Η ενεργειακή επάρκεια αποτελεί κρίσιμο συντελεστή εθνικής ισχύος και άμυνας. Για την Ελλάδα, η περιορισμένη ενεργειακή αυτονομία και η εκτεταμένη εξάρτηση από εισαγόμενα καύσιμα συνιστούν σοβαρό στρατηγικό μειονέκτημα, το οποίο αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε περιόδους γεωπολιτικής αστάθειας και αυξημένων περιφερειακών εντάσεων.
Η λειτουργία των Ενόπλων Δυνάμεων εξαρτάται άμεσα από τη διαθεσιμότητα καυσίμων. Οι μετακινήσεις, η επιχειρησιακή ετοιμότητα, οι ασκήσεις, καθώς και οι αεροναυτικές επιχειρήσεις προϋποθέτουν συνεχή και ασφαλή ενεργειακό εφοδιασμό. Όταν αυτός ο εφοδιασμός στηρίζεται κυρίως σε εισαγωγές, η χώρα καθίσταται ευάλωτη σε εξωτερικές πιέσεις, διακοπές εφοδιασμού και πολιτικούς εκβιασμούς.
Ιδιαίτερη ανησυχία
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η γεωπολιτική διάσταση των αγωγών φυσικού αερίου που διέρχονται από την Τουρκία. Ο έλεγχος που ασκεί η Άγκυρα στον TurkStream, αλλά και στον TAP μέσω του τουρκικού δικτύου TANAP, της προσδίδει τη δυνατότητα να επηρεάζει τις ενεργειακές ροές προς την Ελλάδα.
Σε περίπτωση σοβαρής ελληνοτουρκικής έντασης, η πιθανότητα περιορισμού ή διακοπής της παροχής φυσικού αερίου δεν μπορεί να αγνοηθεί, καθώς θα είχε άμεσες συνέπειες στην οικονομική λειτουργία της χώρας και, κατ’ επέκταση, στην αμυντική της αντοχή.
Πέραν των αγωγών, κρίσιμο ζήτημα αποτελεί και η προέλευση του αργού πετρελαίου και των συναφών πετρελαϊκών προϊόντων που εισάγει η Ελλάδα. Σημαντικό μέρος αυτών προέρχεται από χώρες με μουσουλμανικό πληθυσμό, όπως η Αίγυπτος, το Κατάρ, η Αλγερία και η Νιγηρία, οι οποίες, σε διαφορετικό βαθμό, διατηρούν φιλικές ή στρατηγικές σχέσεις με την Τουρκία.
Το γεγονός αυτό δεν συνεπάγεται αυτομάτως εχθρική στάση απέναντι στην Ελλάδα, ωστόσο δημιουργεί ένα πλέγμα εξαρτήσεων που δεν μπορεί να θεωρείται αδιάφορο από πλευράς εθνικής αμυντικής στρατηγικής. Σε περιόδους κρίσης, οι διεθνείς συσχετισμοί και οι πολιτικές προτεραιότητες των χωρών-προμηθευτών ενδέχεται να επηρεάσουν την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.
Ζήτημα καθαρά στρατηγικό
Η ενεργειακή εξάρτηση, επομένως, δεν είναι απλώς οικονομικό ή τεχνικό ζήτημα, αλλά καθαρά στρατηγικό. Η αβεβαιότητα στον εφοδιασμό καυσίμων μπορεί να αυξήσει το κόστος λειτουργίας των Ενόπλων Δυνάμεων, να περιορίσει την επιχειρησιακή ευελιξία της χώρας και να μειώσει τα περιθώρια αντίδρασης σε ένα εχθρικό ή ασταθές περιβάλλον.
Συμπερασματικά, η μειωμένη ενεργειακή αυτονομία της Ελλάδας και η εξάρτησή της τόσο από αγωγούς που ελέγχονται από ανταγωνιστικές χώρες, όσο και από προμηθευτές με σύνθετες γεωπολιτικές σχέσεις, αποτελεί παράγοντα στρατηγικής ευαλωτότητας.
Η ενέργεια είναι εργαλείο ισχύος και πίεσης· και για την Ελλάδα, η αντιμετώπιση της ενεργειακής εξάρτησης πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της εθνικής αμυντικής της στρατηγικής.
