H ανάληψη της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης από τη Γερμανία, την 1η Ιουλίου, πιθανότατα θα οδηγήσει στις πρώτες αποφάσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης σε έκτακτη σύνοδο κορυφής μέσα στον μήνα, αλλά οι διαμάχες των εταίρων και το χάος στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών ήδη επιβαρύνουν το διαπραγματευτικό πλαίσιο για τα κονδύλια 32 δισ. ευρώ προς την Ελλάδα.
- Από τον
Αλέξανδρο Τάρκας
Το Βερολίνο έχει ενημερώσει την Αθήνα πως, στο δεύτερο εξάμηνο του 2020, θα προωθήσει το πρόγραμμα «Ευρωπαϊκή Στρατηγική Κυριαρχία» (ως αντίβαρο στις ΗΠΑ) και θα κινηθεί ταχύτατα, ώστε οι αρχικές ρυθμίσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) να εγκριθούν έως τα τέλη Ιουλίου. Αντίθετα, δεν υπάρχει στην ατζέντα των γερμανικών προτεραιοτήτων η λήψη αποφάσεων για το Μεταναστευτικό πριν από τον Δεκέμβριο, ενώ επικρατούσα εκτίμηση στις Βρυξέλλες είναι ότι το θέμα θα μετατεθεί στο πρώτο εξάμηνο του 2021!
Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει καταθέσει ακόμα τις απόψεις της για την «Ευρωπαϊκή Στρατηγική Κυριαρχία» και εκφράζει ικανοποίηση για τη βούληση επιτάχυνσης των αποφάσεων ως προς το Ταμείο Ανάκαμψης και τα συνδεόμενα οικονομικά ζητήματα. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση τηρεί απόλυτη σιωπή στο Μεταναστευτικό, καθώς διαπιστώνει πως καταρρέουν οι μεγάλες ελπίδες για συντονισμό Αθήνας – Βερολίνου που είχαν εκφραστεί, πέρυσι τον Αύγουστο, στις συνομιλίες Μέρκελ – Μητσοτάκη και, τον Οκτώβριο, κατά την επίσκεψη του υπουργού Εσωτερικών Χ. Ζέεχοφερ στην ελληνική πρωτεύουσα.
Σύμφωνα με πηγές της «δημοκρατίας» στις Βρυξέλλες, παρά την αδυναμία επίτευξης αρχικού συμβιβασμού στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της περασμένης Παρασκευής, αναμένεται πως οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών θα ενημερωθούν μέχρι τα τέλη του μήνα για το τελικό διαπραγματευτικό πλαίσιο επί του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΠΔΠ. Το θετικό για τα ελληνικά συμφέροντα είναι ότι ο Γάλλος πρόεδρος Εμ. Μακρόν και η καγκελάριος Ανγκ. Μέρκελ επιμένουν στην ταχεία λήψη αποφάσεων και στην αναλογία μεγάλων επιχορηγήσεων-μικρών δανείων.
Ωστόσο όλες οι άλλες, συνδεόμενες, εξελίξεις δείχνουν αρνητικές για την Ελλάδα. Στις συζητήσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και στις συνεδριάσεις προετοιμασίας του (στο ECOFIN και σε επίπεδο Μονίμων Αντιπροσώπων), διαπιστώθηκε ότι οι τέσσερις «σκληροί» που επιμένουν αντί των επιχορηγήσεων στην πολιτική δανείων και μνημονίων (Αυστρία, Δανία, Ολλανδία και Σουηδία) υποστηρίζονται, εν πολλοίς, και από την Εσθονία και τη Φινλανδία. Οι -πλέον- έξι χώρες επιμένουν για δάνεια και περιορισμό τους αποκλειστικά στο ύψος κάλυψης αποδεδειγμένων ζημιών από τον Covid-19 χωρίς «μίξη» με άλλα δημοσιονομικά και χρηματοδοτικά προβλήματα. Ζητούν, παράλληλα, σύντομη διάρκεια του Ταμείου Ανάκαμψης (έως το 2022, αντί του 2024 που συμφέρει την Αθήνα), προειδοποιώντας πως θα εξετάσουν αυστηρά τις εκτιμήσεις της Κομισιόν και των εθνικών σχεδίων περί ζημιών και αναγκών.
Επίσης, είναι ανησυχητικό ότι το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Σλοβακία και η Σλοβενία κλίνουν προς την υιοθέτηση αρκετών απόψεων των «σκληρών», ενώ μέχρι πρότινος ενέκριναν συνολικά τις προτάσεις της Κομισιόν και τις γενικές κατευθύνσεις της Γαλλίας και της Γερμανίας. Είναι νωρίς να αξιολογηθεί αν πρόκειται για πρόσκαιρη διαπραγματευτική τακτική προς εξασφάλιση ανταλλαγμάτων σε άλλους τομείς ή αν θα μετακινηθούν οριστικά στο «αντίπαλο» στρατόπεδο.
Οι ίδιες πηγές στις Βρυξέλλες προσθέτουν ότι, αν και -ασφαλώς- η γερμανική πολιτική για το Ταμείο Ανάκαμψης είναι επί της αρχής θετική για την ελληνική οικονομία, οι επιμέρους λεπτομέρειες κρύβουν εκπλήξεις. Το Βερολίνο φέρεται ότι δεν έχει αποφασίσει για τη διάρκεια των εκταμιεύσεων (2022 ή 2024), τάσσεται υπέρ της άμεσης έναρξης πληρωμής δόσεων επιστροφής και δεν ξεκαθαρίζει τη στάση του σχετικά με τα κριτήρια αξιολόγησης των απωλειών της οικονομίας κάθε κράτους-μέλους.
Με αυτά τα δεδομένα, ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης τηρεί στάση αναμονής. Η κυβερνητική προτεραιότητα είναι το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης να υποβληθεί στην Κομισιόν μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου και να μην εξαντληθούν οι απώτατες προθεσμίες, όπως ίσως πράξουν άλλοι εταίροι (π.χ. Ιταλία και Ισπανία με τη βεβαιότητα θετικής τους αντιμετώπισης ως οι πλέον πληγείσες από την πανδημία). Εκτός από την κρίσιμη πτυχή της διάρκειας λειτουργίας του Ταμείου Ανάκαμψης, κύριος ελληνικός στόχος είναι να αποφευχθούν τα δάνεια και να αξιοποιηθούν μόνον οι επιχορηγήσεις.
Πάντως, σε αντίθεση με την υπεραισιοδοξία που καλλιεργείται, τα πράγματα δεν είναι ρόδινα ούτε για τις επιχορηγήσεις, επειδή θα αξιολογηθούν, σωρευτικά, τα μεγέθη του πληθυσμού, του ΑΕΠ και της ανεργίας. Θεωρητικά, η συναξιολόγηση-αναλογία μικρού πληθυσμού και μεγάλης ανεργίας προδιαθέτει υπέρ των ελληνικών αιτημάτων, αλλά πρακτικά δεν έχει διευκρινισθεί αν θα ληφθούν υπόψη μόνον η απογραφή του 2011 ή και άλλα στοιχεία (πρόσθετοι μετανάστες), όπως και η καταγεγραμμένη ή πραγματική ανεργία.
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
