Οσο τα κρούσματα του Covid-19 αυξάνονται με γρήγορους ρυθμούς τόσο αυξάνεται και η ανασφάλεια της κυβέρνησης για την πορεία της οικονομίας, η οποία όχι μόνο ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί, αλλά στην πραγματικότητα ποτέ δεν πρόλαβε να ξεπεράσει τη δεκαετή κρίση.
- Από τον Πάνο Σώκο
H κυβέρνηση επισήμως υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται να επιβληθεί γενικό lockdown, γιατί η οικονομία δεν το αντέχει (και έχει δίκιο, καθώς ήδη έχει ξεπεράσει τις αντοχές της από τα προηγούμενα) και απειλεί με την επιβολή περιοριστικών μέτρων μόνο για τους ανεμβολίαστους, ενώ διαβεβαιώνει ότι η οικονομική και παραγωγική δραστηριότητα δεν θα σταματήσει ούτε η αγορά θα ξανακλείσει. Από την άλλη όμως η κυβέρνηση, με πρώτον απ όλους τον ίδιο τον πρωθυπουργό, στέλνει μηνύματα αισιοδοξίας για το μέλλον της οικονομίας, με επενδύσεις, ανάπτυξη και κονδύλια μέχρι και 100 δισ. ευρώ για τα επόμενα επτά χρόνια.
Αντιφατικά μηνύματα
Ομως η πραγματικότητα είναι διαφορετική:
* Το μίνι lockdown της Μυκόνου έδειξε ότι περιοριστικά μέτρα μόνο για τους ανεμβολίαστους είναι πρακτικά αδύνατον να εφαρμοστούν. Αν μπορούσε, η κυβέρνηση θα τα επέβαλλε στη Μύκονο, αλλά δεν το έκανε, παραδεχόμενη εμμέσως πως όσα λέει είναι αυτοσχεδιασμοί και απειλές που μοναδικό στόχο έχουν να κρύψουν την αδυναμία της να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Επομένως, αν καταστεί ανάγκη για νέα μέτρα, αναπόφευκτα θα είναι γενικευμένα.
* Οσο κι αν η κυβέρνηση διαρρηγνύει τα ιμάτιά της πως η οικονομική δραστηριότητα δεν θα σταματήσει, όπως στα προηγούμενα δύο lockdowns, παράγοντες της αγοράς λένε ότι η αγορά δεν θα μπορεί να κινηθεί και η παραγωγική δραστηριότητα δεν θα μπορεί να στηριχθεί μόνο με τους εμβολιασμένους όσο το ποσοστό των ανεμβολίαστων είναι υψηλό. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση δίνει τον υπέρ πάντων αγώνα για τους εμβολιασμούς, αλλά
με λάθος όπλα. Επιπλέον, αν η πανδημία κινηθεί ανεξέλεγκτη, εκ των πραγμάτων η οικονομική δραστηριότητα θα μειωθεί στο ελάχιστο.
* Ολα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα πως αν δεν ανακοπεί εγκαίρως και το τέταρτο κύμα της πανδημίας, θα ανακοπεί η πορεία της οικονομίας. Θα πέσει σε τοίχο, που δεν θα είναι ανοσίας αλλά αδιεξόδου, και οι πρώτες δυσμενείς επιπτώσεις θα γίνουν αμέσως ορατές στην εύθραυστη δημοσιονομική κατάσταση. Η κυβέρνηση αποφεύγει να μιλήσει για το θέμα αυτό, επειδή μια δημοσιονομική κρίση φέρνει και μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής (περικοπές δαπανών κ.ά.). Εξάλλου, δεν είναι πολύ μακριά η επαναφορά των πλεονασμάτων στο 3,5%, που υπό τις παρούσες συνθήκες δεν πρόκειται να επιτευχθεί χωρίς δραστικές περικοπές δαπανών και αυστηρή λιτότητα…
* Η κυβέρνηση μας καθησυχάζει λέγοντας ότι τα ταμειακά αποθέματα ανέρχονται στα 34 δισ. ευρώ, όσα σχεδόν παρέλαβε από την προηγούμενη κυβέρνηση, παρότι έχει δαπανήσει 41 δισ. ευρώ μέχρι τώρα για τη στήριξη εργαζομένων και επιχειρήσεων στην πανδημία. Ομως αυτά τα 41 δισ. προήλθαν επί το πλείστον από δανεισμό, ο οποίος, παρότι γίνεται με χαμηλά επιτόκια, αυξάνει το δυσθεώρητο δημόσιο χρέος. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός είπε πριν από μερικές μέρες στη γενική συνέλευση του ΣΕΒ ότι ένας από τους τέσσερις λόγους που τον κάνουν αισιόδοξο για το μέλλον της οικονομίας είναι ότι «το κράτος ήδη δανείζεται με τα χαμηλότερα επιτόκια στην ιστορία μας, ενώ τα κόκκινα δάνεια θα είναι σε μονοψήφιο ποσοστό μέχρι το 2022». Αυτό που δεν είπε όμως, αλλά το λένε παράγοντες της οικονομίας, είναι ότι το χρέος κινείται ήδη στο 215% του ΑΕΠ κι αν δεν ελεγχθεί μέσω της επαναφοράς της χώρας σε τροχιά υψηλής ανάπτυξης στα αμέσως επόμενα χρόνια, τότε πολύ γρήγορα θα γίνει και πάλι μη βιώσιμο.
