Το πλέον διάσημο κείμενο της Μεταπολίτευσης είναι η ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ της 3ης Σεπτεμβρίου. Μόνο που όποιος κάνει τον κόπο να το αναγνώσει θα διαπιστώσει ότι το κείμενο αυτό, παρά την αδιαμφισβήτητη ιστορικότητά του, έχει χάσει σε πολλά σημεία την επικαιρότητά του.
Αντιθέτως, η ιδρυτική διακήρυξη της Ν.Δ., η οποία εορτάζει σήμερα τα 49α γενέθλιά της, παρά το γεγονός ότι είναι ένα κείμενο 1.200 λέξεων που έγραψε με τα χέρια του ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, στην πράξη απεδείχθη ντοκουμέντο μακράς αντοχής. Ορισε και ορίζει τις ηγεσίες της και τον κόσμο της. Δεσμεύει από λοξοδρομήσεις. Εμπνέει. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επικαλείται συνήθως δύο αποσπάσματά της, όταν αυτό τον συμφέρει στον σχεδιασμό του.
Το σημείο εκείνο στο οποίο ο Καραμανλής, από το 1974, αποκηρύσσει τις παραπλανητικές ετικέτες «Αριστερά», «Δεξιά», «Κέντρο», υπό την προϋπόθεση ότι υπηρετούνται «τα αληθινά συμφέροντα του έθνους», και το απόσπασμα για τη διάσωση από την παράδοση μόνον όσων ο χρόνος θεωρεί σωστά και χρήσιμα. Τα αποσπάσματα για τους ξένους προστάτες, για τα ευρύτερα σχήματα εθνικής ενότητας, για την ταύτιση έθνους και λαού, για τη συμμετοχή των λαϊκών τάξεων στην κατανομή του εθνικού πλούτου, για τη σύνδεση εθνικής ανεξαρτησίας και λαϊκής κυριαρχίας σπανίως χρησιμοποιούνται. Παραθέτω ακολούθως το κείμενο της ιδρυτικής διακήρυξης στο σύνολό του σχεδόν. Καθένας έχει τη σοφία για να καταλάβει σε ποιες ιδρυτικές της επιταγές είναι πιστή σήμερα η παράταξη και σε ποιες είναι… άπιστη!
Η ιδρυτική διακήρυξη
«Το μέγα θέμα της εποχής μας είναι η δημοκρατία. Ολοι μιλούν περί δημοκρατίας, ολίγοι όμως την καταλαβαίνουν˙ και ολιγότεροι έχουν τη θέληση και την ικανότητα να την εφαρμόζουν.
Από τις 140 χώρες που υπάρχουν στο κόσμο, μόνον 19 έχουν πραγματική δημοκρατία. Τούτο σημαίνει ότι αυτό το θαυμάσιο και ευαίσθητο πολίτευμα είναι δύσκολο στην εφαρμογή του. Και προϋποθέτει ειδικές συνθήκες, χωρίς τις οποίες δεν ημπορεί να ανθίσει και να καρποφορήσει.
Δημοκρατία θα ήθελαν να έχουν όλοι οι λαοί. Αλλά δεν την έχουν παρά μόνο εκείνοι που, εκτός από τη συνειδητοποίηση των προτερημάτων της, σέβονται και τους όρους της λειτουργίας της.
Η Νεωτέρα Ελλάς υιοθέτησε την δημοκρατία ως σύστημα διακυβερνήσεως. Και ήτο φυσικόν, αφού γεννήθηκε στον τόπο μας. Ελειτούργησε όμως ατελώς και παρουσίασε συχνές και μακρές διαλείψεις. Αλλεπάλληλα υπήρξαν τα κινήματα, οι επαναστάσεις, οι δικτατορίες, οι μεταπολιτεύσεις, οι εμφύλιοι πόλεμοι. Αντιθέτως, ολίγες και βραχείες υπήρξαν αι περίοδοι της δημοκρατικής διακυβερνήσεως της χώρας – φωτεινά διαλείμματα στην ταραγμένη Ιστορία της συγχρόνου Ελλάδος.
