Tην πρώτη φορά που το άκουσα δεν το αξιολόγησα. Ίσως γιατί δεν είχαμε παρακολουθήσει ακόμη τα πρώτα επεισόδια της αγιογραφίας του δολοφόνου των Γλυκών Νερών: «Καθ’ ομολογίαν δράστης». Με αυτόν τον όρο τον αποκάλεσε το δελτίο ειδήσεων ραδιοφωνικού σταθμού. Μου φάνηκε τότε αθώος «πλεονασμός». Τι ανάγκη έχουμε το «καθ’ ομολογίαν», αν αυτός είναι ο δράστης; Το απέδωσα σε αγραμματοσύνη, ασχετοσύνη, σε όλα τα γνωστά που χαρακτηρίζουν τη μοντέρνα ρωμιοσύνη!
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Το περιστατικό, όμως, δεν ήταν μεμονωμένο. Κάποιο αόρατο χέρι επέβαλε την καθολική χρήση του όρου. Οποιο ηλεκτρονικό μέσο ενημέρωσης και αν ανοίξω το τελευταίο διάστημα, ο Μπάμπης Αναγνωστόπουλοςαποκαλείται «καθ’ ομολογίαν δράστης». Είναι τόσο επιτυχημένη η γενίκευση της χρήσης του όρου -το «καθ’ ομολογίαν» αποσπά την προσοχή-, που ως ακροατής δεν προσέχεις το σημαντικότερο: Η λέξη «δράστης» έχει αντικαταστήσει στα δελτία ειδήσεων τη λέξη «δολοφόνος». Ο Μπάμπης δεν αποκαλείται «δολοφόνος» – αποκαλείται «δράστης». Και μάλιστα, τι δράστης; Δράστης που θεωρείται «γοητευτική προσωπικότητα» κατά την κυρία ψυχολόγο, δράστης «που δεν είναι για τα αίματα», κατά τη δικαστική ρεπόρτερ, δράστης που εγκαταστάθηκε «σε VIP κελί του Κορυδαλλού». Όχι τυχαίος δράστης!
Την ημέρα που ομολόγησε, μου έκανε εξαιρετική εντύπωση και το εξής: Η ΕΛ.ΑΣ. δεν επιβεβαίωνε την ομολογία του, η οποία είχε δοθεί από νωρίς το μεσημέρι άμα τη μεταφορά του στο κτίριο της ΓΑΔΑ, αλλά άφηνε να διαρρεύσει προς το σύμπαν ότι τα στοιχεία που είχε συλλέξει «αρκούν από μόνα τους για την άσκηση ποινικής δίωξης για ανθρωποκτονία». Ρώτησα γνωστό αστυνομικό συντάκτη γιατί φοβόταν να μεταδώσει την πληροφορία ότι ο Μπάμπης είχε ομολογήσει και η απάντησή του με άφησε ενεό: Διότι όποιος τολμήσει να πει ή να γράψει όνομα καταδιώκεται με μηνύσεις και αγωγές από τους νομικούς παραστάτες των κατηγορουμένων, ακόμη και αν στο ρεπορτάζ του επαναλάβει λέξη προς λέξη όλα όσα αναφέρει ήδη η σχηματισθείσα δικογραφία εναντίον του!
Με αυτά και με αυτά, τι παρατηρώ, αγαπητοί; Έχουμε πάει από το ένα άκρο στο άλλο. Από τη δικαιολογημένη πρόνοια του νομοθέτη και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας να προστατεύει τους αθώους με το γνωστό τεκμήριο της αθωότητας φθάσαμε στην άλλη άκρη, στη γέννηση ενός νέου δικαίου, που προστατεύει τους εγκληματίες: στο δίκαιο του ενόχου. Το οποίο ταυτίζεται με το δίκαιο της ισχύος. Οσο πιο ισχυρός είσαι κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά τόσο πιο καλές συνθήκες προστασίας του ονόματός σου εξασφαλίζεις, όταν διαπράξεις το έγκλημα και βρεθείς στο έλεος του νόμου. Εάν είσαι πολύ ισχυρός ή λόγω επαγγέλματος ξέρεις πολλά (λέγεται ότι ο πιλότος συνδέεται εμμέσως και με άλλες υποθέσεις μείζονος δημοσίου συμφέροντος, καθώς στο πλαίσιο των καθηκόντων του μετέφερε στην Αθήνα από νησιά του Αιγαίου υπόδικα στελέχη πολυεθνικών που αργότερα διέφυγαν στο εξωτερικό με άλλα μέσα) τόσο περισσότερο σκίζονται για το τεκμήριο αθωότητάς σου ορισμένα κανάλια.
