Α’ μέρος
Oι εξελίξεις των τελευταίων μηνών στο μέτωπο της ελληνοτουρκικής «αντιπαράθεσης κυριαρχίας», χωρίς να αποκλίνουν από το μοτίβο μιας διαρκούς διολίσθησης διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων από εθνικά κεκτημένα, έχουν πάρει μια επικίνδυνη ποιοτική διάσταση που επαναφέρει μοιραία την κουβέντα για τη φινλανδοποίηση της χώρας μας, στο άρμα της Άγκυρας.
- Από τον Γιώργο Χαρβαλιά
Η επιχείρηση υφαρπαγής τμήματος ελληνικής ΑΟΖ με το τουρκολιβυκό μνημόνιο, η έμπρακτη τουρκική αμφισβήτηση της κυπριακής υφαλοκρηπίδας, η αναβάθμιση των παραβιάσεων με πτήσεις πάνω από χερσαία τμήματα της Δυτικής Θράκης, αλλά και η συνειδητή υποχωρητικότητα της σημερινής κυβέρνησης με προσχηματικές ματαιώσεις ακόμη και προγραμματισμένων στρατιωτικών ασκήσεων, σε συνδυασμό με τη μεθοδευμένη επαναφορά των σκέψεων περί «διεθνούς διαιτησίας», καθιστά, δυστυχώς, άκρως επίκαιρη αυτή τη συζήτηση.
Θα επιχειρήσω σε τρία διαδοχικά κυριακάτικα άρθρα να εξηγήσω τι σημαίνει και τι συνεπάγεται η έννοια της φινλανδοποίησης και πώς αυτή προσαρμόζεται στην ελληνική περίπτωση, προσφέροντας μια ερμηνεία για τα βαθύτερα αίτια του συνδρόμου «ενδοτισμού» που διακρίνει διαδοχικές κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης, καθώς και κάποιες σκέψεις για την πιθανή ανάσχεσή του. Καταρχήν όμως είναι απαραίτητη μια μικρή ιστορική αναδρομή…
Στις 30 Νοεμβρίου του 1939 20 σοβιετικές μεραρχίες με περίπου μισό εκατομμύριο στρατιώτες εισέβαλαν κατά μήκος μιας μεθοριακής γραμμής χιλίων χιλιομέτρων στο έδαφος της Φινλανδίας, νομίζοντας ότι θα κάνουν έναν ευχάριστο, υγιεινό περίπατο. Ο ρωσοφινλανδικός πόλεμος των 105 ημερών, γνωστός και ως «Χειμερινός Πόλεμος», αποτέλεσε μια πικρή εμπειρία για τις ένοπλες δυνάμεις της ΕΣΣΔ, πλήττοντας σοβαρά την εικόνα του Κόκκινου Στρατού.
Διαθέτοντας πολλά κοινά χαρακτηριστικά με το ελληνικό Έπος του ’40 που ακολούθησε ένα χρόνο αργότερα, αποτελεί τρανό παράδειγμα αναμέτρησης Δαυίδ με Γολιάθ, που διδάσκεται πλέον σε όλα τα σύγχρονα εγχειρίδια στρατιωτικής ιστορίας ως μοντέλο ανορθόδοξου πολέμου έναντι συντριπτικά υπέρτερου αντιπάλου. Οι Σοβιετικοί με αναλογία δυνάμεων μεγαλύτερη από 3:1 σε έμψυχο υλικό, 30πλάσια αεροπορική ισχύ και… απείρως περισσότερα άρματα μάχης καθηλώθηκαν στις παγωμένες λίμνες, στα έλη και τα απάτητα δάση της Καρελίας, και υποχρεώθηκαν σε ταπεινωτικές ήττες και σε δυσθεώρητες απώλειες, τριπλάσιες από εκείνες του «ερασιτεχνικού» φινλανδικού στρατού υλοτόμων και κυνηγών.
Ύστερα από ηρωική αντίσταση τρεισήμισι μηνών οι αμυνόμενοι αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν. Το τίμημα της ειρήνης ήταν η παραχώρηση στη Σοβιετική Ένωση του 11% του εδάφους και συνακόλουθα του 30% των πλουτοπαραγωγικών πόρων της Φινλανδίας, καθώς και η άτυπη προσχώρηση της σκανδιναβικής χώρας στη γεωστρατηγική ατζέντα της Μόσχας.
