Τον Ιούλιο του 2020, στη Σύνοδο Κορυφής στο Βερολίνο, αναμένονταν η άσκηση κριτικής από τους ηγέτες της Ε.Ε. και η καταδίκη της Τουρκίας για τις παράνομες γεωτρήσεις του πλωτού γεωτρυπάνου «Γιαβούζ» και τις παράνομες έρευνες του ερευνητικού πλοίου «Μπαρμπαρός» στην υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και για τις παράνομες έρευνες του «Ορούτς Ρέις» στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
- Από τον Σάββα Καλεντερίδη
Μια δήλωση των ηγετών της Ε.Ε. που θα καταδίκαζε τις παραπάνω ενέργειες της Τουρκίας ως παράνομες θα είχε τεράστια πολιτική σημασία, αφού θα έφερνε σε δύσκολη θέση την Αγκυρα και πιο κοντά την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.
Για το δίκαιο των ελληνικών θέσεων και την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία δούλεψε σκληρά η διπλωματία της Αθήνας και της Λευκωσίας, αναζητώντας τη στήριξη των κυβερνήσεων των χωρών της Ε.Ε. Ενώ λοιπόν περιμέναμε τη Σύνοδο Κορυφής, η καγκελάριος της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ κάλεσε τους ηγέτες της Ελλάδας και της Τουρκίας σε μυστική συνάντηση, στην οποία συμμετείχαν και οι διπλωματικοί σύμβουλοι των ηγετών των τριών χωρών.
Μάλιστα, παρότι η σύνοδος ήταν μυστική, η Τουρκία παραβίασε την αρχή της μυστικότητας για να εξυπηρετήσει τους δικούς της σκοπούς. Ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου αποκάλυψε την τριμερή και την έναρξη διαλόγου με την Ελλάδα, τορπιλίζοντας τις προσπάθειες της ελληνικής διπλωματίας για καταδίκη των παράνομων ενεργειών στην κυπριακή υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ και την ελληνική (με βάση το Διεθνές Δίκαιο) υφαλοκρηπίδα.
Γιατί θα ήταν εξωφρενικό να περιμένει κανείς από τους ηγέτες των χωρών της Ε.Ε. να καταδικάσουν τις ενέργειες της Τουρκίας, από τη στιγμή που η ίδια η Ελλάδα έδινε, έστω προσωρινά, συγχωροχάρτι στην Τουρκία με την έναρξη διαλόγου. Μετά την τριμερή, o διπλωματικός συντάκτης Δημήτρης Μηλάκας στην εφημερίδα «Το Ποντίκι» και ο δημοσιογράφος Σπύρος Σουρμελίδης στον τηλεοπτικό σταθμό Kontra Channel έκαναν λόγο για έγγραφη συμφωνία μεταξύ των μερών που συμμετείχαν στην τριμερή.
Κατά τον κ. Μηλάκα, η τουρκική πλευρά δεσμευόταν:
• Να σταματήσει τις έρευνες στην ανατολική Μεσόγειο.
• Να σταματήσει τις ρητορικές και έμπρακτες αμφισβητήσεις επί της κυριαρχίας νησιών, βράχων και βραχονησίδων.
Η Ελλάδα ανελάμβανε τις εξής υποχρεώσεις:
• Να σταματήσει τις διαδικασίες αδειοδότησης ερευνών σε θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης (ενδιαφέροντος της γαλλικής Total).
• Να προχωρήσει σε μερική αποστρατιωτικοποίηση κάποιων νησιών.
• Να μη μεταβάλει το υπάρχον στάτους στην περιοχή με την επέκταση των χωρικών της υδάτων.
Κατά τον κ. Σουρμελίδη, οι τρεις πλευρές συμφώνησαν στα εξής 10 σημεία:
1. Επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών για τα ζητήματα του Αιγαίου, από τις οποίες αποχώρησε η Τουρκία το 2016.
2. Διαβουλεύσεις για να συμφωνηθούν Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
3. Αποφυγή προκλήσεων. Καμία κίνηση που μπορεί να οδηγήσει σε τριβές στρατιωτικού χαρακτήρα.
4. Καμία προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει θέματα που αφορούν νησίδες και βραχονησίδες.
5. Καμία ενέργεια σε ό,τι αφορά έρευνες και γεωτρήσεις σε «αμφισβητούμενες περιοχές» από τις δύο χώρες.
6. Προετοιμασία συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν τον Σεπτέμβριο στον ΟΗΕ.
7. Προετοιμασία πενταμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό, αλλά και για τη διαμόρφωση του μηχανισμού διανομής του ενεργειακού πλούτου στην Κύπρο, ώστε να διασφαλιστεί η ισότιμη συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων, χωρίς προϋποθέσεις.
8. Εξασφάλιση της συνέχειας της χρηματοδότησης της Τουρκίας για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης.
9. Εναρξη ευρωτουρκικών συνομιλιών για την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης Ε.Ε. – Τουρκίας και για την απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες.
10. Καμία κύρωση από την Ε.Ε. προς την Τουρκία για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Σχεδόν δύο μήνες μετά την τριμερή, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης, σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε ταυτόχρονα στις εφημερίδες «The Times», «Frankfurter Allgemeine Zeitung» και «Le Monde», επιβεβαίωσε την ύπαρξη γραπτής συμφωνίας.
Συγκεκριμένα, ανέφερε τα εξής: «Οταν το Βερολίνο προσφέρθηκε να μεσολαβήσει, καθίσαμε καλόπιστα για να προσπαθήσουμε να βρούμε κοινό έδαφος. Καταφέραμε ακόμη και να καταλήξουμε σε “έγγραφη συμφωνία”. Το αποτέλεσμα ήταν να αποσυρθεί τελικά η Τουρκία, αποκαλύπτοντας ανεπίσημες, αλλά απόρρητες συζητήσεις».
