Πρόσφατα η Διεύθυνση Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε έρευνα που διεξήγαγε σε δείγμα 17.000 ατόμων από 12 ευρωπαϊκές χώρες, διαπίστωσε με έκπληξη ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες θεωρούν την Τουρκία αντίπαλο και όχι σύμμαχο, πολιτική θέση που είναι αντίθετη με αυτή της ηγεσίας της Ένωσης.
- Από τον Αλκιβιάδη Κ. Κεφαλά
Την ίδια στιγμή αντίστοιχη έρευνα στην Τουρκία ανέδειξε ότι το 72,2% των πολιτών δεν επιθυμεί η χώρα τους να έχει καμία σχέση με τις ΗΠΑ, ενώ το 78,9% θεωρεί ότι μία στρατηγική συμμαχία με τη Ρωσία αποτελεί την ορθή εξωτερική πολιτική της χώρας και το 69,3% δήλωσε ότι η αγορά του συστήματος S-400 εξυπηρετεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις αμυντικές ανάγκες της χώρας. Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού η αμερικανική ηγεσία, σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή, φαίνεται να αντιλαμβάνεται ότι ο Ερντογάν ως ιδεολογικός υπέρμαχος του παντουρανισμού τοποθετείται σε αντιπαλότητα με τον δυτικό κόσμο και επίσης ότι η Τουρκία έχει τον στρατηγικό στόχο να ελέγξει τον τεράστιο γεωγραφικό χώρο από την κεντρική Ασία μέχρι την Αφρική, με τη συγκατάβαση της Κίνας. Με αυτά τα δεδομένα, η αμερικανική κυβέρνηση έχει αποφασίσει να αντιδράσει στις στρατηγικές επιδιώξεις της Τουρκίας, επειδή, εκτός από την αποπομπή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35, στις 24 Απριλίου, ημέρα μνήμης της Αρμενικής Γενοκτονίας, ο πρόεδρος Μπάιντεν εξέφρασε τον αποτροπιασμό του για τα γεγονότα της Γενοκτονίας, που αποτελεί δήλωση αδιανόητη για την αμερικανική εξωτερική πολιτική όπως την ξέρουμε μέχρι σήμερα.
Επίσης, την 1η Ιουλίου η αμερικανική κυβέρνηση τοποθέτησε την Τουρκία στον κατάλογο των χωρών που χρησιμοποιούν τα παιδιά ως «στρατιώτες του Ισλάμ», επισημαίνοντας την ιδιαίτερη σχέση της με τη φράξια του σουλτάνου Μουράτ στη Συρία, που στρατολογεί παιδιά. Επίσης, η αμερικανική κυβέρνηση βρίσκεται πίσω από τη δημιουργία της διεθνούς δεξαμενής σκέψης Turkish Democracy Project, που έχει σκοπό να πιέσει διπλωματικά την Τουρκία, αποκαλύπτοντας «τις σκοτεινές πτυχές της Τουρκικής Δημοκρατίας».
Παρότι η Τουρκία είναι μία από τις πέντε χώρες που η Ουάσινγκτον έχει παραχωρήσει άδεια κατασκευής αεροσκαφών F-16, η μεγαλύτερη πίεση που φαίνεται να εξασκεί η Ουάσινγκτον στην Αγκυρα είναι μέσω της σταδιακής καθήλωσης της τουρκικής αεροπορίας στο έδαφος, με όπλο την ελεγχόμενη ροή ανταλλακτικών F-16 που δεν παράγονται στην Τουρκία, αντιδρώντας έτσι στον εκβιασμό του Ερντογάν για την επικείμενη ενεργοποίηση του συστήματος S-400 και την απειλή του να προμηθευτεί τα ρωσικά Su-57. Σε αντίθεση με τον Ερντογάν, η τουρκική αεροπορία όπως και η Ουάσινγκτον γνωρίζουν ότι δεν είναι εύκολο να αντικατασταθούν τα οπλικά συστήματα του ΝΑΤΟ με ρωσικά, έπειτα από 75 χρόνια λειτουργίας και εγκατάστασης των πρώτων στην Τουρκία. Η δημιουργία μίας νέας λειτουργικής δομής αεροσκαφών, η μετατροπή των αεροδρομίων, τα νέα συστήματα επικοινωνιών και ραντάρ και η προσαρμογή στη ρωσική τεχνολογία θα κοστίσουν σε χρήμα και θα είναι μία χρονοβόρα διαδικασία.
Συνεπώς, είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί. Από την άλλη, η τουρκική αεροπορία διαθέτει 270 αεροσκάφη F-16C/D με αναβάθμιση Block 30/40/50 και δεν είναι σίγουρο ότι η αμερικανική κυβέρνηση θα εξακολουθεί να υποστηρίζει αυτόν τον στόλο με ανταλλακτικά για τα επόμενα χρόνια. Οπως λοιπόν φαίνεται, η μόνη έξοδος διαφυγής της Τουρκίας από το σφίξιμο της αμερικανικής τανάλιας είναι η επιτάχυνση της ανάπτυξης και της κατασκευής του δικού της αεροσκάφους TF-X.
Όμως, παρότι η τουρκική ηγεσία αρέσκεται να διηγείται στον λαό όμορφες ιστορίες, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Αν και η τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει σημειώσει σημαντικές επιτυχίες τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί γνωρίζουν ότι η ανάπτυξη και η κατασκευή ενός εθνικού αεροσκάφους θα χρειαστεί αρκετές δεκαετίες. Η προγραμματιζόμενη παρουσίαση του πρωτοτύπου το 2023, έτος που συμπίπτει με τα 100 χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας, έχει αναβληθεί για το 2026, ημερομηνία που επίσης δεν είναι εφικτή. Στην πραγματικότητα, το πρόγραμμα TF-X βρίσκεται ακόμα στη φάση του σχεδιασμού, επειδή δεν μπορεί να σχεδιαστεί αεροσκάφος εάν δεν έχει επιλεγεί ο κινητήρας του.
Η Τουρκία λοιπόν βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση λόγω του αμερικανικού εναγκαλισμού και συνεπώς η ενεργοποίηση του συστήματος S-400 μάλλον αργεί για πολύ ακόμα. Η πρόσφατη σύγκρουση της Γαλλίας με τον αγγλοσαξονικό κόσμο για τα αυστραλιανά υποβρύχια αποδεικνύει ότι η αμερικανική ηγεσία θεωρεί την Κίνα τον υπ’ αριθμό έναν εχθρό της και συνεπώς δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένη να ανέχεται την επαμφοτερίζουσα πολιτική χωρών, όπως η Τουρκία, που ευθυγραμμίζονται αμέσως ή εμμέσως με τις οικονομικές και πολιτικές επιδιώξεις της Κίνας και της Ρωσίας.
*Διδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
