Οι Ρωσοτουρκικοί Πόλεμοι του δεύτερου μισού του 18ου αιώνα, που ήταν νικηφόροι για τους Ρώσους, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αποδυνάμωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γεγονός που ευνόησε τη διασπορά της ιδέας της Επανάστασης ανάμεσα στους υπόδουλους Έλληνες, αλλά και ανάμεσα στους Έλληνες των κοινοτήτων που κατοικούσαν στην επικράτεια της τσαρικής Ρωσίας και στις περιοχές της Μολδοβλαχίας, που από ένα σημείο και μετά (Συμφωνία του Κιουτσούκ Καϊναρτζή) ήταν και υπό την προστασία της Ρωσίας.
- Από τον Σάββα Καλεντερίδη
Μέρος του Ρωσοτουρκικού Πολέμου, που άρχισε το 1768 και τελείωσε το 1774, με την υπογραφή της Συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, ήταν και η εξέγερση των Ελλήνων, με την υποκίνηση των αδελφών Ορλώφ (Ορλωφικά). Η εξέγερση σχεδιάστηκε από τη Μεγάλη Αικατερίνη και τους συμβούλους της, για να ανοίξει ένα δεύτερο μέτωπο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και να διευκολυνθεί έτσι η προέλαση του ρωσικού στρατού στη Νέα Ρωσία (σημερινή Νότια Ουκρανία), στη Βεσσαραβία, στην Κριμαία και τη Νότια Ρωσία – Βόρειο Καύκασο. Έτσι, η Ρωσία αποκτά πρόσβαση στον Εύξεινο Πόντο και καθιστά την Οδησσό βασικό λιμάνι της Ρωσίας.
Με τη Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, που ήταν ταπεινωτική για την Υψηλή Πύλη, μεταξύ άλλων, η Ρωσία:
- αποχώρησε από 18 νησιά του Αιγαίου και την Πελοπόννησο, που κατείχε με τα Ορλωφικά, αποχώρησε από τις Παρίστριες Ηγεμονίες (Μολδαβία και Βλαχία), που επεστράφησαν μεν στον σουλτάνο, αλλά ετέθησαν σε ειδικό καθεστώς.
- εξασφάλισε το δικαίωμα να διατηρεί στόλο στον Εύξεινο Πόντο και να διεξάγει ελεύθερη ναυσιπλοΐα των υπό ρωσική σημαία εμπορικών πλοίων σε αυτόν, καθώς και ελεύθερο εμπόριο των Ρώσων υπηκόων στην οθωμανική επικράτεια.
- κατοχυρώθηκε η αυτονομία των ηγεμονιών Μολδαβίας και Βλαχίας και της πολιτικής ανεξαρτησίας των Τατάρων της Κριμαίας.
- ο σουλτάνος αναγνώρισε στη Ρωσία το δικαίωμα δημιουργίας ρωσικών προξενείων σε πόλεις της επιλογής της.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τα ελληνικά συμφέροντα, με την υπογραφή της συνθήκης κατοχυρώθηκε νομικά το δικαίωμα χρήσης της ρωσικής σημαίας από Έλληνεςπλοιοκτήτες, όπως η ναυπήγηση πλοίων μεγάλου εκτοπίσματος. Όμως, εξαιρετικής σημασίας για τους Έλληνεςήταν το άρθρο 7 της συνθήκης, σύμφωνα με το οποίο «η Πύλη υπόσχεται να παρέχει συνεχή προστασία στη χριστιανική θρησκεία και στις εκκλησίες αυτής».
Με άλλα λόγια, μπορεί με τα Ορλωφικά ο Ελληνισμός της Κρήτης, του Μοριά, μερικών νησιών του Αιγαίου και της δυτικής Ελλάδας να πλήρωσε μεγάλο τίμημα, αν όμως θεωρήσουμε ότι χάρη σε αυτή την εξέγερση κατέστησαν δυνατές η νίκη των Ρώσων και η υπογραφή της ευεργετικής για τα ελληνικά συμφέροντα Συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, η τελική αποτίμηση είναι θετική για τον Ελληνισμό. Κι αυτό γιατί οι Έλληνες, χρησιμοποιώντας τη ρωσική σημαία και τη χορήγηση αδείας επιτηδεύματος σε όσους την ύψωναν από τον διοικητή της Οδησσού, ο εμπορικός στόλος των Ελλήνων πλοιοκτητών αναπτύχθηκε θεαματικά, με αποτέλεσμα ο Ελληνισμός να αποκτήσει έναν αξιόλογο στόλο που αποτέλεσε και τον πολεμικό στόλο της Επανάστασης του 1821.
Εκτός αυτού, ο πλούτος που απέκτησαν οι Έλληνες εφοπλιστές αλλά και οι έμποροι, λόγω των προνοιών της Συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, σε συνδυασμό με την προστασία της Ρωσίας στους χριστιανούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για να φυτρώσει και να προοδεύσει ο σπόρος της Επανάστασης, που έσπειραν ο Ρήγας Φεραίος και άλλοι διανοούμενοι του Γένους.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στην Οδησσό, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η Επανάσταση ξεκίνησε στις Παρίστριες Ηγεμονίες (Βλαχία, Μολδαβία), που απέκτησαν την αυτονομία τους με την ως άνω συνθήκη.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο επίσης το γεγονός ότι ο υπασπιστής του τσάρου Αλέξανδρος Υψηλάντης έγινε αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, αλλά και αυτός που ξεκίνησε την Επανάσταση.