Όσο πιο ισχυρός είσαι στην οικονομική ιεραρχία τόσο πιο εύκολο είναι να μοιράσουν οι δικηγόροι σου εξώδικα, αγωγές και μηνύσεις σε ΜΜΕ για να μην ακουστεί το επώνυμό σου στο δελτίο ειδήσεων ακόμη και επαρχιακού σταθμού. Αντί, π.χ., να ακούσει το πανελλήνιο το επώνυμό σου, ότι κατηγορείσαι για συνέργεια σε ανθρωποκτονία καθώς διέθεσες θαλάσσιο μέσο ιδιοκτησίας σου για να διαφύγει ο δολοφόνος από τον τόπο του εγκλήματος, αυτό αντικαθίσταται από την ιδιότητα ή την ηλικία σου: ο «εφοπλιστής», ο «35χρονος».
Ηλικία και επάγγελμα έγιναν η σύγχρονη κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Εάν τυχόν ο δικηγόρος σου γνωρίζεται με υπουργό, τότε εξασφαλίζεις έως και μπόνους αθωότητας: Ακούς τον υπουργό να βγαίνει στα μέσα ενημέρωσης και να κατακεραυνώνει την εισαγγελέα της έδρας που ζήτησε την ενοχή σου! Συνέβη σε δίκη. Εάν βεβαίως είσαι η τελευταία τρύπα του ζουρνά, όχι απλώς το επώνυμό σου θα ακούσεις -περίπατο κανονικό πάει τότε το τεκμήριο αθωότητας-, αλλά έως και τη φωτογραφία σου «full screen», που λένε και οι φίλοι μας οι Αγγλοι, θα δεις σε όλο το διαδίκτυο.
Και, αν τυχόν από την καταδίκη σου επί καταγγελίας για «παρενόχληση» παίζονται και άλλα παιχνίδια, τότε θα δεις ότι μπορεί να σε διασύρει ανέτως με όνομα, επώνυμο και φωτογραφία ακόμη και η πολιτική-πολιτειακή ηγεσία του κράτους. Πού θέλω να καταλήξω; Πήραμε στην Ελλάδα μια διεθνώς αποδεκτή αρχή του κράτους δικαίου, το τεκμήριο της αθωότητας, το οποίο έχει στόχο να προστατεύει την υπόληψη των αθώων ανθρώπων, το φέραμε σε μέτρα ελληνικά και, σταδιακά, το μετατρέψαμε σε δίκαιο προστασίας των ενόχων. Απαξιώσαμε και απαξιώνουμε πλήρως την κατηγορούσα Αρχή, είτε είναι αυτή η Αστυνομία είτε η Εισαγγελία ή η τακτική Δικαιοσύνη. Η οποία στο όνομα του ελληνικού λαού ενεργεί, δεν αυτοσχεδιάζει, δίνει λόγο για τη δίωξη που ασκεί.
