H πρόληψη είναι το καλύτερο «φάρμακο» για την υγεία των δοντιών, αλλά ο καθημερινός καθαρισμός και οι τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο δεν είναι τα μόνα που χρειαζόμαστε για να είναι γερά και δυνατά. Πρέπει να προσέχουμε και τι και πόσο συχνά τρώμε.
- Από τη Σοφία Τικταμπανίδη
Εσπεριδοειδή: Τα εσπεριδοειδή και οι χυμοί τους είναι γεμάτα με βιταμίνη C και άλλα θρεπτικά συστατικά που είναι πολύτιμα για τον οργανισμό. Δυστυχώς, όμως, ορισμένα από αυτά (ιδίως ο χυμός γκρέιπφρουτ και λεμόνι) είναι πολύ όξινα και μπορεί με τον καιρό να διαβρώσουν την αδαμαντίνη ουσία των δοντιών (είναι το εξωτερικό, σκληρό σμάλτο τους).
Σε μελέτη του 2008 επιστήμονες από το πανεπιστήμιο Temple στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ άφησαν δόντια από εξαγωγές μέσα σε διάφορα είδη χυμών από εσπεριδοειδή, διαπιστώνοντας ότι την περισσότερη διάβρωση προκαλούσαν οι χυμοί λεμονιού και γκρέιπφρουτ, ενώ τη λιγότερη ο χυμός πορτοκαλιού.
Αυτό πιθανώς οφείλεται στο ότι, αφενός, ο χυμός των πορτοκαλιών είναι λιγότερο όξινος, αφετέρου, πολλοί χυμοί του εμπορίου είναι εμπλουτισμένοι με ασβέστιο και βιταμίνη D που δρουν προστατευτικά στα δόντια.
Καραμέλες. Οι μαλακές καραμέλες που κολλάνε στα δόντια είναι οι χειρότερες, γιατί μπορεί να παραμείνουν πάνω και ανάμεσά τους για πολλές ώρες, επιτρέποντας στα βακτήρια του στόματος να τραφούν ανενόχλητα από τη ζάχαρη που περιέχουν. Ωστόσο, στη διαδικασία αυτή παράγουν οξέα που διαλύουν την προστατευτική αδαμαντίνη ουσία και προκαλούν τερηδόνα. Αν, μάλιστα, η μαλακή καραμέλα έχει ταυτοχρόνως ζάχαρη και είναι ξινή (όξινη), τότε ασκεί τριπλή αρνητική δράση στα δόντια, διότι περιέχει πρόσθετα διαβρωτικά οξέα, πέραν όσων θα παραχθούν από την αλληλεπίδραση ζάχαρης – βακτηρίων.
Οσον αφορά τις σκληρές καραμέλες, αν και δεν κολλάνε τόσο πολύ στα δόντια, διαλύονται με αργό ρυθμό, επομένως πάλι μένει η ζάχαρη επί αρκετά λεπτά στο στόμα και τα βακτήρια βρίσκουν ευκαιρία να παράγουν επιβλαβή οξέα. Αν, μάλιστα, έχουν και ξινή γεύση, τόσο το χειρότερο. Επιπρόσθετα, όσοι συνηθίζουν να μασάνε τις σκληρές καραμέλες αντί να τις αφήνουν να λιώνουν στο στόμα κινδυνεύουν να υποστούν ράγισμα σε ένα ή περισσότερα δόντια.
Πίκλες. Οι πίκλες συχνά παράγονται σε όξινο μέσο (συνήθως ξίδι) που τους προσδίδει τη χαρακτηριστική ξινή και αλμυρή γεύση τους. Ταυτοχρόνως όμως τις μετατρέπουν σε πιθανή απειλή για την αδαμαντίνη ουσία των δοντιών. Μελέτες έχουν δείξει πως η συχνή κατανάλωσή τους ή χωρίς συνοδευτικό φαγητό, αυξάνει τον κίνδυνο φθοράς των δοντιών κατά σχεδόν 85%. Η λύση είναι επομένως να τις τρώτε πιο σπάνια και με το φαγητό.
