Οι φλόγες της εκδίκησης σκορπούν τρόμο και θάνατο στον τουρκικό στόλο

Η νύχτα ήταν μαύρη μα πιο μαύρη ήταν η ψυχή των 50 ανδρών που ήταν μέσα σε δύο μαούνες. Μόνο μια λέξη είχαν στο μυαλό τους: Εκδίκηση!
Βρισκόμαστε στα 1822 έξω από το λιμάνι της Χίου. Το ημερολόγιο γράφει 7 Ιουνίου (με το ιουλιανό), έχουν περάσει τα μεσάνυχτα…

Οι μαούνες είναι πυρπολικά κι ετοιμάζονται για τη μεγαλύτερη επιχείρηση δολιοφθοράς. Στόχος ο τουρκικός στόλος. Στο ένα, το αργοκίνητο αλλά και μεγαλύτερο, βρίσκεται ο Κωνσταντίνος Κανάρης, είναι 31 χρόνων κι έχει μαζί του 24 ναύτες, στο άλλο, το υδραϊκό ο Ανδρέας Πιπίνος, ένα χρόνο μεγαλύτερος με 19.
Ο Κανάρης διαλέγει το μεγαλύτερο πλοίο, αυτό που έχει τα περισσότερα φώτα κι από το κατάστρωμά του ακούγεται η περισσότερη φασαρία. Είναι η ναυαρχίδα. Ο Πιπίνος διαλέγει το άλλο μεγάλο με κυβερνήτη τον Μπεκίρ Μπέη.

Οι Τούρκοι γιορτάζουν το μπαϊράμι, κάτι σαν το δικό μας Μ. Σάββατο.

Όλοι τόχουν ρίξει στο φαί και το γλέντι. Ακόμα και οι «πρόσκοποι» οι μικρές βάρκες που περιπολούν για την προστασία του στόλου έχουν αράξει και τα πληρώματά τους γλεντούν κι αυτά.
Το σκαρί του Κανάρη κολλά σαν βεντούζα πάνω στη ναυαρχίδα, του Πιπίνου δεν δένει καλά με αποτέλεσμα η φωτιά να μην προκαλέσει έκρηξη.
Απομακρύνονται.

Ακολουθεί ένα… μεγαλειώδες θέαμα. Η ναυαρχίδα πιάνει αμέσως φωτιά. Τα 84 κανόνια της είναι γεμάτα μπαρούτι. Οι εκρήξεις που ακολουθούν δεν δίνουν τη δυνατότητα στο πλήρωμα να αντιδράσει. Κόλαση φωτιάς και θανάτου.
Και το άλλο πλοίο όμως κάνει μανούβρες για να αποφύγει το φλεγόμενο πλοιάριο. Από αυτές σκορπά τον πανικό στα άλλα πλοία που βάζουν μπρος για να αποφύγουν τη σύγκρουση!
Δύο χιλιάδες άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους. Ανάμεσά τους κι ο ναύαρχος Καρά Αλί ή Νασουχζάντε Αλί πασάς όπως είναι το όνομά του, λένε ότι έπεσε το φλεγόμενο κατάρτι στο κεφάλι του και τον σκότωσε. Ο στρατιωτικός διοικητής Χίου, ο Βεχίντ Μαχμέτ πασάς έγραψε στα απομνημονεύματά του ότι με την έκρηξη το κορμί του καμένο πετάχτηκε στη στεριά. Δεν τον συμπαθούσε ιδιαίτερα είναι αλήθεια..
Ότι και να έγινε η ουσία είναι μια. Ο ναύαρχος αναπαύεται στο κάστρο της Χίου όπου είναι ο τάφος του.
Ο Κανάρης, ο Πιπίνος, οι ναύτες που δίδαξαν τι σημαίνει ανορθόδοξος πόλεμος ήταν τυχεροί που έδρασαν το 1822. Σήμερα θα τους έβγαζαν… τρομοκράτες και θα δίχαζαν την κοινή γνώμη. Θα υπήρχαν και οι… ισαποστάκηδες με τα ναι μεν αλλά. Την πράξη τους θα την έκριναν τα… τηλεπαράθυρα και το twitter. Αυτά θα έστρεφαν την κοινή γνώμη στο εάν έπραξαν σωστά ή λάθος!
Ευτυχώς ήταν το 1822 κι η Δύση εντυπωσιάστηκε από το κατόρθωμα. Μόνοι οι Άγγλοι, η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της εποχής, άρχισαν να… ψάχνονται και να σκέφτονται τρόπους να μην πάθουν τα ίδια.
Ακόμα κι ο ιμάμης στην απέναντι ακτή, στη Σμύρνη, στην προσευχή της Παρασκευής, όπως αναφέρει η γαλλόφωνη εφημερίδα της πόλης, η Spectateur Oriental της 28ης Ιουνίου (γρηγοριανό ημερολόγιο) είπε μεταξύ άλλων στο κήρυγμά ότι «τούτη η συμφορά ήταν η τιμωρία του Αλλάχ για όλες τις παρανομίες που έγιναν στη Χίο, για το αδικοχυμένο αίμα, για τα χωριά και τις πολιτείες που κάηκαν χωρίς κανένα κέρδος για τις αθώες γυναίκες και τα παιδιά που σύρανε στην ατιμία και τη βδελυρή σκλαβιά».

