε μόλις δύο χρόνια ζωής το 1940. Τα επίσημα εγκαίνια του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών έγιναν από τον Βασιλιά Γεώργιο Β’ στις 25 Μαρτίου 1938, αλλά οι εκπομπές ξεκίνησαν δύο μήνες αργότερα. Η έκρηξη του πολέμου βρήκε την Αθήνα με δύο ραδιοφωνικούς σταθμούς. Παράλληλα λειτουργούσε στην Αθήνα ένας μικρός πομπός της ΕΟΝ της Νεολαίας της 4ης Αυγούστου.
Το καθεστώς από τις πρώτες μέρες του πολέμου κατάλαβε τη δυναμική του νέου μέσου.
Το πρώτο ραδιοφωνικό μήνυμα για τον πόλεμο το εκφώνησε στις 30 Οκτωβρίου ο υφυπουργός Τύπου και Τουρισμού Θεολόγος Νικολούδης. Δεν έχει διασωθεί ηχογραφημένο, δημοσιεύθηκε όμως, την επόμενη μέρα σε όλες τις εφημερίδες.
Οι δύο κεφαλές της χώρας, ο Βασιλιάς Γεώργιος Β’ και ο πρωθυπουργός Μεταξάς δεν ήταν εξοικειωμένοι με το νέο μέσο και απέφυγαν τις ραδιοφωνικές ομιλίες.
Το νέο μέσο έπαιξε σημαντικό ρόλο στον πόλεμο. Από αυτό μάθαινε ο κόσμος τις επιτυχίες του Στρατού, αλλά και χρήσιμες πληροφορίες για την καθημερινότητα. Παράλληλα το πρόγραμμα εμπλουτίστηκε με ομιλίες που στόχο είχαν να κρατήσουν ψηλά το φρόνημα του λαού με τους κορυφαίους ανθρώπους του πνεύματος. Ακόμα και ο αριστερός ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, έκανε σειρά ομιλιών στις αρχές του 1941
Η μάχη των μετόπισθεν
Ο πόλεμος δεν περιοριζόταν μόνο στη Πρώτη Γραμμή. Το ίδιο σκληρός ήταν και στα μετόπισθεν. Στις πόλεις και στα χωριά. Ιδιαίτερα στις πρώτες όπου υπήρχε η κατασκοπία και η αντικατασκοπία. Το Υπουργείο Τύπου είχε δύο αποστολές να φέρει σε πέρας.
Η πρώτη να κρατήσει ψηλά το φρόνημα του λαού. Έτσι φωτογραφίες για τα νέα αντιαεροπορικά, για τα ραντάρ που θα εντόπιζαν έγκαιρα εχθρικά αεροπλάνα εμφανιζόντουσαν συχνά στις σελίδες των εφημερίδων.
Κι ακόμα
Συμβουλές για σιωπή. Ακόμη και με σκίτσα προέτρεπαν τους πολίτες να κρατούν για τον εαυτό τους αυτά που έβλεπαν κι ίσως μπορούσαν να φανούν χρήσιμα στον εχθρό.
Υπήρχαν καθημερινές, σχεδόν, δημοσιεύσεις στις εφημερίδες
Ακολούθησαν δημοσιεύσεις που έδειχναν την ετοιμότητα όχι μόνο του Στρατού, αλλά και της Πολιτικής Άμυνας, τουλάχιστον μέχρι να αρχίσει η ελληνική προέλαση…
… Και συνεχίστηκαν με μπροσούρες που συνιστούσαν στον κόσμο… εχεμύθεια