Αν δεν ελειτούργησε ομαλά η δημοκρατία στην Ελλάδα, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έλειψαν ή δεν μπόρεσαν να δημιουργηθούν οι όροι της υπάρξεώς της. Οι όροι δε αυτοί είναι το ήπιο πολιτικό κλίμα, τα ήμερα πολιτικά ήθη και θεσμοί που να προσαρμώζονται στις ιδιαίτερες συνθήκες του τόπου μας.
Οι Ελληνες έχουν την γεύση όλων των πολιτικών καταστάσεων. Γεύση τόσο πικρή, που να μην συγχωρεί καινούργια σφάλματα και πλάνες. Ηδη εισερχόμεθα σε νέα περίοδο της εθνικής μας ζωής. Και οφείλουμε, με την πείρα του παρελθόντος, να δημιουργήσουμε τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να αποκτήσωμε, επί τέλους, μίαν υγιά και βιώσιμη δημοκρατία. […]
Το σπουδαίο όμως αυτό έργο, που συνετελέσθη ταχύτατα και μεθοδικά, δεν σημαίνει ότι έλυσε κατά κάποιον τρόπον ασφαλή και μόνιμο το πρόβλημα της ελληνικής δημοκρατίας. Κίνδυνοι υπάρχουν πάντοτε. Και θα απαιτηθή η επαγρύπνησις αλλά και η συσπείρωσις του λαού σε ισχυρούς πολιτικούς σχηματισμούς, ικανούς να προστατεύσουν την δημοκρατία όχι μόνον από τον κομμουνισμό και φασισμό, αλλά και από τα αίτια που προκάλεσαν στο παρελθόν την πτώση της.
Γι’ αυτόν ακριβώς τον εθνικό σκοπό εθεώρησα καθήκον μου να δημιουργήσω μιαν ευρεία και ζωντανή πολιτική παράταξη – την Νέα Δημοκρατία. […]
Η παράταξις της Νέας Δημοκρατίας συγκροτείται από έμπειρες και υγιείς, αλλά και από νέες, προοδευτικές και ριζοσπαστικές πολιτικές δυνάμεις συντονισμένες στον ίδιο σκοπό: να κάμουν στην Ελλάδα πράξη την επωνυμία της παρατάξεως – να δώσουν στην χώρα μια νέα δημοκρατία.
Νέα Δημοκρατία είναι η πολιτική παράταξις του ταυτίζει το Εθνος με τον Λαόν, την Πατρίδα με τους Ανθρώπους της, την Πολιτεία με τους Πολίτες της, την Εθνική Ανεξαρτησία με την Λαϊκή Κυριαρχία, την Πρόοδο με το Κοινό Αγαθό, την Πολιτική Ελευθερία με την Εννομη Τάξη και την Κοινωνική Δικαιοσύνη.
Νέα Δημοκρατία είναι το σύστημα με το οποίο οι ολιγώτεροι και οι επώνυμοι καθοδηγούν αντί να καταδημαγωγούν, εκπροσωπούν αντί να καταδυναστεύουν – και, σε τελική ανάλυση, υπηρετούν και περισσοτέρους και ανωνύμους.
Νέα Δημοκρατία είναι η κίνηση που επιλέγει και συντηρεί από την παράδοση μόνον όσα ο χρόνος απέδειξε σωστά και χρήσιμα. Και προχωρεί διαρκώς με μεγάλα, τολμηρά, αλλά και ασφαλή βήματα στις νέες, διαρκώς εξελισσόμενες συνθήκες.
Νέα Δημοκρατία είναι η πολιτική παράταξις που αγνοεί τις διενέξεις και τους διχασμούς του παρελθόντος -που τόσα δεινά επεσώρευσαν στον τόπο μας-, και προσανατολίζεται στα ευρύτερα δυνατά σχήματα εθνικής ενότητος.
Η παράταξις της Νέας Δημοκρατίας ζητεί για την πραγματοποίηση των σκοπών της την συνεργασία του ελληνικού λαού και ιδιαίτερα της νέας γενιάς.
Και υπόσχεται:
-Οτι θα υπηρετεί πάντα και μόνο τα αληθινά συμφέροντα του έθνους, που βρίσκονται πέρα και πάνω από τις παραπλανητικές ετικέτες της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς.