Και λίγα είπε ο ιμάμης για την καταστροφή της Χίου. Αυτή η επιχείρηση ήταν αντίποινα για τα όσα έγιναν τον προηγούμενο Μάρτιο, όταν οι Τούρκοι έπνιξαν στο αίμα την επανάσταση των Ελλήνων. Έστειλαν 7.000 άνδρες να βάλουν τέλος στην επανάσταση κι αυτοί αφάνισαν το νησί. Από τις 120.000 ψυχές σώθηκαν μόλις 1.800. Οι αριθμοί προκαλούν τρόμο:
*30.000 σφάχτηκαν
*48.000 πουλήθηκαν σκλάβοι στην Ανατολή
*40.000 πρόλαβαν και κατέφυγαν στα Ψαρρά.
Μα και μέσα στη ναυαρχίδα υπήρχαν Έλληνες, γυναίκες και παιδιά που τους είχαν οι Τούρκοι για να ικανοποιούν τις σεξουαλικές τους ορέξεις πριν πουληθούν στα σκλαβοπάζαρα.

Τα πυρπολικά
Τι ήταν τα περίφημα πυρπολικά που σκόρπισαν τρόμο στον τουρκικό στόλο; Σκάφη 50 έως 80 τόννους. Στο εσωτερικό τους βρίσκονται βαρέλια με μπαρούτι και ακόμα περισσότερα με πίσσα. Τα βαρέλια σκεπάζονταν σε εύφλεκτο υλικό. Ξερά κλαδιά, υφάσματα, ότι τέλος πάντων μπορούσε να γιγαντώσει τη φωτιά.
Από την πλώρη στην πρύμνη υπήρχε ένα λούκι γεμάτο μπαρούτι. Σχοινιά άρμπουλα, όλα ήταν αλειμμένα με πίσσα. Στις άκρες τους είχαν στερεωθεί οι γάντζοι που θα έδεσαν στο καράβι – στόχο. Το πυρπολικό τραβούσε μια βάρκα που θα χρησίμευε για την απομάκρυνση του πληρώματος. Ένας ναύτης είναι στο τιμόνι Μόλις οι γάντζοι δένουν στον πλοίο οι ναύτες ρίχνουν αναμμένα κάρβουνα. Το πυρπολικό λαμπαδιάζει και μαζί παίρνει φωτιά και το εχθρικό πλοίο. Όσα περισσότερα πυρομαχικά έχει τόσο μεγαλύτερη είναι η καταστροφή.

Τα… μετά
΄*Ο τουρκικός στόλος απομακρύνθηκε, μπήκε στα ασφαλή στενά των Δαρδανελίων. Μόνο που η Χίος γνώρισε και την τελευταία καταστροφή. Οι Τούρκοι είχαν αφήσει τα μαστιχόδεντρα και τους καλλιεργητές της. Τα έσοδα από τη φορολογία ήταν μεγάλα, πήγαιναν κατευθείαν στον Σουλτάνο και το χρήματα… παραμερίζει κάθε διάθεση τιμωρίας. Τώρα όμως αποτελείωσαν και αυτά από την οργή για το πάθημά τους.
*Όλοι οι ναύτες που πήραν μέρος στην επιχείρηση ήταν εθελοντές. Πήγαιναν ξέροντας ότι μπορεί να μην γύριζαν πίσω εάν κάτι δεν πήγαινε καλά. Ένας μόνο κιότεψε, ο Παπαδημητράκος κι η γυναίκα του Αγγελική Τσακάλη τον εγκατέλειψε επειδή δεν ήθελε να ζει με έναν δειλό!
*Τους μπουρλοτιέρηδες συνόδευαν δύο ψαριανά πλοία με καπεταναίους τους Γιαννίτση και Κουτσούκο και δύο υδραϊκά με τους Ράκκα και Ρασαλιά.
*Ο Καρά Αλί ήταν τουρκαλβανός, γεννημένος στη Σκόδρα, Οι απόγονοί του συνέχισαν να υπηρετούν σε διάφορες κρατικές θέσεις, αλλά για χρόνια τους αποκαλούσαν απλά «μαχρούκι» που σημαίνει «καμένος στη φωτιά».
*Η ελληνική πολιτεία για μια ακόμη φορά οργάνωσε γιορτή για να υποδεχτεί τους ήρωες, τους έταξαν χωράφια και λεφτά. Φυσικά και δεν πήραν τίποτα όπως συμβαίνει συχνά σε αυτόν τον τόπο όταν σβήνουν τα φώτα της γιορτής.
*Τον Κανάρη θυμήθηκε χρόνια αργότερα ο Βίκτωρας Ουγκό που του αφιέρωσε ένα ποιήμα που άρχισε κάπως έτσι:
«Κανάρη, Κανάρη, Κανάρη
Σε ξεχάσαμε. Για στιγμή μόνο φωνάξαμε…»

Διαβάσαμε πριν γράψουμε
Δημήτρης Φωτιάδης: Κανάρης, σελ. 234-256
Θόδωρος Παναγόπουλος: Τα ψιλά γράμματα της Ιστορίας, σελ. 328-329
Αναστάσιος Τσαμαδός: Ιστορικά ημερολόγια ναυμαχιών 1821, σελ. 74
Spectateur Oriental, γαλλόφωνη εφημερίδα της Σμύρνης, φύλλα Ιουνίου 1822