Θυμάμαι, πριν από μερικά χρόνια, ρώτησα ξένο διπλωμάτη (Ευρωπαίο, για να μην έχετε απορία…) αν συμμερίζεται την ελληνική αγωνία για την προμήθεια προηγμένων οπλικών συστημάτων, προκειμένου να αποτραπεί η επιχειρησιακή απειλή των Τούρκων στο Αιγαίο.
- Από τον Γιώργο Χαρβαλιά
Μου απάντησε με έναν χρησμό: «Μπορείς να σκοτώσεις έναν ελέφαντα με ένα καλά ακονισμένο μαχαίρι; Θεωρητικά, ναι, αλλά οι πιθανότητες δεν είναι με το μέρος σου. Και, σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να του το καρφώσεις στην καρδιά πριν προλάβει να ανοιγοκλείσει τα βλέφαρά του…»
Αυτό το τελευταίο, νομίζω, είναι το «κλειδί». Και με τις ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων ετών, το ερώτημα έχει ήδη απαντηθεί. Δεν υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να χρησιμοποιήσουν τα νέα όπλα για προληπτικό χτύπημα. Και αυτό αυτόματα απομειώνει την αξία τους. Όσο ξέρουν οι απέναντι ότι δεν θα τους χτυπήσεις, αν δεν αρχίσουν αυτοί πρώτοι τον καβγά, τόσο θα κοιμούνται ήσυχοι, σαν τον ελέφαντα που ξέρει ότι μπορεί να γυρίσει πλευρό χωρίς ποτέ να βρεθεί μαχαιρωμένος.
«Σιγά τον ελέφαντα!» θα σπεύσουν να πουν κάποιοι. Η σημερινή Τουρκία είναι ένας ψευτομπαμπούλας με ξυλοπόδαρα. Λυπάμαι, αλλά κάνουν λάθος. Και δεν μιλώ για τη στρατιωτική της ισχύ. Παράλληλα με την αμυντική θωράκιση που έχτισε ενδογενώς, η Τουρκία του Ερντογάν κατάφερε να αντιμετωπίζεται διεθνώς ως μια αναδυόμενη περιφερειακή, οικονομική δύναμη με παγκόσμιες φιλοδοξίες. Σε πλήρη αντίθεση με την υπερχρεωμένη Ελλάδα του Μητσοτάκη, που αντιμετωπίζεται ως… η τελευταία τρύπα του ζουρνά της ευρωζώνης.
Δεν αρκεί, δυστυχώς, η πατρίδα μας να ανταγωνίζεται επαρκώς την Τουρκία στην κούρσα των εξοπλισμών. Σήμερα, τα πάντα κρίνονται στην οικονομία. Και εκεί η διαφορά ισχύος μεταξύ των δύο χωρών είναι ακόμη μεγαλύτερη. Όχι μόνο λόγω μεγέθους, όπως θέλουν κάποιοι να πιστεύουμε. Αλλά εξαιτίας των σωστότερων στρατηγικών επιλογών που έλαβαν σε κρίσιμες ώρες οι πολιτικοί της γειτονικής χώρας. Θα μπορούσα να γράψω πολλά διαδοχικά άρθρα, τεκμηριώνοντας τη «διαφορά διαμετρήματος» στην οικονομική ισχύ των δύο χωρών που κάνει την Τουρκία να μοιάζει με ελέφαντα. Θα αρκεστώ όμως σε μερικά βασικά, αλλά άκρως ενδεικτικά, που είμαι βέβαιος ότι διαφεύγουν της προσοχής μας.
Πρώτον και κυριότερον: Η Τουρκία δεν είναι χώρα υποθηκευμένη, όπως η σημερινή Ελλάδα. Με σχεδόν πενταπλάσιο ΑΕΠ από το ελληνικό, το εξωτερικό της χρέος είναι ελάχιστα μεγαλύτερο από το ελληνικό! Πληροί δηλαδή με σχετική άνεση τα αυστηρά κριτήρια του Μάαστριχτ, την ώρα που η Ελλάδα έχει παγκοσμίως, μετά την Ιαπωνία, το μεγαλύτερο χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ.
Ασφαλώς και το τουρκικό χρέος έχει δομικά προβλήματα, καθώς μεγάλο τμήμα του είναι βραχυπρόθεσμο. Ασφαλώς και ο πληθωρισμός τρέχει στα ύψη με τις τρέλες του Ερντογάν, που αποφάσισε στα γεράματα να γίνει οικονομολόγος και ανακάλυψε θεραπεία στη… μείωση των επιτοκίων, ισοπεδώνοντας βασικά μακροοικονομικά αξιώματα. Ασφαλώς και η τουρκική λίρα έχει χάσει μεγάλο μέρος της αξίας της και εξακολουθεί τους κλυδωνισμούς της, μειώνοντας διαρκώς την αγοραστική δύναμη των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων. Όμως, ξαναλέω: Η Τουρκία δεν είναι υποθηκευμένη, όπως η Ελλάδα, έως «τουλάχιστον το 2047». Διαθέτει το δικό της εθνικό νόμισμα και μπορεί να παίζει όπως θέλει. Χωρίς να παραγνωρίζουμε και ότι η αδύναμη λίρα ευνοεί σημαντικά τις τουρκικές εξαγωγές. Και η γειτονική χώρα εξάγει – να είστε σίγουροι. Όχι σαν την Ελλάδα, το 72,4% της οικονομίας της οποίας είναι διαρθρωμένο αποκλειστικά γύρω από «υπηρεσίες», με πρώτη και καλύτερη τη γνωστή μονοκαλλιέργεια του τουρισμού.
