Συνήθως γιορτάζουμε την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, μιλάμε για την άνιση μάχη, τα ηρωικά κατορθώματα των στρατιωτών μας στα βουνά της Αλβανίας και σταματάμε εκεί.
Κι όμως ο πόλεμος με τους Ιταλούς του Μουσολίνι δεν κρίθηκε με την ελληνική αντεπίθεση, αλλά πολύ αργότερα, στην εαρινή επίθεση που εξαπέλυσε και επέβλεψε ο ίδιος στην Αλβανία μήνες αργότερα. Η επίθεση ξεκίνησε, το 1941, μια μέρα σαν σήμερα, 9 Μαρτίου και ολοκληρώθηκε στο τέλος του μήνα με πλήρη αποτυχία των Ιταλών να διασπάσουν τις ελληνικές θέσεις. Αν πετύχαινε η «εαρινή επίθεση» πολύ απλά ο πόλεμος θα είχε χαθεί για την Ελλάδα.
Γράφει ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΜΕΝΔΡΙΝΟΣ
Κι αν στις αρχές του πολέμου οι Ιταλοί με σχετική αφέλεια μιλούσαν για περίπατο, τώρα με την τελική τους επίθεση τα έπαιζαν όλα για όλα.
Ας κάνουμε ένα μικρός φλας μπακ.
Ο Ελληνικός Στρατός είχε ολοκληρώσει τις προωθήσεις του στο μέτωπο στις αρχές Μαρτίου 1941. Ο Χίτλερ από τον Δεκέμβριο του 1940 είχε αποφασίσει την επίθεση στα Βαλκάνια εγκρίνοντας την επιχείρηση «Μαρίτα». Ήδη 23 γερμανικές Μεραρχίες είχαν αρχίσει να προωθούνται στη Βουλγαρία.
Ο Μουσολίνι ήθελε μια νίκη για να αποδείξει το αξιόμαχο του στρατού στον σύμμαχο του Χίτλερ που είχε μόνο μεγάλες επιτυχίες. Οι Γερμανοί επιφυλακτικοί αποφάσισαν να περιμένουν την ιταλική αντεπίθεση. Αν, επιτέλους, ο Μπενίτο κατάφερνε να ανατρέψει την κατάσταση θα μπορούσαν να διαθέσουν τις δυνάμεις τους στην επίθεση κατά της ΕΣΣΔ που επίσης είχαν αποφασίσει.
Στις 2 Μαρτίου ο Μουσολίνι φθάνει στα Τίρανα για να επιβλέψει την αντεπίθεση. Έχει στείλει 10 νέες Μεραρχίες και άφθονο πολεμικό υλικό.
Ο νέος διοικητής των δυνάμεων στρατηγός Ούγκο Καβαλέρο είχε εκπονήσει ένα συντηρητικό σχέδιο. Κατάληξη θα ήταν τα Ιωάννινα. Διάλεξε ένα στενό 32 χλμ. μεταξύ των ποταμών Αώου και Άψου για εξαπολύσει την επίθεση. Στόχος να διασπάσει το ελληνικό μέτωπο. Ο στρατηγός Τζελόζο έχει αναλάβει την ευθύνη της επίθεσης.
Είναι 6.45 το πρωί της 9ης Μαρτίου. Προηγείται σφοδρός βομβαρδισμός των ελληνικών θέσεων από αεροπορία και πυροβολικό. Ακολουθεί επίθεση του πεζικού και μάχες σώμα με σώμα.
Μέχρι το απόγευμα η μόνη επιτυχία των Ιταλών ήταν η κατάληψη του υψώματος 731 που βρισκόταν εκτός της υπηρεσιακής ευθύνης των αμυνόμενων.
Οι επιθέσεις συνεχίζονται τις επόμενες μέρες.Οι Ιταλοί έχουν βαριές απώλειες, αδυνατούν να πετύχουν κάποιες έστω πρόσκαιρες νίκες. Το βάρος πέφτει στην κατάληψη του υψώματος 731 που δέχεται συνολικά 18 επιθέσεις και μένει όρθιο μέχρι το τέλος. Το υπερασπίζουν κυρίως στρατιώτες από την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα.
Από τους βομβαρδισμούς το έδαφος έχει σκαφτεί και χιλιάδες Ιταλοί νεκροί και τραυματίες βρίσκονται εκεί άταφοι ή αβοήθητοι. Ένας καθολικός ιερέας που βλέπει την κατάσταση παθαίνει σοκ.
Στο τέλος του μήνα, στις 26 Μαρτίου, η επίθεση σταματά. Οι απώλειες είναι βαριές και στις δύο πλευρές. Υπάρχουν 1.200 Έλληνες νεκροί. Οι Ιταλοί όμως φθάνουν τους 11.800. Σωστή σφαγή!
Η ιταλική προπαγάνδα αποκρύπτει την τραγωδία. Μόνο που χιλιάδες οικογένειες μαθαίνουν ότι οι δικοί τους άνθρωποι δεν πρόκειται να γυρίσουν πίσω. Χρειάστηκε να καταληφθεί η Ελλάδα τον επόμενο μήνα από τους Γερμανούς για να αποθεωθεί ο Ντούτσε για τη μεγάλη νίκη που πέτυχε! Ένα ακόμα fake news με… χρονοκαθυστέρηση!
Αυτή ήταν η τελευταία μάχη στα βουνά της Αλβανίας. Η παρέμβαση των Γερμανών έσωσε τον Μουσολίνι και τον έριξε ακόμα περισσότερο στα μάτια τους Χίτλερ. Τον χρειαζόταν όμως ως σύμμαχο για τις μάχες στο Αφρικανικό μέτωπο.
Οι Ιταλοί στο ύψωμα 731 έστησαν μνημείο για τους νεκρούς τους. Η ιστοριογραφία τους μιλά για ένα νέο Βερντέν και άδικη σφαγή τόσων ανθρώπων για ένα… γινάτι.
Τα μετά…
Ενδιαφέρον έχει και η τύχη των πρωταγωνιστών της επίθεσης.
Ο στρατηγός Ούγκο Καβαλέρο ήρωας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου βρέθηκε νεκρός στις 14 Σεπτεμβρίου 1943. Βρισκόταν στα χέρια των Γερμανών που τον πίεζαν να αναλάβει τη διοίκηση των υπολειμμάτων του στρατού στη μάχη κατά των συμμάχων. Βρέθηκε με μια σφαίρα στον δεξιό κρόταφο. Πολλοί μιλούν για δολοφονία εξαιτίας της άρνησης του να συμμετάσχει σε ένα μάταιο αγώνα. Επικαλούνται το γεγονός ότι ήταν αριστεροχειρας κι αν αποφάσιζε να αυτοκτονήσει δεν θα το έκανε με το… λάθος χέρι. Ηταν 63 χρόνων.
Ο Κάρλο Τζελόσο μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς ανέλαβε διοικητής των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα. Τον αντιπαθουσαν οι Έλληνας, οι Γερμανοί, ακόμα και κάποιοι συμπατριώτες του. Κατηγορήθηκε για διαφθορά και ανακλήθηκε στη Ρώμη το 1943. Αργότερα συνεληφθη από τους Γερμανούς και στη συνέχεια περιήλθε στα χέρια των Ρώσων. Επέστρεψε στην Ιταλία και πέθανε στις 23 Ιουλίου 1957 σε ηλικία 77 χρόνων. Δεν δικάστηκε για τα εγκλήματα που διέπραξε τόσο στην Αιθιοπία, όσο και στην Ελλάδα, ενώ απαλλάχτηκε για τις κατηγορίες περί διαφθοράς.
