Στην αρχαία Ελλάδα όποιος επέλεγε να μη συμμετάσχει στα κοινά, δηλαδή να ιδιωτεύσει, χαρακτηριζόταν «αχρείος», δηλαδή άχρηστος. Το ίδιο ίσχυε και για όποιον πολίτη αποφάσιζε κάποια στιγμή να αποσυρθεί από την ενασχόλησή του με τα κοινά. Ουσιαστικά έχανε την ιδιότητα του πολίτη και αποκτούσε αυτήν του ιδιώτη, που ήταν ένας όρος υποτιμητικός και απαξιωτικός.
Η ανιδιοτελής προσφορά προς την Πολιτεία ήταν προϊόν παιδείας, κάτι που διδασκόταν στους πολίτες, ώστε να υπηρετήσουν την κοινωνία και την πατρίδα τους με αυταπάρνηση. Γι ̓ αυτό και όσοι επέλεγαν να μην το κάνουν, προτάσσοντας το ίδιον όφελος, αντιμετώπιζαν την ύβριν και την περιφρόνηση. Ο Θουκυδίδης γράφει στον «Επιτάφιο»: «Τον μηδέν των πολιτικών μετέχοντα, ουκ απράγμονα, αλλ ̓ αχρείον νομίζομεν». Το να μην ασχολείται κάποιος με τα κοινά ήταν μια νοσηρή κατάσταση, τόσο για το άτομο όσο και για την Πολιτεία. Αυτή την έννοια της νοσηρότητας του όρου «ιδιώτης» την ενστερνίστηκαν οι Δυτικοευρωπαίοι, αλλά, ανίκανοι να αντιληφθούν τη βαθιά εννοιολογική της σημασία, της προσέδωσαν ψυχοπαθολογικά χαρακτηριστικά. Ετσι, ο όρος «ιδιώτης» (idiot) σημαίνει ηλίθιος, βλάκας ή ανόητος. Στην ιατρική, μάλιστα, ο όρος «ιδιωτεία», που έχει εισχωρήσει και στην ελληνική ιατρική ορολογία ως σημασιολογικό αντιδάνειο, χαρακτηρίζει αυτόν που πάσχει από βαριάς μορφής νοητική υστέρηση ή και πλήρη διανοητική ανεπάρκεια.
Αντίθετα, όμως, με την αρχική σημασία της λέξης, που είχε να κάνει με τη μη συμμετοχή
των πολιτών στα κοινά, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι χαρακτηριστικά ιδιωτείας,
τόσο με την αρχαία όσο και με τη σύγχρονη έννοιά της, μπορούν να αποδοθούν σε μεγάλη μερίδα αυτών που συμμετέχουν στα κοινά.
Αν σκεφτεί κανείς ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων δελεάζεται και διαμορφώνει την εκλογική της προτίμηση με ιδιοτελή κίνητρα (λ.χ. αυξήσεις μισθών, επιδόματα, διορισμοί κ.λπ.), επιμένει να στηρίζει κόμματα και πρόσωπα που επανειλημμένως έχουν αποδειχτεί αφερέγγυα και εμπιστεύεται ακόμη πολιτικούς που αποδεδειγμένα έχουν προδώσει την πατρίδα και τα όνειρα των παιδιών τους, τότε ο συνδυασμός των δύο αυτών εννοιολογικών προσεγγίσεων τους ερμηνεύει απόλυτα!
Το μόνο παρήγορο είναι ότι η νοσηρή αυτή κατάσταση διαμορφώνεται και συντηρείται από μια μειοψηφία της κοινωνίας. Αυτοί που επιλέγουν να ασχοληθούν με τα κοινά, είτε ως εκλέκτορες είτε ως εκλεγόμενοι, είναι εδώ και καιρό μειοψηφία. Οι πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές, αλλά και οι βουλευτικές που προηγήθηκαν, ανέδειξαν εμφατικάαυτή τη νοσηρή κατάσταση.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Υπάρχει υγεία στην αποχή; Διαθέτει το πολιτικό σώμα, που επιλέγει να απέχει, τα αντισώματα για να επαναφέρει την πολιτική υγεία στην πατρίδα μας; Φοβάμαι πως όχι. Για να ακριβολογήσω, τα εμπεριέχει, αλλά δεν τα αξιοποιεί. Και δεν τα αξιοποιεί, γιατί έχει αποξενωθεί από αυτά. Οι αξίες της εθνικής κοινωνίας μας έχουν από καιρό αντικατασταθεί από εισαγόμενα πρότυπα, διαλυτικά των εθνικών μας δεσμών. Αυτό είναι δυστυχώς το αποτέλεσμα της έλλειψης πολιτικής παιδείας, που ανέδειξε τον «ιδιώτη» σε καθοριστικό παράγοντα της πολιτικής και της κοινωνικής ζωής, και οδηγεί με ταχείς ρυθμούς τον σκεπτόμενο πολίτη στο περιθώριο.
Το ποσοστό της αποχής θα διογκώνεται συνεχώς και αν δεν αξιοποιηθεί και καθοδηγηθεί εθνικά, θα αποτελέσει σύντομα τον στόχο των εφεδρειών του πολιτικού συστήματος, για να το μεταλλάξει σταδιακά -και αυτό- σε μια μάζα «ιδιωτών». Για να αποφευχθεί αυτό, πρέπει το συντομότερο δυνατόν να ξανασυναντηθούμε ως εθνική κοινωνία και να ξαναβρούμε την κοινή περπατησιά προς το εθνικό μας μέλλον. Κάτι που μπορεί να γίνει μόνο με ένα σύγχρονο πολιτικό αφήγημα, που είναι πλέον επιτακτικά ζητούμενο.
*Διευθυντής περιοδικού «Ενδοχώρα»
[email protected]