Έτσι, φθάσαμε στο εξής: Είτε ο δολοφόνος ομολογήσει είτε αδιάσειστα αποδεικτικά στοιχεία (π.χ., ο αριθμός ενός τραπεζικού λογαριασμού) την ενοχή του υποδεικνύουν, για εμάς κάθε εγκληματίας είναι «φερόμενος». Η δημιουργία συνθηκών επικοινωνιακής προστασίας για εγκληματίες είτε του κοινού Ποινικού Δικαίου είτε για εγκληματίες που φορούν λευκά κολάρα είναι το πρώτο βήμα μιας μακροχρόνιας υπερασπιστικής τακτικής για να πέσουν «στα μαλακά». Το δεύτερο βήμα είναι η καταβολή εγγυοδοσίας και η πάση θυσία αποφυγή της προφυλάκισής τους. Φυλακή στην Ελλάδα πάνε μόνο οι οδηγοί νταλίκας που δεν φορούν μάσκα. Το τρίτο βήμα είναι η κατασκευή προφίλ κατηγορουμένου – δεν θέλω να πω τη μέθοδο, είναι γνωστό στους παροικούντες ποιοι αναλαμβάνουν συνήθως το θεάρεστο αυτό έργο. Επεται η κορύφωση. Περιλαμβάνει από επιθέσεις και κεκαλυμμένες απειλές στους δικαστές και υποβολή αιτήματος εξαιρέσεως από τη σύνθεση του δικαστηρίου προς δημιουργία εντυπώσεων μεροληψίας έως τη διαδικτυακή μιντιακή εκστρατεία με στόχο τις αθωώσεις λόγω αμφιβολιών. Κάπως έτσι φθάσαμε στις κοινωνίες μας να είναι «μέσα» καμιά φορά οι αθώοι και να κυκλοφορούν «έξω» πολλές φορές οι εγκληματίες! Τη μια λόγω του νόμου Παρασκευόπουλου, την άλλη λόγω του νέου Ποινικού Κώδικα κ.λπ., κ.λπ, κ.λπ. Συνειδητοποιώ γράφοντας το σημερινό σημείωμα, αγαπητοί αναγνώστες, ότι τελικώς το πρόβλημα δεν είναι μόνο το πώς μεταχειρίζονται τα μέσα και η κοινωνία σεσημασμένους δολοφόνους.
Τελικώς, το τεκμήριο αθωότητας είναι η αφορμή για να διεξέλθουμε ένα ευρύτερο θέμα: Πώς πραγματοποιείται σε συνθήκες δημοσιότητας η ποινική δίκη στην πατρίδα μας. Ποια μέσα μετέρχονται ένοχοι για να καταστούν αθώοι. Το τεκμήριο της αθωότητας και η διαστρέβλωσή του σε δίκαιο προστασίας των ενόχων είναι ένας κρίκος της αλυσίδας, όχι η αλυσίδα η ίδια. Ως αλυσίδα μπορεί να περιγραφούν εν συνόλω η ποιότητα της νομοθεσίας πάνω στην οποία «πατούν» οι Αρχές, αστυνομικές και δικαστικές, για να θεμελιώσουν την ενοχή, τα προδικαστικά ζητήματα «διαδικασίας», όπως το τεκμήριο αθωότητας, η φάση πριν από την έναρξη της δίκης κατά την οποία δικαστές αφήνονται ανυπεράσπιστοι στο έλεος του Θεού των ισχυρών και, βεβαίως, οι συνθήκες σχηματισμού της δικανικής κρίσης από κατά τεκμήριο θαρραλέους και έντιμους δικαστές.
Γολγοθάς κανονικός, κατά τη διάρκεια του οποίου η δημόσια Αρχή και οι εκπρόσωποί της αίρουν τον σταυρό του μαρτυρίου. Οπως όμως υποστήριζε ο πρίγκιψ Νικόλαος, στις γραφές του οποίου προσφύγαμε πριν από μερικές ημέρες, «χωρίς δικαιοσύνη δεν υπάρχει πειθαρχία». Αρχή που συμπλήρωσε κάποτε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με την εξής φράση: «Χωρίς δημόσια τάξη δεν υπάρχει ελευθερία». Στο μέτρο που ισχύουν και τα δύο αυτά δόγματα, πρέπει να ξαναδούμε από την αρχή ορισμένα πράγματα. Με πρώτο το εξής: Οποιος αφαιρεί ανθρώπινη ζωή δεν είναι «δράστης». Δεν «δρα». Ούτε «εκτελεί», όπως διαβάσαμε για τον Καραϊβάζ. Σκοτώνει. Είναι δολοφόνος. Και το ελάχιστο που του πρέπει είναι η απαξία της κοινωνίας. Οχι η δημιουργία συνθηκών συμπάθειάς του. Οφείλουμε να παραδώσουμε στην επόμενη γενιά μια Ελλάδα καλύτερη από αυτήν που παραλάβαμε εμείς. Ελλάδα, όχι Κολομβία. Ας αρχίσουμε από τα απλά λοιπόν: Ο δολοφόνος είναι δολοφόνος. Δεν είναι κάτι άλλο.
