Eίναι κατανοητό ότι ο τρόμος που προκάλεσε η… Επανάσταση της Αγίας Σοφίας θα αυξηθεί την επόμενη περίοδο».
- Από τον Μιχάλη Ψύλο
Η κυνική προειδοποίηση του αρθρογράφου της φιλοερντογανικής εφημερίδας «Sabah» Τουτάρ Μπερτσάν δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών για τις επόμενες κινήσεις του Τούρκου προέδρου. «Η Τουρκία εισέρχεται στην παγκόσμια πολιτική παίζοντας ένα καταπληκτικό σκάκι και η απόφαση για την Αγια-Σοφιά ήταν μια από τις πρώτες κινήσεις αυτού του σκακιού. Ας δούμε ποια άλλη κίνηση θα ακολουθήσει» λέει ο αρθρογράφος της «Sabah».
Ο ίδιος ο Ερντογάν, άλλωστε, μιλώντας μέσω οθόνης στα εγκαίνια ενός αυτοκινητόδρομου στην Αμάσεια, διατύπωσε σαφέστατα τις προθέσεις του: «Αν υπάρξει οποιαδήποτε απειλή προς την Τουρκία, είτε είναι στο Ιράκ, στη Συρία, στη Λιβύη ή στο Αιγαίο, η χώρα θα δείξει τη δύναμή της και την αποφασιστική στάση της χωρίς κανέναν δισταγμό. Δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να απλώσει χέρι στα δικά μας συμφέροντα και δικαιώματα» είπε ο «σουλτάνος». Χωρίς, φυσικά, να μπει στον κόπο να ορίσει σε τι είδους «δικαιώματα» αναφέρεται. Το ερευνητικό σκάφος «Ορούτς Ρέις» παραμένει προσωρινά αγκυροβολημένο στην Αττάλεια, αλλά το τέλεξ ναυσιπλοΐας που εξέδωσαν οι Αρχές του λιμανιού αναφέρει ότι «η νέα του αποστολή για τις 2 Αυγούστου παραμένει σε ισχύ»!
Πιστός στην τακτική του μαστιγίου και του καρότου, ο Ερντογάν έσπευσε φυσικά να δηλώσει ότι «είμαστε έτοιμοι να μιλήσουμε, να αξιολογήσουμε, να διαπραγματευτούμε οποιαδήποτε δίκαιη, ορθολογική και ηθική προσφορά». Για να προσθέσει, όμως: «Έχουμε ήδη δείξει την απάντησή μας εν όψει επιθέσεων και εκφοβισμών στο πεδίο. Εάν είναι απαραίτητο, δεν θα διστάσουμε να κάνουμε περισσότερα».
Το περιεχόμενο, όμως, του «διαλόγου» που επιθυμεί ο Ερντογάν αποκαλύπτει ο αρθρογράφος της αντιπολιτευόμενης «Cumhuriyet» Μπαρίς Ντοστέρ: Η αναθεώρηση της συνθήκης του 1923 στη Λωζάννη, την οποία θεωρούν «ταπεινωτική» οι οπαδοί του Ερντογάν. Γράφει ο γνωστός Τούρκος σχολιαστής: «Με την ανακοίνωση της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας για τη μετατροπή σε τζαμί της Αγια-Σοφιάς, όσοι ήταν κατά της Λωζάννης, εκείνοι που θέλουν να επαναφέρουν το χαλιφάτο, όσοι προσβάλλουν τον Ατατούρκ, προτείνουν να γίνει ξανά η Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσα και ξεκινούν εκ νέου την εκστρατεία. Μιλούν για “ήττα στη Λωζάννη, που δημιούργησε τραύματα” και που άφησε πίσω… συντρίμμια. Και όσο μειώνεται «η κοινωνική βάση (του Ερντογάν) τόσο θα δημιουργεί τεχνητές ατζέντες και για την αλλαγή της ημερήσιας διάταξης και την αύξηση των ψηφοφόρων, κατευθύνοντας την οργή του λαού σε έναν εξωτερικό εχθρό». Κάτι που θα δυναμώνει έως τις επόμενες εκλογές, καθώς ο Ερντογάν, αποτυγχάνοντας να προσελκύσει τους νέους ψηφοφόρους της «γενιάς Ζ», θα χρησιμοποιεί όλα τα μέσα για να καταπνίξει την αντιπολίτευση και να εμψυχώσει την «εθνική ταυτότητα».
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι αμέσως μετά τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ του Ερντογάν και το ακροδεξιό συμμαχικό του κόμμα Εθνικιστικής Δράσης υιοθέτησαν νόμο που αποδυναμώνει τους δικηγορικούς συλλόγους, πλήττοντας κι άλλο τα τελευταία υπολείμματα του κράτους δικαίου. Ταυτόχρονα, οι δύο εταίροι συνέταξαν έναν άλλον νόμο, που αυξάνει δραματικά τον έλεγχο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο άκρατος ισλαμοεθνικισμός είναι για τον Ερντογάν το πιο πρόσφορο μέσο για να μη χάσει κι άλλους ψηφοφόρους και όπως λένε Τούρκοι σχολιαστές, προετοιμάζεται το έδαφος ότι «η Λωζάννη θα τελειώσει το 2023». Ο Ουμίτ Γιαλίμ, ο πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, ήταν ένας από εκείνους που έκαναν επίσης λόγο, μετά την απόφαση για την Αγια-Σοφιά, να δει η Τουρκία τα «Κατεχόμενα από την Ελλάδα… 18 τουρκικά νησιά και βραχονησίδες».