Αυτή ακριβώς η αναγκαστική πρόσδεση μιας χώρας στο άρμα ενός κατά πολύ ισχυρότερου γείτονα ονομάζεται στις διεθνείς σχέσεις «φινλανδοποίηση», ένας όρος μάλλον υποτιμητικός, που αναφέρεται στη δέσμευση της εξωτερικής πολιτικής με αντάλλαγμα διατήρηση εδαφικής κυριαρχίας.
Η υιοθέτηση μιας τέτοιας ενδοτικής στάσης, όπως αναφέρει ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς Αθανάσιος Σαμαράς, είναι απότοκο του φόβου ότι μια μικρή χώρα που συνορεύει με μια μεγαλύτερη και πιο ισχυρή θα χάσει πολύ περισσότερα (από το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού), αν οδηγηθεί σε σύρραξη με τον γείτονά της.
Προσοχή όμως: Μετά την αιματηρή εμπειρία του 1939-40 η Φινλανδία δεν απώλεσε ούτε ένα εκατοστό εδάφους ή εθνικής κυριαρχίας. Παρέδωσε απλώς, ύστερα από πόλεμο, το κυριαρχικό δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζεται σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Και βεβαίως μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ η χώρα αυτή των 5.500.000 κατοίκων μπόρεσε να αποδεσμευτεί τελείως από την κακόβουλη γειτονική επιρροή, εξελισσόμενη σε ένα από τα ταχύτερα αναπτυσσόμενα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με εκπληκτικές επιδόσεις σε εκπαίδευση, κοινωνική πολιτική και τεχνολογία αιχμής.
Στον αντίποδα η Ελλάδα, με την εξαίρεση του πιο σύγχρονου δράματος της Κύπρου, τελείωσε τις πολεμικές αναμετρήσεις με την Τουρκία το 1922. Σήμερα αποτελεί ουραγό της ευρωζώνης,ευρισκόμενη υπό οικονομική και γεωπολιτική εξάρτηση, ενώ αντιμετωπίζει και διαρκείς αμφισβητήσεις της εδαφικής της κυριαρχίας. Εσχάτως δέχεται και υβριδικό ή ασύμμετρο πόλεμο (όπως θέλετε πείτε το) με την αθρόα εισβολή αλλόθρησκων επίδοξων μεταναστών. Η εισβολή αυτή κατευθύνεται από την Τουρκία και παίρνει πλέον διαστάσεις εποικισμού, απειλώντας ένα βασικό συγκριτικό πλεονέκτημα που η Ελλάδα κατάφερε να διατηρήσει στην νεότερη Ιστορία της: την εθνική ομοιογένεια.
Η ελληνική φινλανδοποίηση έναντι της Τουρκίας, αν και δεν αποτέλεσε απόρροια πρόσφατου πολέμου και εδαφικού ακρωτηριασμού, είναι σταδιακά αυξανόμενη, παίρνοντας χαρακτηριστικά αμυντικού δόγματος με ευθύνη όλων των μεταπολεμικών κυβερνήσεων, κυρίως όμως αυτών μετά το 1996. Η τραυματική εμπειρία των Ιμίων, η θεσμοθέτηση γκρίζων ζωνών, ο ντροπιαστικός παροπλισμός των S-300, η αδυναμία επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια και η φυγομαχία με την ανακήρυξη ΑΟΖ αποτελούν απλώς διαδοχικά επεισόδια σε μία οικειοθελή παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων που προδίδει τρόμο απέναντι στο ενδεχόμενο μιας ένοπλης αντιπαράθεσης με τους απέναντι. Η φοβική στάση και της σημερινής κυβέρνησης εκπέμπει λανθασμένο μήνυμα στην αναθεωρητική Τουρκία που ολοένα και περισσότερο φλερτάρει με την ιδέα μεταφοράς στο Αιγαίο της πολύπλευρης κρίσης που αντιμετωπίζει…
Στο επόμενο, Β’ Μέρος: Ενδοτισμός και κατευνασμός: Η νέα «άψογος στάση»
