Στο άρθρο μας της Παρασκευής αναφέραμε ότι η Λιβύη είναι ο «κεντρικός πυλώνας» της πολιτικής της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο, την Κύπρο και στο Αιγαίο. Το άρθρο του ahvlanews που μεταφράσαμε το αποδεικνύει, πέραν του ότι είναι εξαιρετικά διαφωτιστικό αλλά και διδακτικό, από κάθε άποψη, κυρίως για όσους σχεδιάζουν την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας.
- Από τον Σάββας Καλεντερίδης
Η Τουρκία θέλει να δημιουργήσει στρατιωτική βάση στον Νίγηρα;
Του Μπουράκ Τουιγκάν
Την τελευταία εβδομάδα η Τουρκία έκανε ενδιαφέρουσες κινήσεις προς το κράτος του Νίγηρα. Ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, που επισκέφτηκε το Τόγκο, την Ισημερινή Γουινέα και τον Νίγηρα, δήλωσε ότι ανάμεσα στις συμφωνίες που είναι να υπογραφούν με την κυβέρνηση του Νίγηρα είναι και μια που αφορά τη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών. Δήλωσε, επίσης, ότι κατά τη διάρκεια της συνάντησης το θέμα της Λιβύης ήταν στην ημερήσια διάταξη.
Στις 25 Ιουλίου, τέσσερις ημέρες μετά την επίσκεψη του Τσαβούσογλου, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνομίλησε τηλεφωνικά με τον πρόεδρο του Νίγηρα Issoufou Mahamadou.
Σύμφωνα με τη δήλωση του Γραφείου Επικοινωνιών της τουρκικής προεδρίας, οι δύο ηγέτες συζήτησαν περιφερειακά ζητήματα, το θέμα της ανάπτυξης των διμερών σχέσεων και την καταπολέμηση του κορονοϊού.
Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού η Τουρκία έστειλε βοήθεια και στον Νίγηρα, στον οποίον δραστηριοποιούνται επίσημες τουρκικές υπηρεσίες, όπως το Τουρκικό Ιδρυμα TIKA, το Ιδρυμα Maarif Vakf και το Ινστιτούτο Yunus Emre.
Ο Νίγηρας, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, είναι η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα στη δυτική Αφρική, με πάνω από το 80% του εδάφους του να βρίσκεται στην έρημο της Σαχάρας. Έχει πληθυσμό πάνω από 22.000.000, στην πλειονότητά τους νέοι.
Ο Νίγηρας, στον οποίο έκανε την παρέμβαση η Τουρκία, συνορεύει προς Βορρά με τη Λιβύη, παλαιά αποικία της Γαλλίας. Οι γαλλικές εταιρίες επεξεργάζονται το ουράνιο, το οποίο θεωρείται μια από τις σημαντικότερες πηγές εισοδήματος της χώρας. Στην πρωτεύουσα Νιαμέι υπάρχει μια βάση drone που χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Ο Νίγηρας είναι μια από τις χώρες-στόχους τρομοκρατικών οργανώσεων, όπως η Αλ Κάιντα και το ISIS, τα τελευταία χρόνια. Όπως οι ΗΠΑ, και η Γαλλία οργανώνει συχνά επιχειρήσεις εναντίον αυτών των τρομοκρατικών οργανώσεων στο Τσαντ, το Μάλι, καθώς και στον Νίγηρα. Οι Τουαρέγκ, μια νομαδική φυλή της Σαχάρας, κατοικούν στη νότια Λιβύη, τη νότια Αλγερία, στο Μάλι, στην Μπουρκίνα Φάσο και στον Νίγηρα.
Το ανοιχτό ενδιαφέρον της Τουρκίας για τον Νίγηρα ξεκίνησε κυρίως τους τελευταίους μήνες, που ο πόλεμος στη Λιβύη έχει εισέλθει σε κρίσιμη καμπή. Η Τουρκία έχει κάνει εντατικές προσπάθειες για να εξασφαλίσει την υποστήριξη των γειτονικών χωρών της Λιβύης και να αποκτήσει υπεροχή έναντι των ανταγωνιστών της.
Γι’ αυτό στράφηκε πρώτα στην Τυνησία και την Αλγερία.
Όμως, η αντιπολίτευση στην Τυνησία έδειξε σκληρή αντίδραση για την εμπλοκή της χώρας στον πόλεμο της Λιβύης. Ο πρόεδρος της Τυνησίας Kays Said αναγκάστηκε να πάρει πίσω τη δήλωση στήριξης που έκανε στην αρχή προς την κυβέρνηση της Τρίπολης. Το πιο ισχυρό κόμμα στο Κοινοβούλιο της Τυνησίας, το Κίνημα Ennahda, που είναι στη γραμμή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και είναι υπέρ της Τουρκίας και της κυβέρνησης Σάρατζ, αντιμετώπισε τη σκληρή αντίδραση των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Και η Αλγερία, όπως η Τυνησία, μετά τη διπλωματική πίεση της Τουρκίας, έδειξε ότι στηρίζει την κυβέρνηση Σάρατζ, όμως άλλαξε αργότερα τη στάση της. Η Γαλλία έχει μεγάλο αντίκτυπο στην αλλαγή πολιτικής αυτών των δύο χωρών. Προηγήθηκαν επισκέψεις Γάλλων αξιωματούχων και στις δύο αυτές χώρες, ενώ στη συνέχεια φιλοξενήθηκαν οι ηγέτες τους στο Παρίσι. Στόχος της Γαλλίας είναι να μην τεθούν Αλγερία και Τυνησία υπό την επιρροή της Τουρκίας.
Η Τουρκία αποδίδει μεγάλη σημασία στον Νίγηρα για τους εξής λόγους:
Πρώτον, ο Νίγηρας, όπως και η Λιβύη, είναι μέλος του οργανισμού της Αφρικανικής Ενωσης. Αυτός ο οργανισμός διαδραματίζει ενεργό ρόλο στην επίλυση των περισσότερων προβλημάτων στην Αφρική. Η Τουρκία πρέπει να κερδίσει την υποστήριξη των χωρών-μελών, προκειμένου να επιτύχει μια ισχυρή θέση σε αυτόν τον οργανισμό. Για τον σκοπό αυτό ο Τσαβούσογλου επισκέφθηκε τον Νίγηρα καθώς και το Τόγκο και την Ισημερινή Γουινέα. Η Τουρκία, θεωρώντας ότι είναι δύσκολο να πετύχει την υποστήριξη των ισχυρών χωρών της Αφρικής, αναλαμβάνει οικονομικές και πολιτικές πρωτοβουλίες σε αδύναμες και φτωχές χώρες της αφρικανικής ηπείρου.
Δεύτερον, η Τουρκία θέλει να ενισχύσει τη θέση της απέναντι σε ανταγωνιστικές της χώρες, όπως η Γαλλία και η Αίγυπτος, παίρνοντας με το μέρος της δύο πρώην γαλλικές αποικίες, τον Νίγηρα και το Τσαντ, χώρες γειτονικές προς τη Λιβύη. Αν και μόνο η Αλγερία προσκλήθηκε ως γείτονας της Λιβύης στη Διάσκεψη του Βερολίνου τον Ιανουάριο, στην οποία αργότερα προσχώρησε στην Τυνησία (η Αίγυπτος ήταν ήδη παρούσα), οι άλλες γειτονικές χώρες, το Σουδάν, το Τσαντ και ο Νίγηρας, δεν προσκλήθηκαν στη διάσκεψη. Ωστόσο, η Τουρκία, αφού πρώτα τις πάρει με το μέρος της, μπορεί να απαιτήσει να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και οι χώρες αυτές.
