Η δήλωση του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη ότι «είμαστε στη σωστή πλευρά της Ιστορίας» είναι, επί της αρχής, ορθότατη. Γιατί θα ήταν αδιανόητο η Ελλάδα, που απειλείται καθημερινά από την Τουρκία, να μην καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, την παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και τη συνεχιζόμενη αιματοχυσία.
- Απο τον Αλέξανδρο Τάρκα
Αποδεικνύεται, άλλωστε, περίτρανα ότι η θερμή φιλορωσική πολιτική που μέχρι πρόσφατα ασκούσε ο κ. Μητσοτάκης ήταν, επιεικώς, υπερβολική και, τελικά, λανθασμένη. Ομοίως -και χειρότερα- με την ανεξήγητη φιλοκινεζική πολιτική του. Η απόλυτη συμπόρευση του Πεκίνου με τη Μόσχα στο Ουκρανικό και οι κινεζικές αντιδράσεις στην ακυρωτική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για την COSCO διαλύουν τις όποιες ψευδαισθήσεις.
Ωστόσο, το μείζον πρόβλημα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι ότι (σε αντίθεση με την Τουρκία, την Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής) η Αθήνα όχι μόνον δεν εξαργυρώνει διπλωματικά ή οικονομικά τη στάση της, αλλά αποτυγχάνει και στις τρέχουσες επαφές με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Ο κ. Μητσοτάκης δικαιολόγησε την επιλογή της «σωστής πλευράς» με το ρητορικό ερώτημα «αν δεν δείξουμε έμπρακτη αλληλεγγύη σήμερα, με ποιο ηθικό ανάστημα θα ζητήσουμε αύριο αλληλεγγύη από τον δυτικό κόσμο»; Λογικό το επιχείρημα, αλλά στη διεθνή σκακιέρα ουδείς σε ανταμείβει μελλοντικά, αν δεχθούμε -θεωρητικά- ότι θα θυμάται και θα εκτιμά την ελληνική στάση έως τότε. Το μόνο που μετρά είναι τι μπορεί να εξασφαλίσει ο πρωθυπουργός σήμερα ή στον εγγύς ορίζοντα.
Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Μητσοτάκης έκανε κακή αρχή, αγνοώντας την απόρρητη ενημέρωση του Αμερικανού πρεσβευτή Τζ. Πάιατ, στα τέλη Νοεμβρίου του 2021, για την έναρξη πολέμου στην Ουκρανία το δεύτερο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου του 2022. Χάθηκε έτσι ένα κρίσιμο τρίμηνο κατά το οποίο η Αθήνα μπορούσε να επιδιώξει θεμιτά ανταλλάγματα από την Ουάσινγκτον και να προετοιμαστεί σε ζητήματα ενεργειακής επάρκειας. Η τρίμηνη απραξία μεταφράζεται σήμερα στις παλινωδίες περί φυσικού αερίου και λιγνίτη και στα ακριβότερα τιμολόγια, ενώ τα προβλήματα θα κορυφωθούν τον ερχόμενο χειμώνα.
Στη συνέχεια το Μέγαρο Μαξίμου έκανε την τολμηρή επιλογή της αποστολής στρατιωτικού υλικού στην Ουκρανία, όπως και αρκετά (όχι όλα) μέλη του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. Μετά την πάροδο όμως μόλις λίγων εβδομάδων η κυβέρνηση αμφιταλαντεύεται, φοβάται να υπερασπιστεί την απόφασή της στο εσωτερικό και αδυνατεί να την αξιοποιήσει στο εξωτερικό.
Στο εσωτερικό είναι χαρακτηριστική η στάση του υπουργού Εθνικής Αμυνας Ν. Παναγιωτόπουλου (εκ των πιο συνετών κυβερνητικών στελεχών έως τώρα) με τις παραπλανητικές δηλώσεις ότι οι έξι αποστολές υλικού ήταν δήθεν μόνο ένα φορτίο που απλώς απεστάλη με έξι διαφορετικές πτήσεις. Γιατί, τάχα, ένα C-130 «κάνει στάσεις ανά την Ευρώπη και μαζεύει» μέχρι να γεμίσει. Ίσως να υπήρχαν ψήγματα αληθοφάνειας (όχι αλήθειας), αν το C-130 «στάθμευε και μάζευε» για λίγες ώρες ή μια δυο μέρες. Τέτοια εφευρήματα προσβάλλουν την κοινή λογική, καθώς οι (άνω των 10) αποστολές άρχισαν στις 27 Φεβρουαρίου, συνεχίζονταν μέχρι προ ημερών και θα συνεχιστούν. Για να γεμίσει ένα C-130 δεν χρειάζονται 40-45 ημέρες! Προφανώς, οι αναληθείς διατυπώσεις προκύπτουν από το σύνηθες άγχος του Μαξίμου για τις δημοσκοπήσεις. Καθώς μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης παραμένει αντιδυτικό και ρωσόφιλο, η κυβέρνηση τρόμαξε εν όψει εκλογικού κόστους. Προσφεύγει στα μισόλογα, αντί να συνεχίσει την τίμια υπεράσπιση του επιχειρήματος της «σωστής πλευράς».
Στο εξωτερικό μέτωπο, τα πράγματα είναι χειρότερα. Κανείς στο κυβερνητικό επιτελείο δεν είχε τη λεγόμενη «θεσμική μνήμη», ώστε να λάβει υπόψη τι συνέβη με την ελληνική συνδρομή στον πρώτο Πόλεμο του Κόλπου το 1991, στην κρίση του Κοσόβου το 1999 και στον δεύτερο Πόλεμο του Κόλπου το 2003. Πολύ απλά, πρώτα υποβάλλονται τα λίγα και ήπια συμμαχικά αιτήματα, και μετά ακολουθούν τα περισσότερα και σοβαρότερα. Δεν πρόκειται για τέχνασμα, αλλά για αναπόφευκτη εξέλιξη εν μέσω πολέμου. Έτσι συμβαίνει και σήμερα, αλλά η κυβέρνηση αιφνιδιάστηκε.
Ως αποτέλεσμα, μετά τα εγκώμια για την αρχική συνδρομή προς την Ουκρανία έφτασε η ώρα της αμερικανικής δυσαρέσκειας (έστω διακριτικής), επειδή η κυβέρνηση δεν προσφέρει πιο εξελιγμένο υλικό. Μεταξύ άλλων, ζητείται η διάθεση αντιπλοϊκών συστημάτων που είναι πάντως αδύνατο να αποδεσμευθούν από τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις λόγω της τουρκικής απειλής.
Η αναμφισβήτητη απειλή εξ ανατολών θα έπρεπε να είναι επαρκέστατο επιχείρημα, αλλά η κυβέρνηση το στερήθηκε μετά την ηττοπαθή, δημόσια εκτίμησή της πως «δεν είναι η καλύτερη εποχή να λες πράγματα εναντίον της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ». Και να σκεφθεί κανείς ότι είμαστε ακόμα στην αρχή μιας πολύμηνης κρίσης, με την Αθήνα να εξασθενεί και την Αγκυρα να ισχυροποιείται.
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
