Πριν από καμιά εβδομάδα έλαβα ένα μικρό βίντεο στο mail μου.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Αποστολέας ήταν ένας σημαντικός άνθρωπος της ναυτιλίας μας, ο καπετάν Παναγιώτης Τσάκος. Σε αυτό πρωταγωνιστούσε εν πλω ένας καπετάνιος της εταιρίας του, ο οποίος πλοηγούσε ένα μεγάλο πλοίο της ποντοπόρου μας κάπου στον ωκεανό. Δεν έχει σημασία πού. Η φιγούρα του δεν διακρινόταν. Μόνον η φωνή του και η θέα από τη γέφυρα του μακρόστενου γίγαντα. Πυξίδες, χάρτες, κατάρτια, το φορτίο, η θάλασσα, η ξηρά. Ο καπετάνιος αποφάσισε να μιλήσει στην κάμερα αφού προηγουμένως έδωσε στο πλοίο την εντολή να μας «χαιρετίσει» με ένα παρατεταμένο σφύριγμα που αντήχησε από τις τσιμινιέρες θυμίζοντας τον «Πορτοκαλή Ηλιο» και το «Μυκήναι» των παιδικών χρόνων μου.
«Βοηθήστε μας να μεταφέρουμε τα αγαθά ανά τον κόσμο και να γυρίσουμε στις οικογένειές μας ασφαλείς» ήταν το μήνυμά του. Την αμαρτία μου θα την πω! Δεν κατάλαβα πόση αγωνία είχε αυτός ο άνθρωπος που μιλούσε στο βίντεο. Δεν κατάλαβα γιατί είπε «βοηθήστε μας». Μαθημένοι να λαμβάνουμε από τον καπετάνιο κατά καιρούς ποιήματα του Ελύτη, του Χριστιανόπουλου και του Βρεττάκου για τη θάλασσα, μαθημένοι να γινόμαστε αποδέκτες φωτογραφιών από λιμάνια, ειδικώς της Χίου, νόμισα ότι ο κύριος Τσάκος ήθελε να μας δώσει μια γεύση από τις συνθήκες εργασίας των ναυτικών. Οποία πλάνη. Κατάλαβα το βάθος της άγνοιάς μου στην εκδήλωση που διοργάνωσαν προχθές ο καπετάνιος και ο υιός του, άξιος διάδοχος Νίκος Τσάκος στα γραφεία της εταιρίας στο κτίριο «Μακεδονία», στις αρχές του ανοδικού ρεύματος της Συγγρού. Και ντράπηκα για όλους μας. Τόσο καιρό έχουμε ανακηρύξει -δικαίως- ήρωες του κορονοϊού τους νοσηλευτές, τους εκπαιδευτικούς, τους γιατρούς, τους υπαλλήλους σούπερ μάρκετ, τους ντελιβεράδες. Αλλά για τους ναυτικούς και τις οικογένειές τους που ζουν μια οδύσσεια μήνες τώρα ούτε λέξη. Χωρίς υπερβολή.
Όλα τα επαγγέλματα που έβαλαν πλάτη στην πανδημία καλούνται στη δεξίωση της Προέδρου της Δημοκρατίας την 24η Ιουλίου. Αλλά οι ναυτικοί μας, που ελέω κορονοϊού γυρίζουν σαν τις άδικες κατάρες μέσα στους ωκεανούς επί 15 μήνες, από την Αγγλία έως τη Νιγηρία και από τη Μαλαισία έως την Κίνα και την Ινδονησία, χωρίς να τους επιτρέπεται να πιάσουν λιμάνι, ούτε πρόσκληση από την Προεδρία υπήρξε (δικαιολογημένα βεβαίως, ούτε εμείς δεν ξέραμε ό,τι θα σας περιγράψω ακολούθως) ούτε ευχαριστώ άκουσαν από την Πολιτεία ούτε στη δική μας σκέψη των ΜΜΕ μπήκαν ποτέ. Ναυτικοί! Πολλοί, μακριά από εμάς. Κι όμως, η προσφορά τους στην οικονομία της χώρας μας με τη μεταφορά αγαθών αλλά και στην παγκόσμια οικονομία είναι ανυπολόγιστη. Τεράστια, μεγάλη. Και δικαίως ο Τσάκος αξίωσε από όλους όσοι ήμασταν εκεί από τα ΜΜΕ να τους θυμόμαστε, να μην ξεχνάμε, να τους λέμε καλημέρα κάθε μέρα από τα μικρόφωνα. Ποιο είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν; Μείζον. Όσοι μπαρκάρισαν πριν από τον κορονοϊό, τον περασμένο Σεπτέμβριο, δεν μπορούν να γυρίσουν στην πατρίδα μετά την απαγόρευση του Δεκεμβρίου στην Κίνα. Κανένα λιμάνι δεν τους επιτρέπει να αποβιβαστούν διότι τους θεωρούν εξ ορισμού υπόπτους για φορείς του κορωνοϊού!
Και όσοι ξεμπαρκάρισαν το περασμένο φθινόπωρο κοντεύουν έναν χρόνο άνεργοι γιατί δεν μπορούν να ανέβουν στο πλοίο για να πιάσουν δουλειά. Πεινάνε αυτοί και οι οικογένειές τους. Κανείς δεν σκέφθηκε να τους βάλει σε «αναστολή». Εις ό,τι αφορά τους πρώτους, τους εγκλωβισμένους των οποίων τα συμβόλαια εργασίας έχουν λήξει προ πολλού, τα πράγματα δεν είναι καλά. Εδώ στο σπίτι μείναμε έγκλειστοι στην καραντίνα και παρ’ ολίγον να μας σαλέψει, σκεφτείτε ανθρώπους μακριά από την οικογένειά τους διαρκώς σε μια καμπίνα, σε μια γέφυρα, σε ένα μηχανοστάσιο. Ψυχολογία στο ναδίρ!
