Δασμοί Τραμπ: Πώς (και πόσο) θα επηρεάσουν την Ελλάδα;

Μια ανάλυση που πρέπει να διαβάσετε: Οι δασμοί των ΗΠΑ και τι σημαίνουν για την ελληνική οικονομία – Πόσο και πώς θα επηρεάσουν τη χώρα μας:

Τον Απρίλιο του 2025, οι ευρωπαϊκές χώρες αντέδρασαν με σοκ και σύγχυση στις αρχικές ανακοινώσεις δασμών του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ την «Ημέρα της Απελευθέρωσης».

Στη συνέχεια, χορηγήθηκε στα κράτη μέλη της ΕΕ μια 90ήμερη αναστολή, επιτρέποντας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαπραγματευτεί μια ταχεία συμφωνία-πλαίσιο δασμών με την κυβέρνηση Τραμπ.

Στα τέλη Ιουλίου 2025, η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατέληξε σε συμβιβασμό για τον βασικό συντελεστή που θα είχαν οι δασμοί των ΗΠΑ ύψους 15%, με τον Τραμπ στο θέρετρο γκολφ της Σκωτίας.

Η συμφωνία διά χειραψίας επισημοποιήθηκε στη συνέχεια σε κοινή δήλωση (τετρασέλιδη!) ένα μήνα αργότερα. Οι αντιδράσεις στην υποτιθέμενη δασμολογική εκεχειρία κυμαίνονταν από ανακούφιση έως κριτική.

Στην Ελλάδα, η αντίδραση ήταν κυρίως θετική. Ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης χαιρέτισε τη συμφωνία ως επιτυχία, αποτρέποντας έναν «εμπορικό πόλεμο με αλυσιδωτές αντιδράσεις» και διατηρώντας την «διατλαντική ενότητα».

Ο νέος βασικός δασμός τέθηκε σε ισχύ αναδρομικά στις 7 Αυγούστου 2025. Ωστόσο, μεμονωμένες εταιρείες σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ ασκούν πιέσεις στην κυβέρνηση Τραμπ για προγράμματα επιστροφής εξαγωγών με σκοπό τη μείωση σε αγαθά που κατασκευάζονται σε εργοστάσια των ΗΠΑ.

Ενώ ο φόρος 15% είναι χαμηλότερος από τον αρχικό συντελεστή 30%, οι Έλληνες παραγωγοί και εξαγωγείς θα αντιμετωπίσουν αρνητικές επιπτώσεις.

Το 2024, οι ΗΠΑ κατατάχθηκαν ως ο πέμπτος μεγαλύτερος εξαγωγικός προορισμός της Ελλάδας, με το 65% των ελληνικών εξαγωγών να κατευθύνεται σε κράτη μέλη της ΕΕ.

Οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς με εδραιωμένα δίκτυα βρίσκονται σε καλύτερη θέση για να απορροφήσουν το πρόσθετο κόστος από τους μικρότερους συνεταιρισμούς, όπως οι τοπικοί παραγωγοί λαδιού στην Πελοπόννησο.

Ορισμένοι τομείς της ΕΕ, ιδίως η αυτοκινητοβιομηχανία, απέφυγαν τα χειρότερα σενάρια.

Οι δασμοί των ΗΠΑ στα αυτοκίνητα που εισάγονται από την ΕΕ θα μειωθούν από 27,5% σε 15%, αφού η ΕΕ λάβει μέτρα για να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της για μείωση των δασμών στα εισαγόμενα αμερικανικά προϊόντα, π.χ. σε γεωργικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των βίσωνα, των ξηρών καρπών, των γαλακτοκομικών προϊόντων και πολλών ειδών θαλασσινών.

Άλλοι τομείς —η αεροπορία— επωφελούνται από διμερείς μηδενικούς δασμούς. Ωστόσο, οι ελληνικές εταιρείες είναι απίθανο να επωφεληθούν από αυτές τις εξαιρέσεις λόγω του περιορισμένου όγκου εξαγωγών σε αυτούς τους κλάδους.

Οι εξαγωγές αλουμινίου και χάλυβα της ΕΕ εξακολουθούν να υπόκεινται σε δασμό 50% των ΗΠΑ.

Διαμόρφωση ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ

Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων COMTRADE των Ηνωμένων Εθνών, οι εξαγωγές ελληνικών αγαθών προς τις ΗΠΑ έφτασαν τα 2,61 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (2,4 δισεκατομμύρια ευρώ) το 2024, ενώ οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ ανήλθαν συνολικά σε 2,16 δισεκατομμύρια ευρώ.

Αυτό σηματοδότησε αύξηση 14% σε ετήσια βάση, αντιστρέφοντας μια μείωση 2,1% το 2023. Για τους πρώτους πέντε μήνες του 2025, οι εξαγωγές έφτασαν τα 908,4 εκατομμύρια δολάρια.

Οι ελληνικές εξαγωγές αντιπροσώπευαν το 0,43% του συνόλου των 606 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αγαθά που εξήχθησαν από την ΕΕ στις ΗΠΑ το 2024.

