Αντί σημειώματος επιλέγω σήμερα να επαναφέρω στη μνήμη μας ένα απόσπασμα από την ομιλία του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή στη Θεσσαλονίκη.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Εκφωνήθηκε στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών στις 26 Οκτωβρίου, πριν από 40 ημέρες και κάτι. Σήμερα που τη μελετώ ξανά διαπιστώνω ότι περιείχε πολλές σκηνές από ταινία «προσεχώς». Επειδή, όμως, η προβολή της «ταινίας» (στο Αιγαίο, σε σκηνοθεσία Ερντογάν) μόλις άρχισε, φοβάμαι πως έχει και άλλες. Οι αναφορές του πρώην πρωθυπουργού σε «δύσκολες αποφάσεις», στην «ανάγκη διαμόρφωσης εθνικού μετώπου», στη μελέτη των λαθών για να αποφύγουμε «μια νέα Μικρασιατική Καταστροφή», στην πιθανότητα πρόκλησης «εθνικής κρίσης» λόγω του Προσφυγικού αποκτούν νέα διάσταση υπό το φως των προκλήσεων της Άγκυρας.
Σε όσα θα διαβάσετε ας μου επιτραπεί να κάνω μια μικρή προσθήκη: Πρέπει να είμαστε ενωμένοι για να αποφύγουμε νέο 1974. Νέο εθνικό ακρωτηριασμό. Ακολουθεί ο Καραμανλής από το πρωτότυπο.
«Η 26η και η 28η Οκτωβρίου σηματοδοτούν δύο εμβληματικά ορόσημα του εθνικού μας βίου, της νεότερης Ιστορίας μας. Στις 26 Οκτωβρίου του 1912, στην κορυφαία στιγμή της εθνικής εξόρμησης του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, ο Ελληνικός Στρατός εισήλθε θριαμβευτής στη Θεσσαλονίκη, απελευθερώνοντας την πόλη από τον οθωμανικό ζυγό. Άνοιξε έτσι ο δρόμος για την ενσωμάτωση της Μακεδονίας στον ιστορικά φυσικό της χώρο, στον Εθνικό κορμό.
Στις 28 Οκτωβρίου του 1940, η μικρή Ελλάδα όρθωσε το ανάστημά της στις ασυγκρίτως υπέρτερες δυνάμεις του ολοκληρωτισμού και της βίας. Απάντησε “ΟΧΙ” στις αξιώσεις του εισβολέα που η αλαζονεία της δύναμης τον έσπρωξε σ’ ένα μέγα ιστορικό λάθος: Ο Ελύτης το περιγράφει γλαφυρά “Εκείνοι που πράξαν το κακό, τους πήρε μαύρο σύννεφο… Παππού δεν είχαν από δρυ και από οργισμένο άνεμο, στο καραούλι δεκαοχτώ μερόνυχτα… Δεν είχαν πίσω τους αυτοί θείο μπουρλοτιέρη, πατέρα γεμιτζή…”. Υποτίμησαν οι εισβολείς μια αυτονόητη ιστορική αλήθεια: Ότι για μας τους Έλληνες η προάσπιση της ελευθερίας μας συνιστά μακραίωνη παράδοση και εθνική κληρονομιά. Που μας υπαγορεύει να ορίζουμε διαχρονικά ως “έναν” και “άριστο” τον Ομηρικό οιωνό τού “αμύνεσθαι περί πάτρης”. Πέρα και πάνω από συσχετισμούς δυνάμεων. Απλά και μόνο από ισχυρή αίσθηση καθήκοντος απέναντι στην Πατρίδα.
Η σχέση του Έθνους μας με την Ιστορία του είναι βιωματική. Μας υπαγορεύει να μελετάμε και να εμβαθύνουμε στα διδάγματά της. Γιατί η μελέτη, η γνώση, η κατανόηση της Ιστορίας είναι τα ισχυρότερα εργαλεία που διαθέτουμε, για να αποφεύγουμε την επανάληψη όσων στο παρελθόν μάς δίχασαν. Όσων λαθών και παραλείψεων οδήγησαν σε εθνικές ήττες και πολλές φορές σε τραγωδίες. […]
Ως μέλη και φίλοι της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών γνωρίζετε ότι ως Έθνος επιτύχαμε μεγάλα και σπουδαία όποτε δράσαμε με ενότητα και ομοψυχία. Στην πρόσφατη Ιστορία μας, οι δύο σταθμοί που εορτάζουμε εχθές και αύριο, την απελευθέρωση της πόλης μας το 1912 και το “ΟΧΙ” του ’40, αποδεικνύουν με τρόπο απόλυτο την αλήθεια αυτή.