Αναψυκτικά. Δεν είναι μυστικό ότι τα πολλά αναψυκτικά με ζάχαρη ευνοούν την τερηδόνα. Ωστόσο η μεγαλύτερη απειλή φαίνεται πως είναι τα οξέα (ανθρακικό) και όχι η ζάχαρη καθαυτή. Ετσι, ακόμα και οι λάιτ εκδοχές τους, που περιέχουν για παράδειγμα κιτρικό και φωσφορικό οξύ, μπορεί να διαβρώσουν την αδαμαντίνη ουσία, αν καταναλώνονται σε μεγάλες δόσεις. Το ίδιο ισχύει και για τα ανθρακούχα νερά και τις σόδες. Αν δεν μπορείτε χωρίς αυτά, φροντίστε τουλάχιστον να τα καταναλώνετε μόνο μαζί με κύρια γεύματα της ημέρας, γιατί το φαγητό συμβάλλει στην εξουδετέρωση των οξέων.
Αθλητικά ροφήματα. Αν και μοιάζουν πολύ ασφαλέστερη επιλογή από τα αναψυκτικά, γεγονός παραμένει ότι και αυτά μπορεί να περιέχουν πολλά οξέα και ζάχαρη, επομένως είναι εξίσου επιζήμια, όπως είχε δείξει το 2008 μελέτη του πανεπιστημίου της Αϊοβα.
Κρασί. Ο γενικός κανόνας είναι πως οποιοδήποτε είδος αφήνει λεκέ σε ένα λευκό τραπεζομάντιλο μπορεί να δημιουργήσει κηλίδα και στα δόντια μας. Επομένως, ο πρώτος «ένοχος» είναι το κόκκινο κρασί που περιέχει πολλές χρωμογόνες ουσίες, όπως λέγονται, οι οποίες αποχρωματίζουν τα δόντια. Τις κηλίδες επιδεινώνουν οι τανίνες του κόκκινου κρασιού, οι οποίες έχουν την τάση να ξεραίνουν το στόμα και να κάνουν τα δόντια κολλώδη. Ωστόσο όλ’ αυτά δεν σημαίνουν ότι το λευκό κρασί δεν συμβάλλει στις κηλίδες στα δόντια. Ερευνες έχουν δείξει ότι τα διαβρωτικά οξέα των λευκών και των κόκκινων κρασιών επιτρέπουν στις χρωστικές άλλων τροφίμων να εισδύσουν πιο βαθιά στην επιφάνεια των δοντιών, δημιουργώντας έτσι εντονότερες κηλίδες. Κατά συνέπεια, να πίνετε κρασί μόνο μαζί με φαγητό.
Κράκερ, τσιπς κ.λπ. Οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες που περιέχονται στα λευκά κράκερ και γενικώς στα λευκά προϊόντα άρτου που συχνά μασουλάμε μέσα στην ημέρα μετατρέπονται γρήγορα στο στόμα σε σάκχαρα, με αποτέλεσμα να παρέχουν άφθονη τροφή στα βακτήρια. Αντί λοιπόν να τα σιγομασουλάτε με τις ώρες, να τα τρώτε «μια κι έξω» και μετά να βουρτσίζετε καλά τα δόντια σας.
Καφές και τσάι. Εχετε παρατηρήσει τις καφέ κηλίδες που συσσωρεύονται στο εσωτερικό της κούπας όταν πίνετε πολλούς, συνεχόμενους καφέδες ή τσάι; Αυτό σας δίνει μια ιδέα για το πώς μπορεί να κηλιδώσουν τα δόντια τα δύο πιο αγαπημένα ροφήματα στον κόσμο. Εκτός από τον αποχρωματισμό, όμως, τα δόντια με έντονες κηλίδες από καφέ είναι κολλώδη και έτσι «προσελκύουν» τα υπολείμματα των τροφίμων και τα βακτήρια.
Οσον αφορά το τσάι, μερικές ποικιλίες μαύρου τσαγιού δημιουργούν εντονότερες κηλίδες στα δόντια απ’ ό,τι ο καφές και υπαίτιες γι’ αυτό είναι οι τανίνες (όπως συμβαίνει και με το κόκκινο κρασί). Ετσι, τα είδη του τσαγιού με μικρή περιεκτικότητα σε τανίνες (όπως το πράσινο, το λευκό και τα αφεψήματα βοτάνων) δύσκολα θα αποχρωματίσουν τα δόντια. Εννοείται πως με την προσθήκη ζάχαρης ή καραμέλας στον καφέ ή στο τσάι σας αυξάνεται και ο κίνδυνος τερηδόνας.