-Οτι θα θεωρεί πάντα όλους τους Ελληνες όχι μόνο ίσους απέναντι των νόμων, αλλά και με ίσα δικαιώματα απέναντι των βιωτικών ευκαιριών και των δυνατοτήτων που διανοίγει ο πολιτικός, οικονομικός και κοινωνικός βίος.
-Οτι η ελεύθερη οικονομία, στην οποία πιστεύει η Νέα Δημοκρατία, δεν ημπορεί να αποκλείσει την διεύρυνση του οικονομικού τομέως τον οποίο ελέγχει το κράτος. Και η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν ημπορεί να βρει την δικαίωσή της, χωρίς παράλληλη συμμετοχή των ευρυτέρων λαϊκών τάξεων στην κατανομή του εθνικού προϊόντος. Κάθε πολίτης της χώρας αυτής πρέπει να γίνει εργάτης μαζί και νομεύς της οικονομικής ευημερίας, και να αισθάνεται ήσυχος για το μέλλον του και για το μέλλον των παιδιών του.
-Οτι θα ανανεώνεται διαρκώς από τις νέες δυνάμεις της χώρας, τις οποίες θεωρεί πάντα προνομιούχες, γιατί εμφανίζουν αμεσώτερα τον παλμό της εποχής μας.
-Οτι θα επενδύσει όχι μόνον από το περίσσευμα, αλλά και από το υστέρημα του εθνικού πλούτου στην Παιδεία, στην επιμόρφωση και την επιστημονική έρευνα, γιατί πιστεύει ότι οι πνευματικές και πολιτιστικές αξίες είναι αυτές που προσδιορίζουν μονιμώτερα την μοίρα του Ελληνικού Εθνους.
-Οτι δεν θα φεισθεί κόπων και θυσιών για να καταστήσει την Ελλάδα ισχυρή και απρόσβλητη. Με εκσυγχρονισμένες τις Ενοπλες Δυνάμεις η ανεξαρτησία της Ελλάδος θα κατοχυρωθεί. Και θα είναι σεβαστή από όλους, χωρίς την ανάγκη άλλων προστατών εκτός από τους συλλογικούς οργανισμούς στους οποίους θα μετέχει με την ελεύθερη βούλησή της και σύμφωνα με τα πάγια συμφέροντα του Ελληνισμού, στα οποία περιλαμβάνεται και η μοίρα της Κύπρου.
-Οτι θα αγωνισθεί για την πλήρη και καθολική κατοχύρωση της λαϊκής κυριαρχίας και ότι θα επιδιώξει προς τούτο την προσαρμογή του πολιτεύματος προς τις συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητος.
Η Νέα Δημοκρατία πιστεύει ότι η Ελλάς όχι μόνο δικαιούται, αλλά και ημπορεί να εξασφαλίσει την εξέχουσα θέση και την ευτυχία του λαού της μέσα στην Ευρώπη, όπου ανήκει, αν επιστρατεύσει όλες τις ικανότητες και αν αξιοποιήση όλες τις αρετές του λαού της. Ανεξάρτητα από το μέγεθός της. Η Ελλάς με την πνευματική κληρονομιά της, την ακτινοβολία του Ελληνισμού, αλλά και την ζωντάνια του λαού της ημπορεί να συμβάλει πολιτικά, ηθικά και πολιτιστικά στην πραγματοποίηση της ιδέας μιας ενωμένης Ευρώπης.
Βασική, όμως, προϋπόθεσις για όλα αυτά είναι η θεμελίωσις στον τόπο μας της αληθινής και συγχρόνου δημοκρατίας. Σ’ αυτήν αφιερώνεται, ολόκληρη και ομόθυμη, η μεγάλη παράταξις της Νέας Δημοκρατίας.
Καλώ όλους εκείνους που συμμερίζονται την αγωνία και τις ελπίδες μου για το μέλλον, όλους εκείνους που διακαίονται από τον πόθο μιας πολιτικής αναγεννήσεως, να συστρατευθούν μαζί μας. Και, απευθυνόμενος ιδιαίτερα προς τους νέους, τους καλώ να αποτελέσουν την πρωτοπορία σε αυτήν την εξόρμηση της εθνικής δημιουργίας. Για μια υπερήφανη και ευτυχισμένη Ελλάδα!
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ».