Η παρέλαση στην Κόκκινη Πλατεία είναι πάντοτε ένα εντυπωσιακό θέαμα.
- Μανώλης Κοττάκης
Όχι μόνο τον Μάιο, όταν εορτάζεται η νίκη επί του ναζισμού, αλλά και στα τέλη Ιουνίου. Οταν εορτάζεται η ημέρα Ανεξαρτησίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η ημέρα, δηλαδή, που η Ρωσία -μετά την απόσχιση των τέως σοβιετικών δημοκρατιών και την ανακήρυξή τους σε ανεξάρτητα κυρίαρχα κράτη-… έμεινε μόνη!
Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω μια τέτοια στρατιωτική παρέλαση στην κατάμεστη Κόκκινη Πλατεία τον Ιούνιο του 2006 μαζί με την τότε δήμαρχο Αθηναίων Ντόρα Μπακογιάννη, τον υιό της Κώστα και αντιπροσωπία του δημοτικού συμβουλίου, προσκεκλημένοι όλοι τού τότε δημάρχου Μόσχας κυρίου Λουσκόφ. Ενός… λαχανέμπορου με ισχυρότατες άκρες στο νέο σύστημα εξουσίας. Ο πρόεδρος Πούτιν έφθασε στην ώρα του στην ηλιόλουστη Κόκκινη Πλατεία με το χαρακτηριστικό βάδισμά του -το αριστερό χέρι κολλημένο στη μέση και το ένα πόδι να γέρνει ελαφρώς προς τα δεξιά σαν να κουτσαίνει- και έλαβε τη θέση του. Ηταν η δεύτερη φορά που τον έβλεπα σε απόσταση αναπνοής εντός ρωσικού εδάφους, η πρώτη ήταν στο Κρεμλίνο, τέλη 2004, όταν κάθισε απέναντι στον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή. Μου είχε κάνει εντύπωση τότε η νευρικότητά του.
Καθόταν σε μια μπερζέρα και κουνούσε και τα δύο του γόνατα δεξιά και αριστερά, αμήχανα, θα επρόκειτο ασφαλώς για ενός είδους τικ. Αυτό που μου έμεινε από εκείνες τις ημέρες και τις (λευκές) νύχτες της παραμονής στη Μόσχα ήταν η υπερηφάνεια που ένιωθαν οι Ρώσοι για τον στρατό τους. Ο οποίος παρήλαυνε με το χαρακτηριστικό βάδισμα του στρατού των σοβιέτ, με «γεμάτες» δρασκελιές. Πάντοτε όταν ταξιδεύω στο εξωτερικό για δημοσιογραφικές αποστολές τρία πράγματα παρατηρώ, τα γραφεία της εξουσίας των αρχηγών κρατών (μου έκανε τεράστια εντύπωση η διάταξη των επίπλων στο Οβάλ Γραφείο του προέδρου Μπους), τα πρόσωπα των ηγετών και τους στρατούς. Οι λεπτομέρειες κάνουν τη διαφορά.
Σε εκείνο το ταξίδι στη Μόσχα, δεύτερο μέσα σε δύο χρόνια, είχαμε όλοι στην αποστολή διακρίνει τα πρώτα σημάδια φιλοδοξίας της Ρωσίας και του Πούτιν στον νέο κόσμο. Δεκαεπτά μόλις χρόνια μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Είχαμε καταλάβει ότι ο νέος ηγέτης της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ο οποίος σπούδασε και μεταλλειολογία, ήθελε να αξιοποιήσει την ενέργεια για να αναστήσει την «αρκούδα» το συντομότερο δυνατόν. Μολονότι ορθόδοξοι, όμως, δεν είχαμε καταφέρει να τον διαβάσουμε πλήρως. Το 2009 επιδίωκε με τη χάραξη του αγωγού φυσικού αερίου South Stream να γίνει ο βασικός προμηθευτής φυσικού αερίου των χωρών της νότιας Ευρώπης και όχι μόνον. Ο τερματικός σταθμός του νότιου αγωγού θα έφθανε μέσω Αλεξανδρουπόλεως και Ιταλίας έως τη Βιέννη.
Δεν αντιληφθήκαμε εγκαίρως, όμως, ότι με τους αγωγούς ο Πούτιν επιδίωκε να πατήσει πόδι και στη Μέση Ανατολή – τον κατάλαβαν οι Ισραηλινοί, που τότε δεν είχαν καλές σχέσεις μαζί του, όπως σήμερα, και κινήθηκαν αναλόγως. Καθυστέρησαν για δέκα χρόνια, αλλά δεν απέτρεψαν τελικώς την κάθοδό του σε Λιβύη και Συρία. Φοβούμαι πως ούτε και σήμερα εμείς στη Δύση αντιλαμβανόμαστε τον τρόπο σκέψης του. Αναμηρυκάζουμε καθημερινώς τις αναλύσεις για την αποτυχία του να φθάσει στο Κίεβο και να καταλάβει όλη την Ουκρανία (ελέγχει, όμως, το 30% της επικράτειάς της, μια έκταση όσο η Ελλάδα), για την κατάσταση της υγείας του και τη διαδοχή του, για τις σχέσεις του με τον υπουργό Αμυνας και τους αρχηγούς των Ενόπλων Δυνάμεων, για τα σχέδιά του περί εισβολής στην Υπερδνειστερία, για την πρόθεσή του να προκαλέσει ολοκαύτωμα, για το υποτιθέμενο διάγγελμά του περί συντέλειας του κόσμου κ.λπ. κ.λπ. Δεν προσέχουμε, όμως, καθόλου τι λένε και τι πράττουν επιχειρηματίες και κράτη που τον γυροφέρνουν. Ούτε τι γίνεται στο εσωτερικό της Ρωσίας.
