H Τουρκία ετοιμάζεται να γιορτάσει πανηγυρικά τα 100 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης και της ίδρυσης της «Τουρκικής Δημοκρατίας». Ο Ερντογάν από την αρχή της αναρρίχησής του στην εξουσία έθεσε δύο στόχους:
- Σάββας Καλεντερίδης
Ο πρώτος ήταν να καταστήσει την Τουρκία παγκόσμια οικονομική και πολιτική δύναμη. Αυτό σχεδίαζε να το πετύχει με την κατάταξη της Τουρκίας στις δέκα μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη και με την κατάκτηση ηγετικού ρόλου στον μουσουλμανικό κόσμο.
Ο δεύτερος ήταν να αποκαθηλώσει τον Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος, αν και νεκρός, συνεχίζει να είναι ο πιο σημαντικός ιδεολογικός και πολιτικός του αντίπαλος, και να πάρει ο ίδιος τη θέση του σημαντικότερου πολιτικού στη νεότερη Ιστορία της Τουρκίας. Αυτό, για να αποφύγει την ευθεία σύγκρουση με το κεμαλικό, σχεδίαζε να το πετύχει διά της… τεθλασμένης.
Όσον αφορά τον πρώτο στόχο, η οικονομία της Τουρκίας αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και αντί να μπει στις δέκα μεγαλύτερες οικονομίες, κινδυνεύει να βγει από τις είκοσι μεγαλύτερες, ενώ τα πανισλαμιστικά του οράματα βούλιαξαν με το ναυάγιο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, της οποίας ανέλαβε για ένα διάστημα τα σκήπτρα. Η κατάσταση στην τουρκική οικονομία, ειδικά ο υψηλός πληθωρισμός και η υψηλή ανεργία, λειτουργούν σαν θανάσιμη παγίδα για τον Ερντογάν, εν όψει των εκλογών του Ιουνίου του 2023.
Γι’ αυτό αναζητεί σωσίβιο μέσω του δεύτερου στόχου. Εκεί η αποκαθήλωση του Μουσταφά Κεμάλ περνάει μέσα από την έμπρακτη αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης, η οποία «φυλάκισε» την Τουρκία στα σημερινά της σύνορα, αφήνοντας εκτός τα εδάφη του «Εθνικού Ορκου».
Ο Ερντογάν αποφεύγει να κατηγορήσει ευθέως τον Μουσταφά Κεμάλ που έδινε τις οδηγίες στον Ισμέτ Ινονού, που ήταν επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας της Τουρκίας και ο οποίος υπέγραψε τη Συνθήκη της Λωζάννης. Όμως το κάνει μέσω ισλαμικών εντύπων και ΜΜΕ, αλλά και στα αμέτρητα τζαμιά και ισλαμικά τάγματα, που επηρεάζουν εκατομμύρια κόσμου.
Η προπαγάνδα όμως δεν αρκεί. Ο Ερντογάν πρέπει να δείξει τον Ιούνιο ότι έκανε βήματα και «επί του πεδίου», όπως αρέσκεται να λέει. Έχει εισβάλει στο Νότιο Κουρδιστάν – Βόρειο Ιράκ και έχει καταλάβει εδάφη του «Εθνικού Ορκου», για λόγους «εθνικής ασφάλειας» έχει εισβάλει στο Δυτικό Κουρδιστάν – ΒΑ Συρία και έχει κάνει το ίδιο, ενώ έχει καταρτίσει και το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», με το οποίο εντάσσει βήμα βήμα στη «νέα τουρκική πατρίδα» που δημιουργεί ο ίδιος τα εδάφη και τις θάλασσες του Εθνικού Ορκου.
Το σωσίβιο που αναζητεί ο Ερντογάν για να το σηκώσει ως τρόπαιο πριν από τις εκλογές βρίσκεται εκεί, στα όρια της «Γαλάζιας Πατρίδας» και ακόμη παραπέρα, στη θάλασσα της Λιβύης, στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και στον Διάδρομο Ζανγκεζούρ, με τον οποίον σκοπεύει να ενώσει την Τουρκία με το Αζερμπαϊτζάν, στο πλαίσιο του «παντουρκικού οράματός του». Αυτός είναι ο λόγος που επεκτείνει την τουρκική επιρροή νότια της Κρήτης, με το νέο τουρκολιβυκό μνημόνιο, αυτός είναι ο λόγος που έχει ανεβάσει τους τόνους στο θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου.
Με το πρώτο και το δεύτερο τουρκολιβυκό μνημόνιο, τα οποία η Τουρκία δηλώνει και δείχνει στο πεδίο ότι είναι αποφασισμένη να εφαρμόσει στην πράξη, παρά τις καταδίκες που έρχονται πανταχόθεν, η Αγκυρα «ανοίγει» τον δρόμο για έμπρακτη αμφισβήτηση του δικαιώματος των νησιών του Αιγαίου να έχουν τη δική τους υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.
