Ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης συναντάται, την προσεχή εβδομάδα, με τον Ρώσο πρόεδρο Βλ. Πούτιν στο Σότσι, αλλά οι (όποιες) προσδοκίες για αναθέρμανση των διμερών σχέσεων είναι εκ των προτέρων υπονομευμένες λόγω της αντιπαράθεσης της Μόσχας με τη Δύση για την Ουκρανία.
- Από τον ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΤΑΡΚΑ*
Η συγκέντρωση μεγάλων δυνάμεων της Ρωσίας στα σύνορα με την Ουκρανία είναι πιθανόν να οδηγήσει σε -ιστορικών διαστάσεων- στρατιωτική, διπλωματική και οικονομική κρίση, αν δεν βρεθεί σύντομα τρόπος συνεννόησης Μόσχας – Ουάσινγκτον και, δευτερευόντως, Μόσχας – Βρυξελλών. Το ζήτημα της Ουκρανίας, που σχεδόν απουσιάζει από τα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, κυριαρχεί (μαζί με τον Covid, φυσικά) στην ατζέντα όλων των ξένων ηγετών, περιορίζοντας τις επιλογές Μητσοτάκη για διαφορετική πολιτική έναντι της Μόσχας συγκριτικά με τις κοινές επιλογές της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ.
Ασφαλώς, παρά την παραδοσιακή φιλία Ελλάδας – Ρωσίας και τους δεσμούς της Ορθοδοξίας, ούτε ο πρόεδρος Πούτιν διακρίνεται για το ενδιαφέρον του ως προς μία ιδιαίτερη σχέση και εντυπωσιακή διεύρυνση της διμερούς συνεργασίας. Μόνιμη μέριμνα της Μόσχας παραμένει, κυρίως, η εκμετάλλευση της -κατά καιρούς- δυσαρέσκειας της Ελλάδας με τους εταίρους και συμμάχους της. Κορυφαίο παράδειγμα αποτελεί η στάση του κ. Πούτιν στο πρώτο εξάμηνο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Άφηνε τον χρόνο να περνά, αν και ήταν απολύτως αναμενόμενο ότι το Κρεμλίνο δεν θα διακινδύνευε τις σχέσεις του με την Ε.Ε. και τη Γερμανία στον βωμό της αφέλειας των κ. Παν. Λαφαζάνη και Γ. Βαρουφάκη (και της πειθούς τους στον κ. Αλ. Τσίπρα) για προείσπραξη 5 ως 8 δισ. ευρώ, που θα στήριζαν την εθνική οικονομία στην περίπτωση Grexit, από τα μελλοντικά κέρδη ενός -τελικά- ανύπαρκτου αγωγού.
Όμως ούτε ο νυν πρωθυπουργός απέφυγε τα σοβαρά λάθη. Στην αρχή της θητείας του αυτοδεσμεύτηκε να συμμετάσχει στους εορτασμούς για την 75η επέτειο της Νίκης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στη Μόσχα. Οταν το Διπλωματικό Γραφείο Πρωθυπουργού συνειδητοποίησε ότι ο κ. Μητσοτάκης θα ήταν ο μόνος δυτικός ηγέτης στην Κόκκινη Πλατεία, η δέσμευση αναιρέθηκε, προκαλώντας δυσαρέσκεια της Μόσχας. Η κρίση αποφεύχθηκε λόγω του Covid και της ματαίωσης των εκδηλώσεων τον Μάιο του 2020. Λίγους μήνες αργότερα ο κ. Μητσοτάκης επιχείρησε να πείσει (τηλεφωνικά) τον κ. Πούτιν να παρέμβει στον ομόλογό του Ρ.Τ. Ερντογάν προς κατευνασμό της τουρκικής επιθετικότητας, αλλά δεν έλαβε καν απάντηση.
Στα τέλη του 2020 το Μέγαρο Μαξίμου απέρριψε τις προτάσεις του υπουργού Εξωτερικών Σ. Λαβρόφ, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, για συνεργασία στον τομέα των αντι-Covid εμβολίων. Η οργή της Μόσχας εκδηλώθηκε με την απουσία του κ. Πούτιν από τις εορταστικές εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια της Επανάστασης του 1821. Ο αρχικός ενθουσιασμός της κυβέρνησης για την παρουσία, τουλάχιστον, του πρωθυπουργού Μ. Μισούστιν εξανεμίστηκε, όταν η ρωσική πλευρά απαίτησε ουσιαστικές συνομιλίες αντί του απλού εθιμοτυπικού χαρακτήρα της επίσκεψης. Αποτέλεσμα των συνομιλιών ήταν η άρον άρον ενοικίαση του πυροσβεστικού αεροπλάνου Beriev για τη θερινή σεζόν του 2021 μαζί με την υπόσχεση Μητσοτάκη για αγορά το 2022.
Σε αυτό το «ανταλλακτικό» πλαίσιο θα περιοριστούν και οι συνομιλίες της 8ης Δεκεμβρίου. Ο κ. Μητσοτάκης θα υποσχεθεί ενοικίαση περισσότερων πυροσβεστικών αεροσκαφών, ενώ η προοπτική αγοράς μάλλον δεν είναι ρεαλιστική λόγω των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της ρωσικής αμυντικής και αεροναυπηγικής βιομηχανίας. Θα συζητηθεί, επίσης, η αναγνώριση των ρωσικών αντι-Covid πιστοποιητικών, ενώ μεγάλο ερώτημα παραμένει το λεγόμενο πρόγραμμα «Κοινής Δράσης» των δύο χωρών.
Εν μέσω της κρίσης στην Ουκρανία, ο κ. Μητσοτάκης αντιμετωπίζει το δίλημμα αν θα μεταφέρει στον κ. Πούτιν τις ανησυχίες της Ε.Ε. και τις αυστηρές προειδοποιήσεις των ΗΠΑ σε περίπτωση κλιμάκωσης των ρωσικών στρατιωτικών σχεδιασμών. Η μεταφορά ενός τέτοιου μηνύματος (στις Βρυξέλλες γίνεται ήδη λόγος για κυρώσεις σε άτομα και σε κλάδους της ρωσικής οικονομίας) δεν είναι εύκολη υπόθεση για τον πρωθυπουργό μίας χώρας που δεν επιθυμεί να εμπλέκεται στις αντιπαραθέσεις των μεγάλων δυνάμεων. Ο κ. Πούτιν, που με τα γνωστά χαρακτηριστικά του εισέρχεται σύντομα στο 22ο έτος εξουσίας, μπορεί να εκλάβει σαν παρέμβαση ή και σαν προσωπική προσβολή την έγερση του ζητήματος της Ουκρανίας από τον κ. Μητσοτάκη. Η Ρωσία θεωρεί τη συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα σαν εσωτερική της υπόθεση. Και αν, από την άλλη πλευρά, ο πρωθυπουργός σιωπήσει πλήρως, προφανέστατα δεν θα ανέβουν οι μετοχές του ιδίου και της χώρας στις δυτικές πρωτεύουσες.
Σε τέτοιες στιγμές και διλήμματα όμως -και όχι στην επικοινωνιακή υπερπροπαγάνδα στο εσωτερικό- κρίνεται ένας πολιτικός.
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