Ο ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής Samuel Ramani σε ανάρτηση σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης λέει ότι η Τουρκία, με τη στρατιωτική βάση που σχεδιάζει να ιδρύσει στον Νίγηρα, αποσκοπεί να καταργήσει το περιφερειακό πλεονέκτημα της Αιγύπτου.
Τρίτον, στις τάξεις του στρατού του Χαφτάρ υπάρχουν πολλοί μισθοφόροι μαχητές από το Τσαντ και το Σουδάν. Η Τουρκία, από την πλευρά της, μεταφέρει στα μέτωπα της Λιβύης μισθοφόρους τζιχαντιστές από τη Συρία.
Όμως η μεταφορά τους είναι επικίνδυνη και με μεγάλο κόστος. Μάλιστα ορισμένοι, επειδή δεν ικανοποιούνται από κάποιες υποσχέσεις που τους δόθηκαν, είτε αρνούνται να πολεμήσουν είτε προσπαθούν να φύγουν στην Ευρώπη. Ωστόσο, η Τουρκία ανακάλυψε ότι μπορεί να εξαλείψει αυτήν την αδυναμία, με μισθοφόρους που μπορεί να βρει στα κράτη της περιοχής. Ορισμένες αραβικές εφημερίδες αναφέρουν ότι κάποιοι Σομαλοί μισθοφόροι, που εκπαιδεύτηκαν στο Κατάρ, σχεδιάζεται να μεταφερθούν στη Λιβύη.
Σε περίπτωση που η Τουρκία θελήσει να κάνει κάτι τέτοιο, υπάρχει μεγάλος αριθμός νέων στον Νίγηρα που θα δεχτούν να πολεμήσουν στη Λιβύη ως μισθοφόροι.
Τέταρτον, με τη βάση που θα ιδρύσει η Τουρκία στον βόρειο Νίγηρα, κοντά στη νότια Λιβύη, θα αποκτήσει πλεονέκτημα έναντι των δυνάμεων του Χαφτάρ που την ελέγχουν τώρα. Η νότια Λιβύη βρίσκεται υπό τον έλεγχο των τοπικών φυλών, που τάσσονται υπέρ του Χαφτάρ.
Η πολιτική της Τουρκίας στη Λιβύη είναι αντιμέτωπη με αρκετά αδιέξοδα. Τα κυριότερα από αυτά είναι η παρουσία δύο υπερδυνάμεων, όπως η Ρωσία και η Γαλλία, στο αντίθετο μέτωπο, και η αποφασιστικότητα της Αιγύπτου για στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη. Επιπλέον, τα έσοδα από το πετρέλαιο για την κυβέρνηση της Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης έχουν μηδενιστεί, επειδή ο Χαφτάρ έκλεισε τους αγωγούς πετρελαίου από τους οποίους γίνονται οι εξαγωγές. Επειτα από αυτή την εξέλιξη, το Κατάρ είναι η μόνη χώρα που χρηματοδοτεί τον πόλεμο. Και δεν είναι γνωστό σε ποιον βαθμό το Κατάρ καλύπτει τα έξοδα του πολέμου. Σε περίπτωση παράτασης του πολέμου υπάρχει μεγάλο ενδεχόμενο η Τουρκία να αντιμετωπίσει σοβαρή οικονομική κρίση.
Εκτός από τα παραπάνω αδιέξοδα, υπάρχει η δράση της Ρωσίας στη Συρία και στον Καύκασο, όπου η Μόσχα επιχειρεί να στριμώξει στη γωνία την Τουρκία, επίσης υπάρχει το μέτωπο που έχουν συμπήξει στην ανατολική Μεσόγειο η Γαλλία με την Ελλάδα εναντίον της Τουρκίας. Σε όλα αυτά προστίθεται και η αλλαγή στάσης, η αποστασιοποίηση που επιχειρείται σιγά σιγά από Ηνωμένες Πολιτείες έναντι της Τουρκίας, που όλα αυτά ωθούν την Αγκυρα σε αναζήτηση διαφόρων άλλων επιλογών.