Να σημειωθεί ότι είχε προηγηθεί δήλωση του κορυφαίου συμβούλου του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν, ο οποίος είπε ότι «πήγαμε στο Βερολίνο ως ουδέτερο έδαφος. Συζητήσαμε το θέμα εκεί. Καταλήξαμε σε μια συμφωνία. Ακόμα και τα υπουργεία Εξωτερικών συμφώνησαν επί του κειμένου, ώστε να κάνουν μια κοινή δήλωση επί του θέματος. Μία ημέρα πριν από την ανακοίνωση, η Ελλάδα δημοσιοποίησε ότι έκανε μια συμφωνία με την Αίγυπτο».
Παρότι ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε ότι η Τουρκία αποσύρθηκε από τη συμφωνία, πιθανόν λόγω της υπογραφής της συμφωνίας οριοθέτησης της ΑΟΖ-υφαλοκρηπίδας Ελλάδας – Αιγύπτου, κάτι που στην ουσία υπονοεί ο Καλίν, τους επόμενους μήνες είδαμε να γίνονται κάποια βήματα από αυτά που ανέφεραν ως άρθρα της συμφωνίας οι κ. Μηλάκας και Σουρμελίδης. Δηλαδή, απόσυρση του «Γιαβούζ», του «Μπαρμπαρός» και του «Ορούτς Ρέις» από τις ελληνικές θάλασσες, έναρξη διερευνητικών επαφών, συνομιλίες για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, δήλωση του κυρίου Δένδια ότι η Ελλάδα δεν θα κάνει έρευνες και γεωτρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο και άλλα, που πιθανόν μας διαφεύγουν ή δεν γνωρίζουμε.
Σημειώνεται ότι, μετά την τριμερή και την υπογραφή συμφωνίας, το «Ορούτς Ρέις» ξαναβγήκε και όργωσε τις ελληνικές θάλασσες, πιθανόν ως «ισοδύναμο» της υπογραφής της συμφωνίας οριοθέτησης Ελλάδας – Αιγύπτου.
Πάντως, τα ερευνητικά και το γεωτρύπανο της Τουρκίας παραμένουν εκτός ελληνικών θαλασσών. Δεν γνωρίζουμε το περιεχόμενο της γραπτής συμφωνίας και δεν υιοθετούμε αυτά που αναφέρουν οι δύο δημοσιογράφοι. Όμως, έχουμε να κάνουμε δύο παρατηρήσεις:
Η πρώτη είναι ότι με τη συμφωνία «αδειάσαμε» μεγαλοπρεπώς την Κύπρο, η οποία περίμενε τη σαφέστατη καταδίκη της Τουρκίας και την επιβολή κυρώσεων.
Η δεύτερη είναι ότι σίγουρα δεν βάλαμε ως όρο στη συμφωνία την ακύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου και του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας.
Γιατί, αν δέχεσαι να ακολουθήσεις ένα «δρομολόγιο» εκτόνωσης, χωρίς να φύγουν από το δρομολόγιο αυτό το τουρκολυβικό μνημόνιο και η Γαλάζια Πατρίδα, τότε έχεις αποδεχτεί να βαδίσεις σε ναρκοπέδιο. Σ’ αυτό το ναρκοπέδιο έπεσε η Ελλάδα ανατολικά της Κρήτης, με την περιπέτεια που έχουμε μπλέξει ως χώρα και ακούει στο όνομα «Nautical Geo».
Έρευνες 92 ημερών
Η Τουρκία, το 2020, διεξήγε έρευνες επί 92 ημέρες σε ελληνική υφαλοκρηπίδα, με το «Ορούτς Ρέις» να προστατεύεται από 27 πολεμικά σκάφη.
Με τον τρόπο αυτόν έδειξε ότι είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί τα «κυριαρχικά της δικαιώματα» που απορρέουν από τη Γαλάζια Πατρίδα και το τουρκολιβυκό μνημόνιο ακόμα και με τα όπλα.
Το 2021 η Ελλάδα εξέδωσε NAVTEX για θαλάσσιες περιοχές ανατολικά της Κρήτης και έστειλε ερευνητικό πλοίο, που δεν έχει σχέση με έρευνες υδρογονανθράκων, να διεξαγάγει έρευνες που σχετίζονται με τη διέλευση του αγωγού EastMed.
Η Τουρκία εξέδωσε αντι-NΑVTEX και έστειλε στην περιοχή μια φρεγάτα, η οποία παρεμπόδισε το «Nautical Geo» να εκτελέσει την αποστολή που του ανέθεσαν Ισραήλ – Κύπρος – Ελλάδα.
Με τις ενέργειές της η Τουρκία δείχνει ότι είναι διατεθειμένη να υπερασπιστεί τη Γαλάζια Πατρίδα με πολιτικοδιπλωματικά και στρατιωτικά μέσα.Υστερα από αυτό, το «Nautical Geo» αποσύρθηκε από την περιοχή στο λιμάνι του Ηρακλείου.
Αμέσως μετά η Ελλάδα εξέδωσε νέα NAVTEX, δείχνοντας ότι είναι διατεθειμένη να συνεχίσει τις έρευνες με το «Nautical Geo», και ακολούθησε νέα αντι-NΑVTEX της Αγκυρας, ενώ τα τουρκικά πολεμικά πλοία παραμονεύουν στην περιοχή.
Αν περάσει της Τουρκίας, η Ελλάδα θα έχει υποστεί μια πολύ σοβαρή ήττα.
Βρες το λάθος.