Τα στοιχεία της απογραφής των ΗΠΑ, τα οποία διαφέρουν ελαφρώς λόγω ονομαστικών, μη εποχικά διορθωμένων υπολογισμών, ανέφεραν ότι οι ελληνικές εξαγωγές ανήλθαν σε 2,243 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2024.

Κατά την τελευταία δεκαετία, οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ έχουν υπερδιπλασιαστεί, αυξανόμενες από 1,24 δισεκατομμύρια δολάρια το 2013 σε 2,61 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024.

Το 2024, η Ελλάδα πέτυχε εμπορικό πλεόνασμα 268,19 εκατομμυρίων ευρώ με τις ΗΠΑ – ένα μέτριο αλλά σημαντικό σημείο αναφοράς.

Οι ελληνικές εξαγωγές αγροδιατροφικών προϊόντων προς τις ΗΠΑ περιλαμβάνουν παρθένο ελαιόλαδο, φέτα, γιαούρτι, κρασί, ούζο και ελιές Καλαμάτας.

Εξακολουθούν να υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με τις δασμολογικές απαλλαγές για τα γεωργικά προϊόντα των ΗΠΑ, με τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον να προσφέρουν διαφορετικές ερμηνείες της συμφωνίας-πλαισίου.

Δασμοί: Αρχική αξιολόγηση επιπτώσεων

Η ποσοτικοποίηση του αντίκτυπου των δασμών 15% στο ελληνικό ΑΕΠ και την εταιρική δραστηριότητα παραμένει δύσκολη.

Σύμφωνα με την Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδος για την περίοδο 2024-2025, μια οριζόντια αύξηση των δασμών κατά 10% θα μπορούσε να μειώσει τις ελληνικές εξαγωγές κατά 1,7% σε πραγματικούς όρους και το ΑΕΠ κατά 0,4% έως το 2026.

Με τον πραγματικό δασμό να βρίσκεται πλέον στο 15%, ο αντίκτυπος μπορεί να είναι σημαντικά υψηλότερος.

Η UBS κατέταξε την Ελλάδα τέταρτη μεταξύ των πιο εκτεθειμένων αναδυόμενων αγορών σε αμερικανικούς δασμούς στην περιοχή EMEA, πίσω από την Ουγγαρία, την Τσεχική Δημοκρατία και την Πολωνία.

Στρατηγικές μετριασμού – Δασμοί και εξαιρέσεις

Η Ελλάδα μπορεί να ασκήσει πιέσεις στη Γενική Διεύθυνση Εμπορίου (ΓΔ Εμπορίου) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για συγκεκριμένες εξαιρέσεις.

Μέσα όπως η Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ) προσφέρουν κανονιστική προστασία και πιθανή απαλλαγή από δασμούς. Η ελληνική φέτα, για παράδειγμα, συμπεριλήφθηκε σε μια συμφωνία ΕΕ-Κίνας του 2020 που προστατεύει 100 Ευρωπαϊκές Γεωγραφικές Ενδείξεις.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ, τα ελληνικά αγροδιατροφικά προϊόντα όπως το ελαιόλαδο, το τυρί και το κρασί έλαβαν καθεστώς εξαίρεσης. Ωστόσο, ο ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ για τέτοιες εξαιρέσεις μπορεί να υπονομεύσει μια συνεκτική προσέγγιση της ΕΕ το 2025.

Η Ελλάδα πρέπει να διαφοροποιήσει τις εξαγωγικές της αγορές. Ενώ αυτός ο στόχος προηγείται της δασμολογικής πολιτικής του Τραμπ, οι διαρθρωτικές προκλήσεις και τα ελλείμματα τιμολόγησης δυσχεραίνουν την ταχεία επέκταση.

Ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης προσδιόρισε την Ινδία και την Κίνα ως εναλλακτικούς προορισμούς. Ωστόσο, το διμερές εμπόριο με την Κίνα παραμένει εξαιρετικά ανισορροπημένο και η προστατευτική στάση της Ινδίας θέτει πρόσθετα εμπόδια στην επέκταση του εμπορίου.

Δασμοί και διεθνές πλαίσιο

Από τον Σεπτέμβριο του 2025, η κυβέρνηση Τραμπ είχε συνάψει δασμολογικές συμφωνίες με το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία, το Βιετνάμ, την ΕΕ και τη Νότια Κορέα. Οι συμφωνίες με το Μεξικό, τον Καναδά, την Κίνα και την Ινδία παραμένουν ανεπίλυτες.

Η Ινδία αντιμετωπίζει απειλές για δασμούς 100% λόγω της συνεχιζόμενης εισαγωγής ρωσικού αργού πετρελαίου με έκπτωση, μέρος του οποίου μεταφέρεται μέσω ελληνικών πλοίων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η δασμολογική συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ αποκλείει τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), τον οποίο η κυβέρνηση Τραμπ έχει συστηματικά παρακάμψει.

Η συμφωνία εξακολουθεί να απαιτεί επικύρωση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. Η τρέχουσα (γραπτή) έκδοση δεν αποτελεί ακόμη νομικά εκτελεστή συμφωνία.

