Γιατί δεν προχωράνε τα μεγάλα ενεργειακά πρότζεκτ στην ΝΑ Μεσόγειο; Βλέπε το ναυάγιο του Εastmed, του GSI, των οπτικές ινών , το East to Med data Coridor (EMC) και γιατί όχι και οι καθυστερήσεις σε έρευνες για εξορύξεις ακόμα και σε μη διεκδικούμενες από την Τουρκία ελληνικές θαλάσσιες ζώνες (πχ ΝΔ της Κρήτης) που πάγωσε η ExxonMobil την επενδυτική της απόφαση για το 2025 και την μετέθεσε δύο χρόνια αργότερα.
Η ΕΕ ενώ τα έχει εντάξει σε έργα κοινού ενδιαφέροντος και με χρηματοδότηση, αλλά δεν φαίνεται να αναλαμβάνει και τις ανάλογες γεωπολιτικές εγγυήσεις, αντίθετα επιβραβεύει τον διεθνή ταραξία με το να του δίνει μερίδιο στην ένταξη του στο εννιαίο αμυντικό πρόγραμμα safe.
Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου, γνωστό και ως Great Sea Interconnector (GSI)
Αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά ενεργειακά έργα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Στόχος του είναι η σύνδεση του κυπριακού συστήματος ηλεκτροδότησης με το ελληνικό, επιτρέποντας τόσο τη μεταφορά πράσινης ενέργειας όσο και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της περιοχής. Ωστόσο, παρά την προχωρημένη κατασκευή του καλωδίου από τη γαλλική εταιρεία Nexans, η ολοκλήρωσή του παραμένει αβέβαιη. Το πρόβλημα δεν είναι τεχνικό ούτε οικονομικό — είναι γεωπολιτικό, και η Τουρκία βρίσκεται στο κέντρο αυτής της αδυναμίας.
Τα εμπόδια που φέρνει η Τουρκία
Από την αρχή, η Άγκυρα έθεσε εμπόδια για το έργο, επικαλούμενη ότι οι περιοχές που θα διασχίσει το υποθαλάσσιο καλώδιο εμπίπτουν στην τουρκική υφαλοκρηπίδα, όπως ορίζεται στο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Οι ισχυρισμοί αυτοί μεταφράστηκαν σε πρακτικές ενέργειες: τον Ιούλιο του 2024 τουρκικά πολεμικά πλοία παρεμπόδισαν τις υποθαλάσσιες έρευνες νότια της Κάσου, αναγκάζοντας τον ΑΔΜΗΕ να σταματήσει το έργο στο 60% της διαδρομής. Από τότε, καμία προσπάθεια δεν έχει καταστεί δυνατή, παρά την επιθυμία της ελληνικής πλευράς να συνεχίσει και παρά τις πιέσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Nexans.
Η Τουρκία δεν περιορίζεται σε λόγια. Χρησιμοποιεί στρατηγικά εργαλεία, όπως anti-NAVTEX και την παρουσία ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων στην περιοχή, προκειμένου να ελέγξει κάθε δραστηριότητα που σχετίζεται με την τοποθέτηση καλωδίων. Με αυτόν τον τρόπο, το έργο καθίσταται πρακτικά αδύνατο να προχωρήσει χωρίς την έγκριση της Άγκυρας. Η στάση της Τουρκίας δείχνει ότι το πρόβλημα δεν είναι η οικονομική βιωσιμότητα ή η τεχνική υλοποίηση, αλλά η γεωπολιτική επιρροή και ο έλεγχος της περιοχής.
Τι συμφέρει την Άγκυρα
Η Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ επισήμως επικαλείται αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα του έργου, στην πραγματικότητα βρίσκεται παγιδευμένη στο γεωπολιτικό παιχνίδι της Άγκυρας. Η Λευκωσία δυσκολεύεται να προχωρήσει χωρίς να προκαλέσει άμεση τουρκική αντίδραση, γεγονός που καθιστά κάθε βήμα προς την ολοκλήρωση του καλωδίου εξαιρετικά περίπλοκο. Το ενδεχόμενο «ναυάγιο» του έργου θα συνέφερε στρατηγικά την Τουρκία, ενισχύοντας τη θέση της στην Ανατολική Μεσόγειο και καθιστώντας την Ελλάδα και την Κύπρο πιο ευάλωτες σε μελλοντικές ενεργειακές διαπραγματεύσεις. Παρά τις προσπάθειες διπλωματικής πίεσης και τις παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το κύριο εμπόδιο παραμένει η Άγκυρα.
Ο ΑΔΜΗΕ και η Nexans έχουν ήδη επενδύσει σημαντικά ποσά στο έργο, αλλά χωρίς πρόσβαση στις περιοχές που αμφισβητεί η Τουρκία, οποιαδήποτε πρόοδος κινδυνεύει να ακυρωθεί. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία κρατά στα χέρια της την τύχη του έργου, καθιστώντας κάθε συζήτηση για plan B ή αξιοποίηση του καλωδίου σε άλλα ελληνικά ή διεθνή έργα δευτερεύουσα.
Η Τουρκία ρυθμιστικός παράγοντας στην κατασκευή ή όχι του έργου
Η γεωπολιτική πίεση της Τουρκίας αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο φόντο της συνάντησης Μητσοτάκη – Χριστοδουλίδη στη Νέα Υόρκη, αλλά και των ενεργειών της Κομισιόν μέσω της πρωτοβουλίας «Energy Highways». Ακόμη και με την υποστήριξη των Βρυξελλών, το πρόβλημα παραμένει αμιγώς γεωπολιτικό: χωρίς την τουρκική συναίνεση ή τουλάχιστον την απουσία ανοιχτής αντιπαράθεσης, το έργο δεν μπορεί να προχωρήσει. Συνολικά, η Τουρκία αποτελεί το κεντρικό στοιχείο που καθορίζει το μέλλον της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου. Ανεξαρτήτως τεχνικών προκλήσεων, χρηματοδοτικών προβλημάτων ή διπλωματικών πιέσεων, η Άγκυρα παραμένει ο παράγοντας που καθορίζει αν το έργο θα ολοκληρωθεί ή θα παραμείνει σε αδιέξοδο.
Τι μπορούμε να περιμένουμε
Η επόμενη φάση διαπραγματεύσεων θα είναι κρίσιμη και θα δείξει αν η Τουρκία θα συνεχίσει να εμποδίζει το έργο ή αν θα επιτραπεί η υλοποίηση μιας από τις πιο σημαντικές ενεργειακές υποδομές της περιοχής. Η ιστορία του GSI αποδεικνύει ότι στην Ανατολική Μεσόγειο, οι ενεργειακές υποδομές δεν είναι ποτέ μόνο τεχνικό ζήτημα· είναι στρατηγική, γεωπολιτική και πολιτική πρόκληση. Και προς το παρόν, η Τουρκία κρατά τα κλειδιά αυτής της πρόκλησης.
Δείτε επίσης:
