Τα αγκάθια που έχει να ξεπεράσει η Άγκυρα είναι πολλά και επικίνδυνα
- Του Μιχάλη Ψύλου
«Η Τουρκία θέλει μια νέα σελίδα στις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση το νέο έτος» διαβεβαίωσε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον ύπατο αρμοστή για την Εξωτερική Πολιτική της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ σε τηλεδιάσκεψη το περασμένο Σαββατοκύριακο. Ο Ερντογάν αξίωσε από την ηγεσία της Ε.Ε. να δοθεί βίζα για την ελεύθερη κυκλοφορία όλων των Τούρκων πολιτών στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να ενεργοποιηθούν εκ νέου οι ενταξιακές συνομιλίες Ε.Ε. – Τουρκίας. Με αντάλλαγμα «τη νέα συνεργασία στον τομέα της μετανάστευσης».
Φυσικά, ο Ερντογάν δεν παρέλειψε να καταφερθεί κατά της Ελλάδας και της Κύπρου στην τηλεδιάσκεψη, λέγοντας προκλητικά ότι για την ένταση στις σχέσεις της Αγκυρας με την Ε.Ε. φταίνε «τα καπρίτσια ορισμένων κρατών-μελών και τα τεχνητά προβλήματα που δημιουργούν»!
Ποια ήταν η απάντηση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του Ζοζέπ Μπορέλ στον Ερντογάν; «Είχαμε μια καλή ανταλλαγή απόψεων με τον Τούρκο πρόεδρο» έγραψε στο twitter η πρόεδρος της Κομισιόν.
«Είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για διάλογο με την Τουρκία» σημείωσε ο επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε. «Ανυπομονώ να καλωσορίσω τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου» πρόσθεσε περιχαρής ο Μπορέλ.
Η ηγεσία της Ε.Ε. έχει αναλάβει από τους 27 την εντολή να συντάξει έκθεση σχετικά με τις σχέσεις Ε.Ε. – Τουρκίας εν όψει της Συνόδου Κορυφής στις 25 Μαρτίου και, όπως φαίνεται από το κλίμα της τηλεδιάσκεψης, το πόρισμα θα είναι πολύ θετικό για την Τουρκία. Τι κι αν ο Ερντογάν είχε χαρακτηρίσει «ναζί» τη Γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ και «ψυχοπαθή» τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν, ζητώντας τον περασμένο Οκτώβριο από τους Τούρκους πολίτες να επιβάλουν μποϊκοτάζ στα γαλλικά προϊόντα! Περασμένα ξεχασμένα όλα αυτά! Τώρα η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης φαίνεται να έχει θαμπωθεί από την «επίθεση γοητείας του Ερντογάν», όπως χαρακτηρίζει τη «στροφή» του Τούρκου προέδρου η γερμανική εφημερίδα «Redaktions Netzwerk Deutschland» (RND).
«Γιατί ο Ερντογάν εμφανίζεται ξαφνικά πρόθυμος να συμβιβαστεί;» διερωτάται η γερμανική εφημερίδα.
Οι λόγοι για την αιφνίδια προθυμία του Ερντογάν να εμφανιστεί συναινετικός είναι πολλοί, καθώς τα αγκάθια που έχει να ξεπεράσει τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό είναι πολλά και επικίνδυνα, που μπορεί και να του στοιχίσουν ακόμη και την προεδρία όταν έρθει η ώρα των εκλογών. Ανήμερα της 200ής επετείου από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης στις 25 Μαρτίου οι 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ε.Ε. πρόκειται να συζητήσουν (για άλλη μία φορά) το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας και μέχρι τότε ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να εμφανίζεται… Ευρωπαίος στα μάτια της Ευρώπης. Όχι, φυσικά, και έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.
Απέναντί μας θα συνεχίσει να προκαλεί και να δημιουργεί τετελεσμένα όσο η Ε.Ε. παίζει τον ρόλο του Πόντιου Πιλάτου και η Γερμανία εξακολουθεί να στηρίζει την Τουρκία με κάθε μέσο!
Με τις πλάτες του Βερολίνου και μόνο η Άγκυρα εντείνει ήδη τις δήθεν «ειρηνευτικές πρωτοβουλίες» για έναρξη διερευνητικών συνομιλιών με την Αθήνα, χωρίς προϋποθέσεις και εφ’ όλης της ύλης, ρίχνοντας στάχτη στα μάτια της διεθνούς κοινότητας ότι η Ελλάδα είναι δήθεν αδιάλλακτη. Ήδη ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλέτ Νταβούτογλου απηύθυνε «ανοιχτή πρόσκληση να ξεκινήσουν εντός του Ιανουαρίου διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα». Φυσικά, η Αθήνα δεν πρέπει να βιαστεί να παίξει το παιχνίδι Ερντογάν – Μέρκελ αγνοώντας την Ουάσινγκτον. Ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι στο πλαίσιο αυτό η Αγκυρα θα επιχειρήσει άμεσα και -πάντως πολύ πριν από τον Μάρτιο– να προωθήσει την ιδέα της διεθνούς διάσκεψης για την ανατολική Μεσόγειο με την ισότιμη συμμετοχή στο τραπέζι του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους.
Ο Ερντογάν βιάζεται πολύ για τη σύγκληση αυτής της διάσκεψης, καθώς, λόγω της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία και τη Λιβύη κυρίως, η Άγκυρα έχει απομονωθεί στη Μέση Ανατολή. «Η Τουρκία απειλεί να χάσει τη βάρκα με την πολιτική της αντιπαράθεσης» γράφει χαρακτηριστικά η γερμανική «RND» και εξηγεί: «Όλο και περισσότερα αραβικά κράτη εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ. Το Κατάρ, ο μόνος σύμμαχος της Τουρκίας στην περιοχή, προχωράει σε συμφωνίες με τους γείτονές του στον Κόλπο. Πίσω από τα παρασκήνια, ο Ερντογάν διερευνά τώρα πώς μπορεί να αποκαταστήσει τις διαλυμένες σχέσεις με το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία. Λογαριάζει όμως χωρίς τον… ξενοδόχο!
Ο πιο σημαντικός λόγος για την ξαφνική επίδειξη «συναίνεσης» από τον Ερντογάν ακούει στο όνομα… Τζο Μπάιντεν. Ο νέος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, που ως αντιπρόεδρος του Μπαράκ Ομπάμα ήταν υπεύθυνος για τις σχέσεις με την Τουρκία, έχει πολύ καλή γνώση της χώρας και στο πρόσφατο παρελθόν είχε επικρίνει έντονα την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας από τον Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος γνωρίζει άλλωστε ότι οι συνεχιζόμενες δικαστικές διαδικασίες στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank, που κατηγορείται ότι παραβίασε το εμπάργκο στο Ιράν, μπορεί να αποτελέσουν «φονικό όπλο» για την πολιτική καριέρα του ίδιου του Ερντογάν. «Για τον Τούρκο πρόεδρο η απειλή αποκάλυψης σχετικά με την πιθανή συμμετοχή ηγετικών μελών της κυβέρνησής του στις παράνομες συναλλαγές της κρατικής τουρκικής τράπεζας είναι ιδιαίτερα εκρηκτική» γράφει η «RND».
Το χειρότερο όμως για τον Ερντογάν είναι ότι «η Τουρκία και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πλέον διαφορετικά συμφέροντα και δεν φαίνεται καν να αρέσει η μία χώρα στην άλλη», όπως γράφει το αμερικανικό περιοδικό «Foreign Policy». «Η νέα κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται να διατυπώνει έναν νέο τύπο Ψυχρού Πολέμου, έναν παγκόσμιο αγώνα των δημοκρατιών ενάντια στην αυταρχική πρόκληση υπό την ηγεσία της Κίνας και της Ρωσίας. Αλλά η Τουρκία δεν βλέπει πλέον τον κόσμο με τόσο διπολικούς όρους. Δεν ενδιαφέρεται να συμμαχήσει υπέρ ή κατά των Ηνωμένων Πολιτειών στον επόμενο παγκόσμιο αγώνα. Θέλει να έχει τον δικό της πόλο» γράφει το αμερικανικό περιοδικό, που ειδικεύεται σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και θεωρείται ότι απηχεί τις απόψεις της νέας αμερικανικής ηγεσίας.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν διαβλέπει καθαρά τη νέα αντίληψη της Τουρκίας ως «ανεξάρτητης δύναμης με ενδιαφέρον να επεκτείνει την περιφερειακή της επιρροή – και συχνά να ακολουθεί πολιτικές που δεν συντονίζονται πλέον με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ. Το στρατιωτικό αποτύπωμα της Τουρκίας τώρα επεκτείνεται από τον Καύκασο στη Λιβύη, στη Συρία και στο Ιράκ, και η εστίασή της στις εγχώριες αμυντικές δυνατότητες σημαίνει ότι με την πάροδο του χρόνου θα εξαρτάται λιγότερο από τις αμυντικές εξαγωγές από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας» σημειώνει το «Foreign Policy».
Η νέα διοίκηση Μπάιντεν ανησυχεί επίσης για τις στενές σχέσεις που αναπτύσσει ο Ερντογάν με την Κίνα και τη Ρωσία. «Η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει δυσκολίες και χρειάζεται εξωτερική ρευστότητα για να την υποστηρίξει. Αυτό μπορεί να το προσφέρει η Κίνα» λέει ο Τούρκος ερευνητής Μπαϊράμ Μπαλτσί του ιδρύματος Carnegie για τη Ρωσία και την Ευρασία. «Οι σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και των Ευρωπαίων και Αμερικανών εταίρων της έχουν αλλάξει. Η Αγκυρα χρειάζεται πλέον άλλους συμμάχους και η Κίνα έχει αρχίσει να παίζει αυτόν τον ρόλο εδώ και μερικά χρόνια» προσθέτει.
Στο ίδιο μήκος κύματος, η Ανίκ Σιζέλ, καθηγήτρια στη Σορβόνη με ειδίκευση στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, τονίζει ότι «η θέση της Τουρκίας έναντι άλλων μελών του ΝΑΤΟ αποτελεί πρόβλημα εδώ και λίγο καιρό. Η Τουρκία υπόκειται επί του παρόντος τις αμερικανικές κυρώσεις για την αγορά ρωσικών πυραύλων S-400. Επίσης, υπόκειται σε ευρωπαϊκές κυρώσεις για τις ενέργειές της στη Μεσόγειο Θάλασσα. Τέλος, η Τουρκία είναι εταίρος του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης (SCO). Δεν βρίσκεται δηλαδή μόνο στη συμβολή δύο ηπείρων, αλλά κυρίως στη συμβολή δύο ανταγωνιστικών πολιτικών συστημάτων».