Η Τουρκία κάνει και εξαγωγές προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, όπως τα drones και πολλά άλλα προϊόντα της εγχώριας πολεμικής της βιομηχανίας. Σε ετήσια βάση, αυτές υπολογίζεται πλέον ότι ξεπερνούν τα 2 δισ. δολάρια, αλλά θα σας εκπλήξω, νομίζω, λέγοντας ότι έπονται σε αξία των εξαγωγών ορισμένων διατροφικών προϊόντων, όπως το ταπεινό φουντούκι!
Επειδή λοιπόν οι Τούρκοι πολιτικοί, σε αντίθεση με τους δικούς μας υπαλλήλους ξένων συμφερόντων, σέβονται το βιος και τον μόχθο του αγρότη, δεν άφησαν την πρωτογενή παραγωγή στην τύχη της. Και δεν προέτρεψαν τους αγρότες να πουλήσουν στους Γερμανούς τα χωράφια για να βάλουν μέσα, αντί για μπαμπάκι, καπνό και δέντρα, φωτοβολταϊκά πάνελ.
Όπως υποστηρίζει ο σημερινός υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Δασών της Τουρκίας Bekir Pakdermili, τα τελευταία 16 χρόνια τα έσοδα από εξαγωγή γεωργικών προϊόντων εξαπλασιάστηκαν. Και δεν έχω λόγο να μην τον πιστέψω. Μαζί με τη ραγδαία εκβιομηχάνιση, η Τουρκία εξακολουθεί να παραμένει παγκόσμια υπερδύναμη στις εξαγωγές βασικών αγροτοδιατροφικών προϊόντων. Πρώτη στον κόσμο στο φουντούκι (χωρίς το οποίο θα είχε παραλύσει η διεθνής σοκολατοποιία) με μερίδιο 67% της διεθνούς παραγωγής! Πρώτη και στα σύκα με 27%, στα κεράσια με 26% και στα βερίκοκα με 23%. Το καταλάβατε; Παγκόσμια πρωταθλήτρια. Τα έσοδα από αυτές τις εξαγωγές μόνο το 2018 έφτασαν τα 2,17 δισ. δολάρια, ξεπερνώντας αυτά των αντίστοιχων του πολεμικού υλικού.
Αλλά υπάρχουν και πιο βαριοί τομείς από τα φρούτα και τους ξηρούς καρπούς όπου η Τουρκία διαπρέπει: Σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό «Engineering News Record», που κάθε χρόνο δημοσιεύει την παγκόσμια κατάταξη των 250 μεγαλύτερων κατασκευαστικών του κόσμου, η Τουρκία βρίσκεται στην τρίτη θέση, μόλις μετά την Κίνα και τις ΗΠΑ. Την ώρα που οι δικές μας -πάλαι ποτέ κραταιές- εργολαβικές εταιρίες αγοράζονται από Ολλανδούς, 40 τουρκικές τεχνικές εταιρίες κατασκευών φιγουράρουν στις μεγαλύτερες του κόσμου και πέντε από αυτές στην πρώτη δεκάδα!
Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Ότι η τουρκική οικονομία, παρότι έχει χαρακτηριστικά φούσκας, είναι εξωστρεφής, δυναμική και έχει την ικανότητα να δημιουργεί εισροή κεφαλαίων, τη στιγμή που η Ελλάδα κοιτάζει να «πιάσει» ό,τι μπορεί από τον τουρισμό. Επιπλέον, η ανάληψη μεγάλων κατασκευαστικών έργων στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική (όπου οι ελληνικές εταιρίες τα θαλάσσωσαν) έχει επιτρέψει στην Τουρκία τη μόνιμη διείσδυση στις περιοχές αυτές, με απώτερο σκοπό την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της και τη γεωστρατηγική περικύκλωση της Ελλάδας. Τα πράγματα λοιπόν δεν εξαντλούνται στα «έξυπνα» όπλα, από τα οποία η γειτονική χώρα διαθέτει μπόλικα, ούτε εξισορροπούνται μόνο με τις φρεγάτες και τα Rafale. Καλά είναι αυτά, αλλά θα έπρεπε να μας απασχολεί και το «made in Turkey», που αφήνει όλο και βαρύτερο αποτύπωμα στη διεθνή οικονομική σκηνή σε σχέση με το «made in Greece», που χάρη στην ξενοδουλεία των πολιτικών μας υποκαταστάθηκε από το «Ανοίξαμε και σας περιμένουμε»…
