Η δημόσια απειλή του Τούρκου υπουργού Ενέργειας Φ. Ντονμέζ, περί έναρξης σεισμικών ερευνών της κρατικής TPAO σε θαλάσσιες περιοχές που περιλαμβάνονται στο μνημόνιο Άγκυρας – Τρίπολης, προοιωνίζεται μεγάλη -και μακράς διάρκειας- ένταση.
- Από τον Αλέξανδρο Τάρκα
Ανεξάρτητα αν υπάρχει ήδη λεπτομερής προγραμματισμός ή αν, προς το παρόν, η Αγκυρα ασκεί προπαγάνδα, εν όψει μεταγενέστερων κινήσεων, είναι σημαντικό ότι η απειλή συμπίπτει με την εκπνοή της περιόδου πέντε έξι μηνών που απαιτείται για την πρωτοκόλληση συμβάσεων στη Γραμματεία του ΟΗΕ. Όπως έχει επισημάνει η «δημοκρατία» από τα μέσα Δεκεμβρίου πέρυσι, οι νομικές υπηρεσίες του ΟΗΕ παραδοσιακά ισχυρίζονται ότι δεν είναι αρμόδιες για τον έλεγχο της (μη) νομιμότητας των διαδικασιών, όπως αυτές που ακολούθησαν ο Τούρκος πρόεδρος Ρ.Τ. Ερντογάν και ο Λίβυος πρωθυπουργός Φαγέζ αλ Σάρατζ. Παρόμοιο, ως προς τον τύπο και τον χρόνο των διαδικασιών, ήταν το μήνυμα του γ.γ. του ΟΗΕ Αντ. Γκουτέρες στον υπουργό Εξωτερικών Ν. Δένδια πριν από τα Χριστούγεννα.
Η Ελλάδα, στον χρόνο που μεσολάβησε, πέτυχε να καλύψει ορισμένες δυσλειτουργίες στις Ένοπλες Δυνάμεις (είχαν προκληθεί από τη 10ετή οικονομική κρίση) και απέκρουσε εντυπωσιακά την «υβριδική εισβολή» στον Εβρο, χωρίς να παρασυρθεί από προβοκάτσιες της Άγκυρας. Από την άλλη πλευρά, εξανεμίστηκαν, λόγω των αποτυχιών του στρατάρχη Χ. Χαφτάρ, οι ελπίδες ακύρωσης του μνημονίου μέσω ενδεχόμενης αλλαγής κυβέρνησης στη Λιβύη, αν όντως υπήρχε σχετική νομική δυνατότητα στον ΟΗΕ.
Παράλληλα, η απρόβλεπτη κρίση του Covid-19 παρέλυσε τις διπλωματικές διαβουλεύσεις διεθνώς, περιορίζοντας τις δυνατότητες δράσης της ελληνικής πλευράς. Δυστυχώς, και η παγκόσμια οικονομική κρίση θα προκαλέσει δυσκολίες στους διπλωματικούς χειρισμούς της Αθήνας προσεχώς, καθώς το ενδιαφέρον πολλών ξένων κυβερνήσεων θα επικεντρωθεί στο εσωτερικό των χωρών τους. Η παραβατικότητα της Τουρκίας, στη Μεσόγειο και αλλού, θα διαταράσσει αναμφισβήτητα και τη διεθνή οικονομία, αλλά η πρόσφατη εμπειρία δείχνει ότι η καταδίκη της Άγκυρας θα είναι, κυρίως, φραστική.
Δεν πρέπει να λησμονείται ότι μόλις το περασμένο φθινόπωρο οι ΗΠΑ και η Ρωσία αιφνιδιάστηκαν και καταδίκασαν την τουρκική εισβολή στη βόρεια Συρία. Ωστόσο, λίγες ημέρες αργότερα αποδέχθηκαν τα τετελεσμένα και υπέγραψαν -ξεχωριστά- μνημόνια με την Άγκυρα, που φτάνουν σήμερα ακόμα και σε κοινές στρατιωτικές περιπολίες Ρωσίας – Τουρκίας.
Υπό αυτούς τους συσχετισμούς, τις τελευταίες ημέρες και αμέσως μόλις παρατηρήθηκε σχετική ύφεση στο μέτωπο του Covid-19, η Τουρκία επανέρχεται σε νέο κύκλο -εμφανών και αφανών- προκλήσεων. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, λέγει αρκετά εξοργιστικά στις διμερείς και διεθνείς διπλωματικές επαφές και πράττει πολλά ανησυχητικά στον Εβρο. Πολλά εξ αυτών έχουν εξόφθαλμη ομοιότητα με τα ιστορικά προηγούμενα «στημένων» λόγων και ενεργειών πριν από ένοπλες συρράξεις. Γι’ αυτό, ορθότατα, η ελληνική κυβέρνηση επιδεικνύει ψυχραιμία και διατηρεί σε ετοιμότητα όλους τους εμπλεκόμενους φορείς του κράτους.
Όμως πριν -ο μη γένοιτο- φθάσουν τα πράγματα στα άκρα, η Αθήνα οφείλει να αξιοποιήσει τον χρόνο που απομένει και να δράσει το συντομότερο δυνατόν. Τώρα, είναι η ώρα για την ανάληψη ειδικής πρωτοβουλίας του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη και του κ. Δένδια για την έκτακτη ενημέρωση διεθνών οργανισμών και σημαντικών χωρών ως προς τις διαγραφόμενες εξελίξεις. Είναι επείγον να δράσουν είτε με «φυσικές» συναντήσεις είτε (λόγω Covid-19) μέσω τηλεδιασκέψεων, πριν η Τουρκία ωθήσει τα πράγματα σε εφ’ όλης της ύλης διάλογο για το Αιγαίο και ίσως για άλλα θέματα. Όπως επιδιώκει από το 1974 και έχουν αρνηθεί (ακόμα και μετά τα λάθη των Ιμίων) όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις.
Θα ήταν καταστροφικό η κυβέρνηση να μην αναλάβει πρωτοβουλίες αμέσως και η χώρα να βρεθεί -σύντομα- ενώπιον αφενός της κλιμάκωσης των τουρκικών ενεργειών και αφετέρου των παροτρύνσεων του διεθνούς παράγοντα για ιδιότυπο διάλογο. Ή να εγκλωβιστεί σε οποιαδήποτε διαδικασία κατά την οποία η Ελλάδα δεν θα έχει να απαιτήσει κάτι παραπάνω από την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου και των συνθηκών, ενώ θα της ζητούνται αδιανόητες παραχωρήσεις.
Άλλωστε, είναι χαρακτηριστικό ότι και -αναμφισβήτητα- φιλικές χώρες, όπως η Γαλλία, διατηρούν ανοιχτούς διαύλους με την Τουρκία, επισημαίνοντας προς την ελληνική πλευρά ότι το ζητούμενο είναι η εξεύρεση «πολιτικής λύσης» για τα πιθανά κοιτάσματα νοτίως της Κρήτης και στην κυπριακή ΑΟΖ. Είχαν προηγηθεί, ομιλώντας γενικά περί κοιτασμάτων στη Μεσόγειο, το 2011, ο τότε ειδικός απεσταλμένος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Ρ. Μόρνινγκσταρ, που προειδοποιούσε ότι για τις μικρές χώρες τα κοιτάσματα είναι «ευχή και κατάρα», και στις αρχές του 2020 ο αναπληρωτής βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μ. Πάλμερ, που σημείωσε ότι όλα κρίνονται «εκ του αποτελέσματος».
* Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