Η δασμολογική ρύθμιση περιλαμβάνει την άρση των φραγμών στο ψηφιακό εμπόριο από την ΕΕ έναντι παρόχων όπως το Netflix και η Amazon, μια σημαντική παραχώρηση προς τις αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες.

Η Κομισιόν στις Βρυξέλλες έχει επίσης δεσμευτεί να εισαγάγει αλλαγές στη νομοθεσία της ΕΕ για την αλυσίδα εφοδιασμού.

Δασμοί και προοπτικές

Παρά τη συμφωνία-πλαίσιο, η δασμολογική πολιτική του Τραμπ παραμένει απρόβλεπτη. Τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να προετοιμαστούν για επαναλαμβανόμενες απειλές και να επιδιώξουν εξαιρέσεις.

Επιπλέον, στα τέλη Αυγούστου, ένα Ομοσπονδιακό Εφετείο στις ΗΠΑ απέρριψε τμήματα των παγκόσμιων δασμών του Τραμπ, προσθέτοντας έτσι αβεβαιότητα σε στοιχεία της διμερούς εμπορικής συμφωνίας. Το νομικό ζήτημα θα πρέπει τελικά να κριθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ.

Εξακολουθούν να υπάρχουν αποκλίσεις στην ερμηνεία της συμφωνίας. Η ΕΕ θεωρεί το 15% ως ανώτατο όριο, ενώ οι ΗΠΑ το βλέπουν ως βάση.

Πολλά προϊόντα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν υψηλότερους δασμούς, συμπεριλαμβανομένου του καπνού (350%), του φυστικοβούτυρου (131,8%) και των ηλεκτρικών θερμαντήρων (50%). Δείτε την πλήρη λίστα στο Global Trade Alert.

Κοιτάζοντας μπροστά, οι ελληνικές επιχειρήσεις θα συνεχίσουν να δυσκολεύονται με τον τρόπο τιμολόγησης των προϊόντων και των υπηρεσιών τους προς τις ΗΠΑ.

Οι αβεβαιότητες σχετικά με τους δασμούς περιλαμβάνουν πλέον τον τρόπο χρέωσης των πελατών τους στις ΗΠΑ. Η επανεξέταση των διαδικασιών τιμολόγησης αποτελεί πλέον μέρος της διαχείρισης των δασμών από τις εταιρείες.

Με λίγα λόγια, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι οι δασμοί 15% είναι ο τελικός φόρος. Οι τελωνειακοί πράκτορες θα έχουν μεγάλη ζήτηση.

Οι Έλληνες εξαγωγείς θα πρέπει να διπλασιάσουν τις προσπάθειές τους για να εξασφαλίσουν πρόσθετη δασμολογική ελάφρυνση. Πρέπει επίσης να ενεργήσουν γρήγορα για να εξασφαλίσουν νέες αγορές.

Οι συναλλαγματικές διακυμάνσεις ενδέχεται να προσφέρουν μερική ελάφρυνση, με ένα ισχυρότερο δολάριο ΗΠΑ να μετριάζει το κόστος των δασμών.

Αμερικανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, όπως η Pfizer και η Microsoft, ενδέχεται επίσης να αντιμετωπίσουν δασμούς εάν τα προϊόντα τους ταξινομηθούν ως εισαγωγές της ΕΕ.

Επιπλέον, οι εισαγωγές χάλυβα της Ελλάδας από χώρες όπως η Κίνα και η Τουρκία ενδέχεται να επηρεαστούν από ένα προτεινόμενο «χαλύβδινο τείχος» ΕΕ-ΗΠΑ.

Η κυβέρνηση Τραμπ στοχεύει εξίσου και στα «μεταφορτωμένα αγαθά», επιβάλλοντας δασμούς 40% σε είδη που υποβάλλονται σε επεξεργασία μέσω τρίτων χωρών.

Αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει τις ελληνικές εξαγωγές που αφορούν μερική επανασυναρμολόγηση κινεζικών αγαθών.

Προσθέτοντας σε αυτές τις δασμολογικές προκλήσεις, ο πρόεδρος Τραμπ τερμάτισε απότομα μέσω εκτελεστικού διατάγματος στα τέλη Αυγούστου την λεγόμενη «εξαίρεση de minimis».

Αυτό αφορούσε μια διάταξη του εμπορικού νόμου που επέτρεπε σε αποστολές αξίας κάτω των 800 δολαρίων να εισέρχονται στις ΗΠΑ χωρίς δασμούς και με λιγότερη διοικητική εποπτεία.

Ανάλυση: Jens Bastian (2022-2024: εργάστηκε Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών και Ασφαλών Υποθέσεων (SWP). Είναι ανεξάρτητος οικονομικός σύμβουλος)

Πηγή: MacroPolis

Δείτε επίσης:

• Φρέναρε η ανάπτυξη για το β’ τρίμηνο με 1,7%: Κάτω από τον στόχο του 2,3%
• Άρθρο-κόλαφος: Γιατί η ελληνική οικονομία δεν είναι success story
• Η ΕΕ και η κυβέρνηση βάζουν «φωτιά» στις τσέπες των Ελλήνων