Δεν πρέπει βεβαίως να ξεχνούμε και μια άλλη ζοφερή πραγματικότητα. Ότι, λίγα χρόνια μετά από το καθένα από τα δύο αυτά ορόσημα, βρεθήκαμε στη δίνη μεγάλων εθνικών συμφορών, της Μικρασιατικής Καταστροφής και του Εμφυλίου, αντίστοιχα με δραματικό κάθε φορά κόστος. Κι αυτό γιατί υποκύψαμε στον πειρασμό της διχόνοιας και του διχασμού.
Εύχομαι και ελπίζω ότι, στα χρόνια που έρχονται, στην εποχή των νέων μεγάλων προκλήσεων, θα έχουμε όλες και όλοι τη σωφροσύνη να πορευτούμε τον δρόμο της αρετής. Στα χρόνια που έρχονται, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μεγάλες προκλήσεις. Προκλήσεις που, ας μην έχουμε αυταπάτες, θα απαιτήσουν συγκροτημένες πολιτικές, αποφασιστικότητα και τόλμη. Θα χρειαστεί να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις και να τις εφαρμόσουμε με συνέπεια και πειθαρχία.
Με την Τουρκία, οι σχέσεις μας διαχρονικά δοκιμάζονται από τις αυθαίρετες διεκδικήσεις της. Η αντιμετώπισή τους απαιτεί σοβαρότητα, μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και πρωτοβουλίες σε όλα τα μέτωπα. Η Ελλάδα έχει επιλέξει, ως κύριο όπλο της απέναντι στις διεκδικήσεις αυτές, το Διεθνές Δίκαιο. Πρέπει ταυτόχρονα να εργαζόμαστε αδιάλειπτα για την ανάδειξη του προβλήματος ως ευρω-τουρκικού, και όχι αμιγώς ελληνο-τουρκικού. Και ακόμα να οικοδομούμε ισχυρές συμμαχίες, στη βάση διμερών ή πολυμερών συμφωνιών, που αναβαθμίζουν τη θέση μας στην περιοχή.
Σήμερα, ωστόσο, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια απροκάλυπτη κλιμάκωση εκ μέρους της Τουρκίας, από τον Έβρο μέχρι την Κύπρο. Κλιμάκωση, που είναι σχεδιασμένη και συστηματική. Γνωρίζουμε πια πού αποσκοπούν οι στρατηγικές κινήσεις της Άγκυρας. Η εμπειρία του παρελθόντος έχει δείξει ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να συρθεί ούτε να παρασυρθεί από τις μεθοδεύσεις της Τουρκίας και δεν πρέπει να επιτρέψει τη δημιουργία τετελεσμένων σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της. Πρέπει να βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση και ετοιμότητα. Γιατί, ας μη γελιόμαστε, η υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων και των εθνικών συμφερόντων μας θα βασιστεί στις δικές μας δυνάμεις. Στην εμπέδωση αρραγούς εθνικού μετώπου και στη διασφάλιση της αποτρεπτικής ισχύος των Ενόπλων μας Δυνάμεων.
Θέλουμε μεν καλές σχέσεις με όλους τους γείτονές μας. Πιστεύουμε στον διάλογο. Με όλους θέλουμε να συνεργαστούμε. Αλλά δεν μας πτοούν απειλές και εκβιασμοί. Γιατί, όπως ήδη ελέχθη αναφορικά με την αυριανή Επέτειο του “ΟΧΙ”, η Ελλάδα απορρίπτει την επικράτηση της ισχύος έναντι του δικαίου. Γι’ αυτό και συστάσεις και προτροπές που μας καλούν τάχα να “λογικευτούμε και να τα βρούμε”, πολύ δε περισσότερο πιέσεις φίλων, συμμάχων ή εταίρων, δεν γίνονται δεκτές, αν προσκρούουν στο εθνικό συμφέρον. Χρέος δικό μας είναι να υπερασπιζόμαστε τα δίκαια και τα συμφέροντα της Ελλάδας. Στη Θράκη, στο Αιγαίο, στην Κύπρο μετριέται η αντοχή του Ελληνισμού. Και πρέπει να πείθει άπαντες ότι αυτή η αντοχή είναι μεγάλη, αποφασισμένη και αμετακίνητη».