Καραντίνα εν πλω επί 10-15 μήνες χωρίς την παραμικρή επαφή με το έδαφος! Άλλος έμαθε τη γέννηση του παιδιού του μεσοπέλαγα. Άλλος έχασε και πατέρα και μάνα μέσα σε μία εβδομάδα μέσα στην καραντίνα και δεν μπόρεσε να αποχαιρετίσει και να γλυκοφιλήσει ούτε τον έναν ούτε τον άλλον. Δεν είναι παίξε γέλασε ο ανθρώπινος παράγων στη ναυτιλία. Είναι το άλφα και το ωμέγα. Αλλά αν δεν είχε την ευαισθησία ο καπετάνιος να μας συγκεντρώσει και να μας υποχρεώσει να δούμε βίντεο με διηγήσεις καπεταναίων της εταιρίας του από τα βάθη του ωκεανού και τα πέρατα του κόσμου δεν υπήρχε περίπτωση να καταλάβουμε. Το πρόβλημα με τα πληρώματα είναι διπλό. Αφορά ζωές, οικογένειες, ψυχολογίες, αφορά επίσης και το παγκόσμιο εμπόριο. Την ασφαλή φόρτωση και διακίνηση αγαθών.
Απορώ πώς το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας δεν οργάνωσε μια δράση ευαισθητοποίησης για τους ναυτικούς μας, να δείξει ότι νοιάζεται, ήρωές μας είναι κι αυτοί. Ο Πλακιωτάκης είναι σοβαρός πολιτικός και καλός άνθρωπος. Απορώ πώς ο πρωθυπουργός δεν το έμαθε και δεν επιχείρησε να οργανώσει μια επικοινωνία μαζί με τους ναυτικούς για να τους «ανεβάσει», την Ελλάδα εκπροσωπούν παντού στον κόσμο. Αξίζουν την προσοχή του, όχι μόνον οι gay για τους οποίους έγινε συνέδριο ολόκληρο. Απορώ και με εμάς, τους δημοσιογράφους, με την αφεντιά μου πρώτη πρώτη, που δεν αναρωτηθήκαμε «Τι κάνουν αυτοί οι άνθρωποι; Πώς αντέχουν να τους τρώει η αλμύρα τόσο καιρό;»
Ωστόσο, με την ευκαιρία δεν μπορώ παρά να σημειώσω και το εξής: Η προχθεσινή εμπειρία μού έδειξε γιατί ο Τσάκος είναι πρώτα ναυτικός και καπετάνιος και μετά εφοπλιστής. Γιατί γεμίζει το στόμα του όταν προφέρει τη λέξη «ναυτοσύνη», που έχει την ίδια ηχώ όπως η λέξη «Ρωμιοσύνη». Στην αυλή του πατρικού του, στα Καρδάμυλα, στην άκρη του κόλπου, κατάλαβα το φθινόπωρο του 2018 γιατί ο ίδιος και άλλοι διαπρεπείς από το χωριό του και το νησί του (Προκοπίου, Αγγελικούσης, Φράγκου, Λιβανός, Παληός, Φαφαλιοί κ.ά.) ασχολήθηκαν με τη θάλασσα και γιατί την αγαπούν. Στο προαύλιο του κτιρίου «Μακεδονία», όμως, προχθές βράδυ αντελήφθην γιατί ο Τσάκος είναι αρχηγός. Γιατί ξέρει τους καπεταναίους του έναν έναν με τα μικρά τους ονόματα από τον πιο παλιό, τον Αυγουστή, έως τον πιο νέο, τον Γεράσιμο. Γιατί ξέρει τις οικογένειές τους. Απασχολεί πέντε αδέλφια από μια οικογένεια, όλοι καπεταναίοι, μόνο η μικρή αδερφή τού ξέφυγε και δεν έγινε καπετάνισσα. Γιατί 50 χρόνια τώρα η εταιρία του, από το 1970 που ιδρύθηκε, θυμάται και τον τελευταίο της ναύτη.
Μου αρέσουν οι αρχηγοί που μοιράζονται τις κορυφές τους. Που δεν στέκονται μόνοι και απόμακροι πάνω σε αυτές. Που είναι γήινοι. Προφανώς ο καπετάν Παναγιώτης έχει κι άλλους συναδέλφους στη ναυτιλία με την αυτή ποιότητα. Ποτέ δεν διεκδίκησε το μονοπώλιο. Ακόμη και τώρα που ανοίγουν οι δουλειές για τη μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου ναυπηγεί τόσα καράβια όσο το μερίδιο που θεωρεί ότι του αντιστοιχεί ανάμεσα στους ισχυρούς της ναυτιλίας μας. Θα ήθελα να γνωρίσω -δεν γίνεται, δεν ζουν- τον πατέρα του, τη μητέρα του και τον αδερφό του, οι οποίοι τον στήριξαν στα δύσκολα πρώτα βήματα. Ειδικώς τη μητέρα του. Αυτή πρέπει να τον όρισε για να λέει κάθε τρεις και λίγο πως «ό,τι λαμβάνεις από τη θάλασσα πρέπει να το γυρίζεις στη θάλασσα» εκείνη πρέπει να τον έχει ορίσει.