Έπεται προκλήσεων συνέχεια, λοιπόν! Όσο δεν βρίσκει αντίσταση, ο Ερντογάν θα συνεχίσει να βγάζει από το… φέσι του κι άλλα «μαντζούνια».Και όταν ο «σουλτάνος» μιλάει για διάλογο, στο πίσω μέρος του κεφαλιού του έχει όλα αυτά που ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατόρθωσε να κερδίσει στη Λωζάννη πριν από 97 χρόνια και μετά από μια Μικρασιατική Καταστροφή. «Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι το αποκορύφωμα του τουρκικού εθνικισμού» λέει η Ετιέν Κοπώ, ιστορικός, ειδική σε θέματα Τουρκίας, προσθέτοντας: «Βεβαίως, μέχρι τον Ερντογάν, οι τουρκικές κρατικές Αρχές δεν το διατύπωναν με αυτόν τον τρόπο. Το συγκρίνω με ένα φυτό, που θα είχε αναπτυχθεί υπόγεια για έναν αιώνα και ήρθε στο φως, χωρίς συμπλέγματα με τον Ερντογάν, αφού η εξουσία του είναι αυτή που διήρκεσε περισσότερο στη σύγχρονη Ιστορία της Τουρκίας».
Οπλισμένος με τον άκρατο ισλαμοεθνικισμό, ο Ερντογάν πολλαπλασιάζει τώρα τα χτυπήματα και τις επεκτατικές του ενέργειες, βλέποντας ότι η αντίδραση των δυτικών μέχρι σήμερα παραμένει πολύ δειλή, όπως γράφει σε κύριο άρθρο της η γαλλική «Le Monde», προειδοποιώντας ότι είναι θέμα χρόνου να ζητήσει ο Ερντογάν ως «μετρ της τέχνης της πρόκλησης» την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης. «Το θέατρο γύρω από την πρώτη μεγάλη ισλαμική προσευχή στη φημισμένη Αγία Σοφία», γράφει η γαλλική εφημερίδα, «δεν έγινε στην τύχη, δεδομένου ότι η ημερομηνία αυτή αντιστοιχεί στην 97η επέτειο της υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάννης, η οποία σηματοδότησε τα σύνορα της σημερινής Τουρκίας, την οποία ο κ. Ερντογάν ονειρεύεται να σχεδιάσει εκ νέου. Αυτή η πράξη αποτελεί πρόκληση για τον δυτικό κόσμο. Ο Τούρκος πρόεδρος μιλά για «μια νέα κατάκτηση», κάτι που ισχύει τόσο για την Αγία Σοφία όσο και για τους επεκτατικούς στόχους σε όλο τον κόσμο, στη Μεσόγειο, στη Λιβύη, στη Συρία, στο βόρειο Ιράκ, όπου ο τουρκικός στρατός πρόσφατα ξεκίνησε μια μεγάλη επίθεση κατά του PKK». Δυστυχώς, ο Τούρκος πρόεδρος ενθαρρύνεται από τις χλιαρές έως ανύπαρκτες αντιδράσεις της Δύσης, με εξαίρεση τη Γαλλία.
Κι έτσι, «γαλβανισμένος από τις εθνικιστικές του φιλοδοξίες, σε ένα πλαίσιο νοσταλγίας για το οθωμανικό μεγαλείο, προωθεί μεθοδικά τα πιόνια του, πολλαπλασιάζοντας τις εκρήξεις του, αναγκάζοντας κάθε φορά την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους συμμάχους της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ να υποχωρούν πέρα από τα όρια του αποδεκτού».
Είναι σαφές ότι τίποτα δεν φαίνεται ότι μπορεί να σταματήσει τους τουρκικούς επεκτατικούς στόχους. Είναι καιρός να κατανοήσουμε όλοι πόσο έχει αλλάξει η Τουρκία. Η σημερινή Τουρκία ουδεμία σχέση έχει με χώρα που χτύπησε την πόρτα για να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση πριν από περίπου 15 χρόνια. Η αμερικανική υποχώρηση και η διπλωματική ανυπαρξία της Ευρώπης δημιούργησαν ένα κενό, το οποίο ο Τούρκος πρόεδρος δεν διστάζει να καταλάβει.
Ο Ερντογάν επιδιώκει να μετατρέψει την Τουρκία σε ένα κράτος που θα κυβερνάται από έναν πανίσχυρο υπερ-πρόεδρο, που θα ασπάζεται την ισλαμο-οθωμανική κληρονομιά και θα διαδραματίζει ηγετικό ρόλο για τους μουσουλμάνους παγκοσμίως. Ο Ερντογάν εξαρτάται, άλλωστε, από την υποστήριξη του ακροδεξιού κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP), ο ηγέτης του οποίου Ντεβλέτ Μπαχτσελί «δίνει τον τόνο για την τουρκική εσωτερική και εξωτερική πολιτική, σχεδόν όσο και του προέδρου» σημειώνει η «Le Figaro».
O Σολί Εζέλ, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Kadir Has, στην Κωνσταντινούπολη, το λέει σαφώς: «Σήμερα, ακόμη κι αν ο Ερντογάν συνεχίσει να εκμεταλλεύεται την ήπια δύναμή του, διεκδικώντας έναν ρόλο ηγέτη του σουνιτικού μουσουλμανικού κόσμου, μπορούμε να δούμε ξεκάθαρα ότι η Τουρκία βασίζεται όλο και περισσότερο στη στρατιωτική δύναμη για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της».
Τα στοιχεία το επιβεβαιώνουν. Ο προϋπολογισμός του τουρκικού υπουργείου Αμυνας αυξήθηκε κατά 16% φέτος (ρεκόρ μετά τον προϋπολογισμό του υπουργείου Υγείας), ενώ ο προϋπολογισμός του υπουργείου Εξωτερικών μειώθηκε. Τουρκικός στρατός έναντι διπλωματίας; Στάνταρ ένα…