Οι Έλληνες εφοπλιστές -μεταξύ αυτών και καναλάρχες- συνεχίζουν να μεταφέρουν το ρωσικό πετρέλαιο στις αγορές χωρίς να τολμά κανείς αισχρός, ανόητος χαμαιλέων του δημόσιου βίου μας να τους αποκαλεί «Πουτινάκια». Όσοι διαβάζουν το China Today και ινδικές πηγές ενημέρωσης μαθαίνουν επίσης ότι η Ρωσία έχει ήδη στρίψει ανατολικά και χρηματοδοτεί την οικονομία της από νέες αγορές. Πουλά τεράστιες ποσότητες πετρελαίου αντί 55 δολαρίων το βαρέλι στους Ινδούς, ενώ οι κινεζικές επιχειρήσεις σπεύδουν στη Μόσχα για να καλύψουν το κενό που άφησαν πίσω τους υπακούοντας ανοήτως στις κυβερνήσεις τους οι δυτικές πολυεθνικές επιχειρήσεις. Αποχωρώντας.
Το ρούβλι αυτή τη στιγμή φαίνεται να σταθεροποιείται στα προ κρίσεως επίπεδα, ενώ η ρωσική οικονομία χρηματοδοτείται από τις πληρωμές ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για προμήθειες φυσικού αερίου. Με δύο λόγια, ο καπιταλισμός λειτουργεί. Με εμπόδια στην Ευρώπη για τα ρωσικά συμφέροντα, αλλά λειτουργεί, χωρίς εμπόδια στην Ανατολή. Αυτές τις μέρες που εμείς πανηγυρίζουμε, λοιπόν, για το… Πάρκινσον και την… επάρατο του Πούτιν, για τα αδιέξοδα της πολιτικής του και λοιπές άλλες διαδόσεις, στον υπόλοιπο πλανήτη συμβαίνουν συ-γκλο-νι-στι-κά πράγματα. Οικοδομείται κάτω από τη μύτη μας, την ώρα που εμείς στην Ευρώπη βαλτώνουμε μέσα στον πόλεμο και στην ακρίβεια που φέρει στις ζωές μας, μία νέα τάξη πραγμάτων στην Ανατολή.
Μία τάξη πραγμάτων που μας προσπερνά όλους. Βεβαίως ο ρωσικός λαός και η ρωσική οικονομία δεν θα μείνουν αλώβητοι από αυτήν εδώ την κρίση τα επόμενα δύο χρόνια, αλλά, όπως μου έλεγε και φίλος επιχειρηματίας που παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις εκεί, «τι και αν το κατά κεφαλήν εισόδημα των Ρώσων, που είναι όσο και το δικό μας, μειωθεί από 30.000 δολάρια σε 20.000 δολάρια; Για δύο τρία χρόνια θα το αντέξουν. Εμείς, όμως; Αντέχουμε με 20.000 ευρώ;» Το «εμείς» δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και όλους μας οι οποίοι θα τρέχουμε σαν ζεματισμένοι αν λόγω της ενεργειακής κρίσης εκτοξευτούν του χρόνου τα επιτόκια δανεισμού μας στο 5% – αν συμβεί αυτό, «χαίρεται».
Το θέμα αφορά και τη Δύση, η οποία μπήκε, με αφορμή την Ουκρανία, σε μια κούρσα αντοχής με την Ανατολή (Ρωσία, Κίνα, Ινδία) με διακύβευμα αυτής ποιος θα «λαχανιάσει» και θα «σκάσει» πρώτος. Υποτίθεται ότι τα δεδομένα είναι υπέρ μας. Μια ματιά στην Κόκκινη Πλατεία να ρίξει κανείς και μια απόπειρα να την περπατήσει από τη μία άκρη έως την άλλη φανερώνουν το εξής: Οι Ρώσοι έχουν άλλη αίσθηση και άλλη αντίληψη για τον χρόνο, πιο αργή. Και ας διανύουμε τον ταχύτερο αιώνα. Καλόν είναι να μην τους υποτιμούμε. Ενας παρατεταμένος πόλεμος θα είναι ίσως το σχοινί που θα χαρίσουμε στους Κινέζους για να κρεμάσουν τη Δύση. Τον θέλουμε, λοιπόν, όσο οι ΗΠΑ; Αμφιβάλλω.