Γιορτάζουμε σήμερα την Εθνεγερσία, γιατί σαν σήμερα, πριν από 200 χρόνια, οι επαναστάτες στον Μοριά ορκίστηκαν από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, στην Αγία Λαύρα, στο λάβαρο της Επανάστασης. Γιορτάζουμε και τιμούμε τους ήρωες του Εθνικοαπελευθερωτικού μας Αγώνα, τους ήρωες και τις ηρωίδες που κατέγραψε η Ιστορία, αλλά και όλους εκείνους και εκείνες που έμειναν στη σκιά της Ιστορίας.
Γιορτάζουμε και τιμούμε τον Μοριά και τη Ρούμελη, που σήκωσαν το μεγαλύτερο βάρος της Επανάστασης, αλλά τιμούμε επίσης την Κύπρο μας, που στάθηκε ενεργά στο πλευρό της Επανάστασης, ενώ πλήρωσαν με τη ζωή τους ο αρχιερέας Κύπρου Κυπριανός και οι περισσότεροι μητροπολίτες και ιερείς.
Γιορτάζουμε και τιμούμε επίσης τους ήρωες και αγωνιστές της Κρήτης, που επαναστάτησαν τον Απρίλιο του 1821 και έμειναν εξεγερμένοι μέχρι το 1830, αν και η ιστορία της Κρήτης είναι μια συνεχής επανάσταση.
Γιορτάζουμε και τιμούμε τους ήρωες της Θράκης, τους δεκάδες οπλαρχηγούς, τους ιεράρχες και τους αγωνιστές, τους χρηματοδότες του Αγώνα, την αθάνατη ηρωίδα Δόμνα Βισβίζη!
Γιορτάζουμε και τιμούμε τους ήρωες επαναστάτες της μίας και μοναδικής Μακεδονίας, τους οπλαρχηγούς και αγωνιστές στη Χαλκιδική, στον Ολυμπο, στη Βέροια, στη Νάουσα, στη Φλώρινα και τη λοιπή δυτική Μακεδονία.
Γιορτάζουμε και τιμούμε τους ήρωες επαναστάτες της Θεσσαλίας, που έδωσαν το αγωνιστικό τους «παρών» στην επανάσταση του Ολύμπου, στον Ιερό Λόχο, στην πολιορκία του Μεσολογγίου, στις μάχες της Φθιώτιδας.
Γιορτάζουμε και τιμούμε τους ήρωες επαναστάτες της Ηπείρου, ολόκληρης της Ηπείρου, τους Σουλιώτες, τους Χιμαρραίους, του ήρωες του Αργυροκάστρου, της Μοσχόπολης, της Πρεμετής, της Αρτας, των Ιωαννίνων.
Γιορτάζουμε και τιμούμε τους ήρωες επαναστάτες του Πόντου και της Μικράς Ασίας, που συνέβαλαν κι αυτοί με έμψυχο υλικό αλλά και με χρήματα στον Αγώνα του 1821.
Γιορτάζουμε και τιμούμε τους ήρωες επαναστάτες όλων των νησιών, χωρίς τους οποίους δεν θα υπήρχε Επανάσταση. Στους νησιώτες οφείλουμε πολλά, διότι καταβύθισαν τον οθωμανικό στόλο σχεδόν σε όλες τις ναυμαχίες, αποτρέποντας την ενίσχυση των οθωμανικών δυνάμεων στον Μοριά, που ήταν και η βάση της Επανάστασης.
Γιορτάζουμε και τιμούμε τους ήρωες των ελληνικών κοινοτήτων, που συνέδραμαν καθοριστικά στην προετοιμασία, στο ξέσπασμα και στην κατάληξη του Αγώνα.
Γιορτάζουμε και τιμούμε τους ιεράρχες και τους απλούς κληρικούς, που κατά χιλιάδες θυσιάστηκαν στη διάρκεια της Επανάστασης.
Γιορτάζουμε και τιμούμε τους φιλέλληνες, ορισμένοι από τους οποίους έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα για την ελευθερία της Ελλάδας.
Όμως, χωρίς να μας καταλαμβάνουν ούτε ρωσολαγνεία ούτε ρωσοφοβία, οφείλουμε να ομολογήσουμε την ιστορική αλήθεια και να αποδώσουμε την τιμή που πρέπει στην τσαρική Ρωσία, η οποία, ασχέτως αν το έκανε για να εξυπηρετήσει τους δικούς της στρατηγικούς στόχους, συνέβαλε τα μέγιστα στην προετοιμασία, στην οργάνωση, αλλά και στην επιτυχή κατάληξη της Επανάστασης του 1821. Άλλωστε, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο σουλτάνος υποσχέθηκε αυτονομία για την Ελλάδα, μετά την ήττα του στον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο και τη Συνθήκη της Αδριανούπολης, που για τη ρωσική πλευρά υπέγραψε ο Ρώσος κόμης Αλεξέι Ορλώφ!
Τιμή και δόξα σε όλους τους ήρωες και στις ηρωίδες της Εθνικής Επανάστασης του 1821!
