Η τεχνολογία και η ανάπτυξη αλγόριθμων μαζικής διαχείρισης δεδομένων παρέχει στην εξουσία τη δυνατότητα να ελέγχει και να κατευθύνει τον ιδιωτικό βίο και τις συλλογικές κοινωνικές συμπεριφορές.
- Από τον Αλκιβιάδη Κ. Κεφάλα*
Τις πρώτες ημέρες μετά τη διάθεση της εφαρμογής αποθήκευσης και διαχείρισης της αστυνομικής ταυτότητας και του διπλώματος οδήγησης στο κινητό, περίπου 200.000 πολίτες κατέβασαν την εφαρμογή στο κινητό τους. Ενώ είναι κατανοητό ότι η εφαρμογή ενισχύει, έστω και κατ’ ελάχιστο, την παγκόσμια απολυταρχική «υπερεξουσία», λίγοι αντιλαμβάνονται ότι η διαδικασία της ολοκλήρωσης των «μηχανών» με την ανθρώπινη φύση σε ένα νέο είδος άνθρωπο-μηχανικού όντος θα επιφέρει τη συνολική απώλεια της ατομικής ελευθερίας.
Η ευκολία με την οποία οι εξουσιαζόμενοι εμπιστεύονται την εξουσία, αν κρίνουμε από τον αριθμό αυτών που υιοθέτησαν αμέσως τη νέα εφαρμογή, αποτελεί την απαρχή ζοφερών σκέψεων για την ανθρώπινη φύση και την ελευθερία. Χρησιμοποιώντας την εμπειρία της πανδημίας γνωρίζουμε ότι η τεχνολογία δεν επέτρεψε μόνο στην εξουσία να εφαρμόσει με επιτυχία την κοινωνική μηχανική μέσω του διαχωρισμού των πολιτών σε εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους, αλλά επιπλέον από τη διαχείριση των προσωπικών δεδομένων και την ανάλυση της ατομικής συμπεριφοράς η εξουσία διαπίστωσε την καθολική απουσία διάθεσης αντιστάσεων στον περιορισμό των ελευθεριών.
Η άμεση υιοθέτηση της νέας εφαρμογής, που σημειολογικά ως εκπρόσωπος της υπερεξουσίας στην Ελλάδα παρουσίασε ο πρωθυπουργός, απέδειξε για ακόμη μία φορά ότι οι εξουσιαζόμενοι μπορούν εύκολα να ελεγχθούν από τους εξουσιαστές, χωρίς διαμαρτυρίες και αντιδράσεις. Ο εύκολος έλεγχος και η διαχείριση της συμπεριφοράς της μάζας επιταχύνουν την ενίσχυση των δομών της υπερεξουσίας, η οποία λόγω της απόλυτης ισχύος και της απουσίας αντιδράσεων εξαθλιώνει ακόμα περισσότερο την κοινωνία. Η υποχώρηση της πολιτικής και της δημοκρατίας, η φτωχοποίηση του λαού και η φορολογική ληστεία επικράτησαν λόγω της απουσίας αντιστάσεων, λόγω της κατοχής της τεχνολογίας από την εξουσία.
Στην Ελλάδα η διάρθρωση της «τροφικής αλυσίδας» έχει πυραμιδική δομή. Στην κορυφή βρίσκονται η αμερικανική και η γερμανική πρεσβεία, στην αμέσως κατώτερη θέση 5-6 ολιγαρχικές οικογένειες οι οποίες ελέγχουν τα ΜΜΕ. Ακολουθούν οι πολιτικοί, η ανώτερη, μεσαία και κατώτερη γραφειοκρατία, ενώ τη βάση της πυραμίδας καταλαμβάνουν όλοι οι υπόλοιποι, δηλαδή όσοι εργάζονται ως μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα, που σιτίζουν τη δομή υπεράνω αυτών.
