Το Αρτσάχ, που ονομάστηκε Ναγκόρνο-Καραμπάχ από τη σοβιετική εξουσία, ήταν παραδοσιακά τόπος κατοίκησης των Αρμενίων, από χιλιετιών.
- Από τον Σάββα Καλεντερίδη
Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ανακήρυξε την ανεξαρτησία του, που δεν αναγνωρίστηκε από καμία χώρα, ούτε από την ίδια την Αρμενία. Και επειδή ήταν ένας θύλακας μέσα στην επικράτεια του Αζερμπαϊτζάν, επωφελούμενο από την κατάσταση διάλυσης που επικρατούσε στον στρατό του Αζερμπαϊτζάν, το Αρτσάχ το 1994 κατέλαβε περιοχές περιμετρικά της αναγνωρισμένης επικράτειάς του, εξασφαλίζοντας έτσι την εδαφική του συνέχεια με το κράτος της Αρμενίας.
Η ενέργεια αυτή οδήγησε τότε εκατοντάδες χιλιάδες Αζέρους σε φυγή από τις εστίες τους, οι οποίοι ζούσαν σε άθλιες συνθήκες ως πρόσφυγες στο Μπακού και σε διάφορες άλλες περιοχές του Αζερμπαϊτζάν.
Όλα αυτά τα χρόνια το Αζερμπαϊτζάν, που δεν έχει να αντιμετωπίσει κανέναν άλλον εχθρό εκτός από τους Αρμενίους, έκανε αναδιοργάνωση του στρατού και των ενόπλων δυνάμεών του, ενώ ταυτόχρονα προχώρησε σε προμήθεια σύγχρονων οπλικών συστημάτων, με κύριο προμηθευτή, εκτός από τη Ρωσία, το Ισραήλ.
Το διάστημα που το Αζερμπαϊτζάν προετοίμαζε και εξόπλιζε τις ένοπλες δυνάμεις του για τη «μεγάλη στιγμή» η Αρμενία παρέμεινε στάσιμη, το ίδιο και οι ολιγάριθμες ένοπλες δυνάμεις του Αρτσάχ, που ούτως ή άλλως εξαρτώνται από την Αρμενία.
Φέτος το Αζερμπαϊτζάν ένιωσε ότι ήλθε η ώρα και άρχισε τις επιθέσεις εναντίον θέσεων των αρμενικών δυνάμεων του Αρτσάχ. Όσο οι συγκρούσεις και οι επιθέσεις ήταν μικρής κλίμακας, οι δυνάμεις του Αρτσάχ κατάφερναν να τις αποκρούσουν. Οταν όμως ξεκίνησε ένας κανονικός πόλεμος σε όλα τα μέτωπα από τις ένοπλες δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν, τα πράγματα άλλαξαν.
Ο πόλεμος διήρκεσε 43 ημέρες και κατέληξε σε ήττα των δυνάμεων του Αρτσάχ, που επισφραγίστηκε από μια οδυνηρή συνθηκολόγηση. Τα περισσότερα εδάφη που είχε καταλάβει το 1994 αναγκάστηκε να τα δώσει πίσω στο Αζερμπαϊτζάν, ενώ ένας διάδρομος 5 χλμ., υπό την προστασία ειρηνευτικών δυνάμεων της Ρωσίας, θα του επιτρέπει να επικοινωνεί με την Αρμενία, για να επιβιώσει ο πληθυσμός του.
Παρακολούθησα την εξέλιξη των επιχειρήσεων από την πρώτη ώρα της έναρξης του πολέμου. Τις πρώτες δέκα ημέρες οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν δεν κατάφεραν να προχωρήσουν ούτε ένα μέτρο στα περισσότερα μέτωπα. Ο στρατός του Αρτσάχ αμυνόταν με πείσμα.
Όμως όσο περνούσαν οι μέρες η κατάσταση άλλαζε. Και αυτό που έκανε τη διαφορά, ο παράγοντας που άλλαξε τον ρου των εξελίξεων υπέρ του Αζερμπαϊτζάν και εις βάρος των Αρμενίων του Αρτσάχ, ήταν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα drones του Αζερμπαϊτζάν, ισραηλινής και τουρκικής κατασκευής.
Αυτά τα νέα οπλικά συστήματα έχουν τη δυνατότητα να πετούν σε μεγάλα ύψη, εκτός βεληνεκούς των αντιαεροπορικών συστημάτων που διέθεταν οι Αρμένιοι, και από εκεί να στοχοποιούν και να πλήττουν στόχους βαρέων όπλων.
Έτσι, μέρα με τη μέρα, οι Αρμένιοι, παρότι πολεμούσαν σαν λιοντάρια, έχαναν άρματα μάχης, τεθωρακισμένα οχήματα, αντιαεροπορικά συστήματα, πυροβόλα, όλμους ακόμα και πολυβόλα από επιθέσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Την ίδια στιγμή οι Αρμένιοι δεν είχαν τις τεχνικές δυνατότητες να απαντήσουν με τον ίδιο τρόπο, τουλάχιστον για να εξισορροπήσουν την κατάσταση. Έτσι, τα κουμπιά και οι οθόνες των ηλεκτρονικών υπολογιστών νίκησαν τους γενναίους μαχητές του Αρτσάχ. Μάλιστα, επειδή ο πόλεμος δεν διεξάγεται μόνο στο μέτωπο των επιχειρήσεων αλλά και στο μέτωπο των εντυπώσεων, το Αζερμπαϊτζάν μοίραζε στα διεθνή πρακτορεία βίντεο με καταστροφές βαρέων όπλων και οπλικών συστημάτων των Αρμενίων, ενώ έδειχναν τα βίντεο αυτά σε γιγαντοοθόνες που είχαν στήσει στις πόλεις, ακόμα και στους οδικούς άξονες.
Έτσι, παρότι πολέμησαν γενναία επί 43 ημέρες, οι Αρμένοι υπέστησαν ταπεινωτική ήττα και αναγκάστηκαν στην οδυνηρή συνθηκολόγηση, η οποία αποκαλείται προδοσία από τον ίδιον το πρόεδρο της δημοκρατίας του Αρτσάχ, που ήταν κάθε μέρα στο μέτωπο, πολεμώντας στην πρώτη γραμμή. Ασφαλώς ο πόλεμος στο Αρτσάχ έχει και άλλες παραμέτρους, πολιτικές και γεωπολιτικές, ασφαλώς και η Ρωσία και η Τουρκία είχαν καθεμιά τις δικές τους στοχεύσεις με αυτόν τον πόλεμο.
Όμως αυτό δεν είναι αντικείμενο του άρθρου μας. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι οι ομοιότητες και οι παραλληλισμοί της περίπτωσης Αρμενίας – Αρτσάχ με την περίπτωση Ελλάδας – Κύπρου.
Όλα αυτά τα χρόνια που η Τουρκία εξοπλίζεται, ειδικά με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και drones, και μάλιστα τουρκικής κατασκευής, τα οποία έχει δοκιμάσει στα μέτωπα του Κουρδιστάν, του Ιράκ, της Συρίας, της Λιβύης και της Αρμενίας – Αρτσάχ, η Ελλάδα και η Κύπρος ακολουθούμε ακριβώς την αντίθεση πρακτική. Αντί να εξοπλιστούμε, αφοπλιζόμαστε.
Η Τουρκία με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της εντοπίζει και καταγράφει στόχους σε ολόκληρη την ελεύθερη Κύπρο, στα νησιά του Αιγαίου, ακόμα και στη Σκύρο, και ετοιμάζεται για τη δική της «μεγάλη στιγμή».
Η Ελλάδα και η Κύπρος, παρά τις δικές μας εκκλήσεις εδώ και χρόνια, αντί να αναπτύξουν τουλάχιστον μια αντιUAV και αντιDRONES στρατηγική, με προμήθεια συστημάτων που εξουδετερώνουν τα συστήματα του εχθρού, ακολουθούν πολιτική αυτοκτονίας.
Ας ελπίσουμε τα παθήματα των Αρμενίων να γίνουν μαθήματα για εμάς τους Ελληνες σε Ελλάδα και Κύπρο.
Και καλό είναι να θυμόμαστε ότι τον 21ο αιώνα ο ηρωισμός και η γενναιότητα περνούν μέσα από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τις οθόνες και τα πληκτρολόγια, όπως αποδείχτηκε στο Αρτσάχ.