Το θέμα του γεωπολιτικού προσανατολισμού της Τουρκίας και των απόψεων που υπάρχουν σε ΗΠΑ – ΝΑΤΟ αλλά και Αγκυρα για το αν η χώρα αυτή έχει θέση ή όχι στην Ατλαντική Συμμαχία, ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο έχει έλθει στο προσκήνιο.
Ο πρώτος λόγος έχει να κάνει με τη στάση που τηρεί η Τουρκία του Ερντογάν έναντι της Ρωσίας, που έχει εισβάλει στην Ουκρανία και ο δεύτερος έχει σχέση με την άρνηση της Αγκυρας να κυρώσει τη συμφωνία ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.
Επειδή την πιο αξιόπιστη άποψη έχουν αυτοί που μετέχουν σε τέτοιες συζητήσεις, παραθέτουμε το σκεπτικό ενός Τούρκου αρθρογράφου, του Fikret Akfırat, που υποστηρίζει ενθέρμως την αποχώρηση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ.
Το άρθρο που ακολουθεί είναι ενδεικτικό της τάσης που υπάρχει σε ισχυρότατους πολιτικοστρατιωτικούς κύκλους στην Αγκυρα και δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Aydınlık» στις 26 Ιανουαρίου 2023!
Μέσα ή έξω από το ΝΑΤΟ;
Η διαδικασία ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ πυροδότησε μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση για την ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Το κάψιμο του Κορανίου στη Σουηδία και την Ολλανδία ήταν ενέργειες που βρέθηκαν στο επίκεντρο για την Τουρκία. Επιπλέον, η εκτίμηση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ και της αμερικανικής κυβέρνησης ότι το κάψιμο του Κορανίου δεν είναι ποινικό αδίκημα και εντάσσεται στο πλαίσιο της «ελευθερίας της σκέψης και της έκφρασης», αποκαλύπτει την ντροπή της κατανόησης της «ελευθερίας» από το ΝΑΤΟ, στο οποίο προσκολλάται ο πρόεδρος του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ως «προστάτης της δημοκρατίας».
Αν και στα κέντρα εξουσίας και λήψεως αποφάσεων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ διατυπώνονται ακραίες απόψεις, όπως «Ας πετάξουμε την Τουρκία έξω από το ΝΑΤΟ», φαίνεται ότι η κύρια τάση είναι να αποτραπεί η έξοδος της Τουρκίας από τον οργανισμό. Ο Ρόμπερτ A. Μάνινγκ, ο οποίος κατείχε σημαντικές θέσεις στο Πεντάγωνο, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και στη CIA από το 1988, εξέφρασε την άποψή του: «Είναι καλύτερα η Τουρκία να βρίσκεται μέσα στο αντίσκηνο παρά έξω από αυτό». Ο Μάνινγκ είναι ανώτερο μέλος του CFR (Council on Foreign Relations). Στο άρθρο του με τίτλο «Το δίλημμα της Τουρκίας και τα όρια της ισχύος των ΗΠΑ», ο Μάνινγκ τονίζει εν συντομία ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αποδεχθούν τα όρια της ισχύος τους σε έναν πολυπολικό κόσμο και ότι η πολιτική για την Τουρκία πρέπει να διαμορφωθεί ανάλογα. «Χρειάζεται λίγη στρατηγική ενσυναίσθηση, αντί να βλέπουμε την Τουρκία ως έναν (απατεώνα) σύμμαχο που έχει παρεκτραπεί και πρέπει να εξαλειφθεί» είπε ο Μάνινγκ (The Hill, 18 Ιανουαρίου 2023).
Οσοι υποστηρίζουν τη συνεργασία με τις ΗΠΑ, που δραστηριοποιούνται επίσης σε κυβερνητικούς κύκλους στην Τουρκία, χρησιμοποιούν τέτοιες απόψεις για να αποδείξουν ότι έχουν δίκιο. Με άλλα λόγια, επιχειρηματολογούν ως εξής: «Οι ΗΠΑ μας χρειάζονται, δεν μπορούν να μας εγκαταλείψουν».