Η εξουσία, λοιπόν, δημιουργεί προνόμια για την τάξη της. Μικρή εξουσία συνεπάγεται μικρά και ελεγχόμενα προνόμια, αντιθέτως η υπερεξουσία δημιουργεί υπερ-προνόμια. Η εξαΰλωση της γραφειοκρατίας λόγω της τεχνολογίας συνεπάγεται ότι η υπερεξουσία θα είναι πλήρως αποκομμένη από το ανθρώπινο υβρίδιο, τη ζωή του οποίου θα ελέγχουν οι μηχανές. Παραδείγματα αποτελούν η νέα δομή του συνταξιοδοτικού συστήματος και ο ΔΕΔΔΗΕ, όπου η επίλυση προβλημάτων μέσω των chat rooms είναι απρόσωπη, χρονοβόρα και σχεδόν αδύνατη.
Οι υβριδικές δομές αντικαθιστούν επίσης σταδιακά το στρατιωτικό προσωπικό με υβριδικά ρομποτικά, εναέρια, θαλάσσια και επίγεια συστήματα μάχης, ενώ το αστυνομικό προσωπικό από τις κάμερες και τη μαζική διαχείριση των δεδομένων. Η εισαγωγή υβριδικών συστημάτων στην απονομή δικαιοσύνης φαίνεται να αποτελεί το πλέον εφιαλτικό σενάριο που ετοιμάζει η υπερεξουσία για τα υβρίδια. Επειτα από αυτά, το ερώτημα που προκύπτει είναι εάν η υβριδοποίηση της κοινωνίας και οι δομές της υπερεξουσίας μπορούν να ανατραπούν. Κυρίως δύο είναι οι λόγοι μίας αρνητικής απάντησης: Ο πρώτος είναι η διαπίστωση ότι οι νέες τεχνολογίες πάντα συνεπάγονται κατακλυσμιαίες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές.
Η εμφάνιση της γεωργίας μετέτρεψε τους ελεύθερους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες σε γεωργούς-δούλους, ενώ η Βιομηχανική Επανάσταση τους σχετικά ελεύθερους αγροτικούς πληθυσμούς σε βιομηχανικούς εργάτες-σκλάβους. Ο δεύτερος λόγος άπτεται της ανθρώπινης φύσης. Ελάχιστοι άνθρωποι μπορούν να «επαναπρογραμματιστούν» ώστε να ακολουθήσουν «άγνωστα μονοπάτια», εγκαταλείποντας αυτά που το σύστημα εξουσίας τούς έχει διδάξει να βαδίζουν.
Ο νέος υβριδικός άνθρωπος και οι δομές της υπερεξουσίας θα μπορούσαν να ακυρωθούν μόνο από τους ίδιους τους ανθρώπους. Δυστυχώς, όμως, όπως διαπίστωσε ο George Orwell το 1984, «οι μάζες ποτέ δεν επαναστατούν και δεν αγωνίζονται εναντίον της καταπίεσης. Αυτό συμβαίνει επειδή οι ελίτ δεν τους επιτρέπουν να αναπτύξουν συγκριτικές νοητικές λειτουργίες που θα τους επιτρέψουν να αντιληφθούν την αθλιότητά τους».
Αυτή η κατάσταση επικρατεί και στην Ελλάδα. Εδώ το σύστημα εξουσίας μέσω των ΜΜΕ και της τεχνολογίας δεν επιτρέπει στους Ελληνες να καλλιεργήσουν τη συγκριτική εγκεφαλική λειτουργία. Ενώ μέχρι σήμερα υπήρξαν μεμονωμένες εξαιρέσεις που κίνησαν την ιστορία και την ελευθερία, η άμεση υιοθέτηση της εφαρμογής απέδειξε ότι τα νέα υβρίδια στερούνται συγκριτικής συνθετικής και αναλυτικής λειτουργίας, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει στο μέλλον επιστροφή από την κόλαση που μας ετοιμάζει η υπερεξουσία.
*Διδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
