Ο μεγαλύτερος φιλόσοφος του αρχαίου κόσμου Αριστοτέλης είχε πει ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και πως, αν ζει κάποιος μοναχός του, είναι ανήμερο θηρίο. Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί ποια είναι η μεγαλύτερη εφεύρεση του ανθρώπου στη διάρκεια της ύπαρξής του, και έχω καταλήγω πάντα ότι είναι η ίδια η κοινωνία.
- Από τον δρα Απόστολο Κρητικόπουλο*
Παρόλο που κοινωνική οργάνωση μπορεί να βρει κάποιος και σε άλλα όντα του ζωικού βασιλείου (και μάλιστα, τα πιο ευφυή ζώα είναι αυτά που έχουν οργανωμένες και πυκνά συνδεδεμένες τέτοιες δομές), ο άνθρωπος ήταν το ον που κατάφερε και εξέλιξε σε υπέρμετρο βαθμό τη λειτουργία της κοινωνίας, η οποία τελικά τον βοήθησε να ξεχωρίσει και συντριπτικά να επικρατήσει σε όλα τα άλλα πλάσματα της φύσης.
Όμως, η σύγχρονη τάση, μετά την αστικοποίηση και τη συγκέντρωση του ανθρώπινου πληθυσμού σε τεράστιες μεγαλουπόλεις, ώστε να αυξηθούν η παραγωγή και η συνεργασία μεταξύ του εργατικού δυναμικού, είναι να αποδομηθεί ο άνθρωπος ως κοινωνικό ον και να προαχθεί η ατομικότητά του με τέτοιον τρόπο, ώστε να λειτουργεί ως μονάδα.
Παραδείγματα αυτής της ατομικιστικής τάσης είναι οι λιμπεραλιστικές απόψεις περί διεθνισμού, που αποδομούν την πατρίδα καθενός ώστε να μην έχει την αίσθηση το άτομο ότι ανήκει σε φυλή, γηγενή πληθυσμό, κοινότητα με κοινό αίμα, αξίες και παραδόσεις, η επίθεση στον θεσμό της πυρηνικής οικογένειας, ο αντικληρικαλισμός και η αθεΐα, που βάλλουν κατά της θρησκείας, καθώς και κάθε άλλη αριστερής πηγής προσέγγιση που απομακρύνει τον άνθρωπο από την εγγενή και ενστικτώδη κοινωνική του διάσταση.
Η τηλεργασία, η οποία λειτούργησε εξαναγκαστικά σε τεράστιο βαθμό τους τελευταίους 15 μήνες ως έκτακτη απάντηση στην πανδημία, «ήρθε για να μείνει», μας προειδοποιούν πολλοί ειδικοί, παρόλο που το εμβόλιο και το -σε πρώιμη φάση- φάρμακο κατά του κορωνοϊού βρίσκονται ήδη σε εφαρμογή, με ιδιαίτερα ελπιδοφόρα αποτελέσματα για την καταπολέμηση του ιού. Όμως, πέρα από τα αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα (μικρότερο κόστος για την επιχείρηση, λιγότερες μετακινήσεις, σταδιακή επιστροφή στις πατρογονικές μικρότερες κοινότητες κοντά στη φύση και αποαστικοποίηση), προσωπικά τρομάζω με την αποκοινωνικοποίηση του προσώπου.
Ο εργαζόμενος πλέον δεν βρίσκεται σε φυσικό χώρο μαζί με τους συναδέλφους του, ποιοτικά φθίνει η ουσιαστική και γνήσια διαδραστική επικοινωνία, η ανθρώπινη επαφή μέσα στον χώρο εργασίας χάνει την υπόστασή της. Έχω τεράστιες επιφυλάξεις για την τηλεργασία, όμως γνωρίζω καλά ότι είναι ένας νέος τρόπος εργασίας για το ανθρώπινο είδος.
*Διδάκτωρ Πληροφορικής (twitter: @kritikopoulos)