Το σκεπτικό είναι το εξής: Αν η Τουρκία πετύχει να επιβάλει de facto ότι η Κρήτη δεν δικαιούται ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα πέραν των χωρικών της υδάτων, δηλαδή πέραν των έξι μιλίων, αυτό θα λειτουργήσει ως «οδηγός» και για τα υπόλοιπα νησιά, που «εγκλώβισε» η Τουρκία σε νερά της «Γαλάζιας Πατρίδας». Αυτό σε συνδυασμό:
• με το casus belli για την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ.,
• με το Πρωτόκολλο της Βέρνης, που δεν μας επιτρέπει να κάνουμε έρευνες για υδρογονάνθρακες πέραν των 6 ν.μ.,
• με την απρόσκοπτη παρουσία εκατοντάδων τουρκικών αλιευτικών στα νερά της «Γαλάζιας Πατρίδας»,
• με τις απειλές για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και την αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους,
• με τη ρητορική για 18 τουρκικά νησιά κατεχόμενα από την Ελλάδα,
• με το καθεστώς των γκρίζων ζωνών που προσπαθεί να επιβάλλει, αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας σε 158 νησιά,
• με τις συνεχείς παραβιάσεις και υπερπτήσεις πάνω από τα νησιά τα οποία θεωρεί «τουρκικά» ή αμφισβητούμενης κυριαρχίας δείχνει ότι η Τουρκία δουλεύει μεθοδικά για να υλοποιήσει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» στην πράξη, με τρόπο «βελούδινο» και χωρίς να ρίξει μια σφαίρα, αφού οι ενέργειες που κάνει είναι προσεγμένες, ούτως ώστε να μη δικαιολογούν δυναμική και θερμή απάντηση από την Ελλάδα.
Υπό αυτήν την έννοια, θεωρώ ότι η κατάσταση αυτή, αν η Ελλάδα δεν κατανοήσει την απειλή και δεν καταστρώσει ένα σχέδιο αντιμετώπισής της, θα οδηγηθεί σταδιακά σε αποδυνάμωση της κυριαρχίας μέχρι και στην απώλεια των νησιών του Αιγαίου, κάτι που θα ισοδυναμεί με μια νέα «Μικρασιατική Καταστροφή».
Πάντως, να τονιστεί ότι για να φθάσουμε εδώ, προηγήθηκαν:
• η κρίση του «Χόρα» και η υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Βέρνης,
• η κρίση του «Σισμίκ», το Νταβός και το mea culpa του Ανδρέα Παπανδρέου,
• η κρίση των Ιμίων και η διακήρυξη της Μαδρίτης,
• η δειλία όλων των κυβερνήσεων από το 1995 μέχρι σήμερα, που «συμμορφώθηκαν» σαν καλά παιδιά στην παράνομη απειλή πολέμου, το casus belli της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης.
Όσον αφορά τους τουρκικούς ισχυρισμούς, που αμφισβητούν την κυριαρχία της Ελλάδας επί των νησιών του Αιγαίου, παραθέτουμε την άποψη του Τούρκου πρέσβη επί τιμή Γιαλίμ Εράλπ, όπως αυτή δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο Serbestiyet: «Υπάρχουν πολλοί ισχυρισμοί για την υπό όρους κυριαρχία αυτών των νησιών (σ.σ.: των ελληνικών νησιών). Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Τα νησιά έξω από τα τρία μίλια είναι της Ελλάδας. Και η Τουρκία το έχει αποδεχτεί εδώ και χρόνια. Το να τεθεί αυτό σε κίνδυνο τώρα, καθιστά την Τουρκία επιτιθέμενο κράτος στη διπλωματία». Συνεχίζοντας ο έμπειρος Τούρκος διπλωμάτης λέει: «Λέμε, “δεν μέτρησαν αυτό το νησί στη Λωζάννη, δεν μέτρησαν το άλλο νησί”. Αν θυμάμαι καλά, υπάρχουν 2.400 νησιά και βραχονησίδες στη Μεσόγειο. Αποκλείεται η Συνθήκη να υπολογίζει όλα αυτά τα νησιά».
Και καταλήγει: «Η γλώσσα είναι πολύ σημαντική στη διπλωματία. Ακριβώς όπως χαλάει την εικόνα σας, μπορεί επίσης να σας παραπλανήσει νομικά. Ο εθνικισμός είναι όμορφος, αλλά πρέπει να είναι ορθολογικός και να βασίζεται σε έγγραφα (…) Η Λωζάννη έδωσε τα νησιά έξω από τρία μίλια στην Ελλάδα, είτε μας αρέσει είτε όχι».
Αυτή είναι η πραγματικότητα, την οποία όμως αγνοεί στην πράξη και επί του πεδίου ο Ερντογάν, και αυτό είναι η πραγματική απειλή. Όσον αφορά την εναγώνια αναζήτηση τροπαίου προ των εκλογών, είναι πιθανόν ο Ερντογάν να αποπειραθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα σε κάποιον γεωγραφικό σχηματισμό του Αιγαίου, χωρίς κίνδυνο πολεμικής εμπλοκής, για να το παρουσιάσει ως την απαρχή της άλωσης του Αιγαίου. Εχουν γνώσιν οι φύλακες.