* Ακόμα ένας λόγος που κάνει αισιόδοξο τον πρωθυπουργό, -από την ίδια ομιλία στο ΣΕΒ- είναι «οι αυξημένες καταθέσεις στην Ελλάδα, που αντιστοιχούν ήδη στο 14% του ΑΕΠ και είναι οι υψηλότερες στις χώρες του ΟΟΣΑ αμέσως μετά των ΗΠΑ». Οπως είπε, μεγάλο μέρος τους θα επιστρέψει στην αγορά, ενώ παράλληλα τα έσοδα του τουρισμού θα είναι φέτος σαφώς μεγαλύτερα των περσινών (ο στόχος είναι να φτάσουν στο 50% των εσόδων
του 2019, δηλαδή κάπου στα 9 δισ. ευρώ). Μόνο που κι εδώ τα πράγματα είναι αλλιώς. Με την πανδημία σε έξαρση και την οικονομία σε αβεβαιότητα κανείς δεν εγγυάται ότι οι καταθέτες θα ρίξουν τα χρήματά τους στην αγορά. Συνήθως περιμένουν να σταθεροποιηθεί η κατάσταση, γιατί οι καταθέτες δεν παίρνουν ρίσκα.
Αγωνία για την έκβαση της τουριστικής περιόδου
Οσον αφορά τον τουρισμό, τη ναυαρχίδα της ελληνικής οικονομίας, το αν θα φέρει τα έσοδα που προσδοκά η κυβέρνηση εξαρτάται από την πορεία της πανδημίας. Κυβερνητικοί παράγοντες δεν κρύβουν την αγωνία τους για την έκβαση της τουριστικής περιόδου σε επίπεδο εσόδων, καθώς από αυτά εξαρτάται και η επίτευξη του στόχου για ρυθμό ανάπτυξης τουλάχιστον 3,6% για φέτος, αν και πρόσφατα ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας είπε ότι το 3,6% είναι σίγουρο σε κάθε περίπτωση. Το οικονομικό επιτελείο φιλοδοξεί να πιάσει ακόμα και 4,2%!
Πάντως, η κατάσταση που δημιουργήθηκε στη Μύκονο με ευθύνη της κυβέρνησης δείχνει τη δυσκολία του εγχειρήματος, ιδίως αν συμβεί το ίδιο και σε άλλα τουριστικά νησιά που έχουν αυξημένα κρούσματα. Και για να αναφερθούμε σε συγκεκριμένα οικονομικά μεγέθη, η Μύκονος συνεισφέρει 1 δισ. ευρώ στην οικονομία ή το 0,5% του ΑΕΠ, ενώ τα τουριστικά έσοδα από όλο το νότιο Αιγαίο (Πάρος, Σαντορίνη, Ιος κ.ά.) αποτελούν το 3% του ΑΕΠ,
περίπου 5,5 δισ ευρώ ετησίως.
Η Κρήτη σε καλές περιόδους φέρνει έσοδα 9 δισ. ευρώ τον χρόνο, δηλαδή 5% του ΑΕΠ.
Πρόκειται για άμεσα προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία λόγω της πανδημίας και αν δεν ξεπεραστούν επιτυχώς και γρήγορα, το μέλλον της θα είναι αβέβαιο, όσο κι αν ο πρωθυπουργός, όπως είπε στη συνέλευση του ΣΕΒ, επενδύει στο Σχέδιο Ελλάδα 2.0, που προβλέπει εκταμιεύσεις 7,5 δισ. μέσα στο 2021 και αύξηση του ΑΕΠ κατά επτά μονάδες σε βάθος επταετίας, αλλά και στις «διαρθρωτικές αλλαγές που συντελέστηκαν μέσα στην
πανδημία και καθιστούν την Ελλάδα ήδη προορισμό για επενδύσεις».