Ενας από τους πυλώνες της στρατηγικής της τουρκικής κυβέρνησης, που καθορίζει και τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, είναι ο ισχυρισμός ότι το ΝΑΤΟ αποτρέπει απειλές κατά της Τουρκίας. Οταν εμείς από την πλευρά μας του λέμε ότι «Αυτές οι απειλές προέρχονται από το ίδιο το ΝΑΤΟ» κάποιοι παράγοντες στην Αγκυρα μάς λένε: «Γι’ αυτό ακριβώς λέμε ότι, αν φύγουμε από το ΝΑΤΟ, θα εισβάλουν στη χώρα μας και θα μας καταλάβουν». Ας ξεκαθαρίσουμε, οι οπαδοί αυτής της άποψης εμφανίζονται ότι είναι εναντίον των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, όμως κάνουν προπαγάνδα υπέρ των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Γιατί στην πραγματικότητα, η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ είναι αυτή που εμποδίζει την Τουρκία να πολεμήσει αποτελεσματικά ενάντια σε αυτές τις απειλές.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν προτεραιότητα τη διατήρηση της πρόσδεσης της Τουρκίας στην Ατλαντική Συμμαχία. Αυτό προσπαθεί να το πετύχει περικυκλώνοντας την Τουρκία, εντείνοντας τις εναντίον της απειλές, που προέρχονται κυρίως από την ανατολική Μεσόγειο και τη βόρεια Συρία.
Η πραγματική κατάσταση είναι η εξής: Το να είσαι μέλος του ΝΑΤΟ δεν αποτρέπει την επιβολή εμπάργκο και τις απειλές κατά της Τουρκίας από τις ΗΠΑ και από τις άλλες χώρες που είναι σύμμαχοι στον οργανισμό, αλλά αποτρέπει τον αγώνα της Τουρκίας ενάντια σε αυτές τις απειλές. Στην πραγματικότητα, επιτρέπει σε αυτές τις απειλές να επιδεινωθούν περισσότερο, όπως έχει φανεί στη διαδικασία ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.
Σε αντίθεση με ό,τι υποστηρίζεται, το ΝΑΤΟ λειτουργεί ως το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για τις ΗΠΑ για να διατηρήσουν την παγκόσμια ηγεμονία τους και όχι να εξασφαλίσουν την ασφάλεια των χωρών-μελών του. Αυτή η κατάσταση προέκυψε πιο ξεκάθαρα μετά την επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι ευρωπαϊκές χώρες έπρεπε να αποδεχθούν τις επιβολές των ΗΠΑ κατά της Μόσχας, παρότι ήταν ενάντια στα αντικειμενικά τους συμφέροντα. Αυτή η δυνατότητα παρέχεται στις ΗΠΑ μέσω του ΝΑΤΟ. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ εμποδίζει την Τουρκία να αναπτύξει σχέσεις με τους πραγματικούς της συμμάχους, όπως υπαγορεύουν τα συμφέροντα της εθνικής μας ασφάλειας.
Το ενδεχόμενο «αποχώρησης της Τουρκίας από τον οργανισμό» θεωρείται το πιο επικίνδυνο σενάριο στις έντονες συζητήσεις που λαμβάνουν χώρα στους θεσμούς χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια. Το σημείο στο οποίο εστιάζουν είναι το γεγονός ότι υπό τις παρούσες συνθήκες, η ρήξη της Τουρκίας με την Ατλαντική Συμμαχία θα αλλάξει όλες τις ισορροπίες στον κόσμο εναντίον των ΗΠΑ. Ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ Τζέιμς Τζέφρι χαρακτήρισε την έξοδο της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ και τη συμμετοχή της σε άλλες συμμαχίες «το χειρότερο πλήγμα που θα μπορούσε να έχει συμβεί στο ΝΑΤΟ από την ίδρυσή του» («Φωνή της Αμερικής», 8 Δεκεμβρίου 2020).
Ως εκ τούτου, υπάρχει υποχρέωση της Τουρκίας να γνωρίζει τη δύναμή της και να χαράξει τη στρατηγική της ανάλογα. Με την αποχώρηση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ θα ανοίξει ο δρόμος για τη διάλυση του οργανισμού. Ετσι, η απειλή που προέρχεται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού κατά της Τουρκίας θα εξαλειφθεί.