Το βιβλίο του Δημοσθένη Κούκουνα για τη ζωή, το έργο και την τραγική δολοφονία της μεγαλύτερης ηθοποιού του ελληνικού θεάτρου δεν είναι απλώς μια καταγραφή γεγονότων.
- Από τον Φαήλο Μ. Κρανιδιώτη
Είναι μια πνευματική εμπειρία, μια διδακτική κάθοδος στην κινητήρια δύναμη της Αριστεράς, στον φθόνο και στο μίσος που ριζώνει σε αυτόν, μέσα στις ψυχές των ανθρώπων που είναι σημαδεμένοι από την κατωτερότητα.
Ο πόθος για κοινωνική δικαιοσύνη είναι έμφυτος σε κάθε ψυχικά υγιή άνθρωπο και ειδικά στους νέους, που βλέπουν τον κόσμο με μεγαλύτερο ρομαντισμό. Όμως η Αριστερά δεν απευθύνεται στον ρομαντισμό και στο αίσθημα δικαίου των ανθρώπων, αλλά σε ένα από τα πιο σκοτεινά και νοσηρά ανθρώπινα αισθήματα, τον φθόνο, διότι μόνο αυτός μπορεί να φθάσει το μίσος σε τέτοια ένταση, ώστε να γίνουν πρόθυμοι φονιάδες.
Ο ολοκληρωτισμός θεωρεί το μίσος πολιτικό εργαλείο· μίσος προς οποιονδήποτε. Οι φαιοχίτωνες μισούσαν τους Εβραίους, οι κομμουνιστές μισούν τους πλούσιους, τους μορφωμένους, τους ταλαντούχους, αυτούς που ξεχωρίζουν με οποιονδήποτε τρόπο.
Ο Δημοσθένης Κούκουνας ως ιστορικός ερευνητής έχει μια ακεραιότητα που προκαλεί τον σεβασμό όλου του πολιτικού φάσματος. Δεν έπαθε ποτέ του Ρεπούση ή Λιάκο. Δεν θέτει έναν ιδεοληπτικό στόχο, τον οποίο προσπαθεί να αποδείξει, κακοποιώντας ή αγνοώντας πρωτογενές υλικό από τις πηγές. Στο εξαίρετο βιβλίο του πετυχαίνει με ενάργεια δύο σημαντικούς στόχους.
Καταρχάς, δίνει μια πλήρη εικόνα του μεγαλειώδους ταλέντου και της στιβαρής, αλλά δροσερής σκιάς της Ελένης Παπαδάκη στο Ελληνικό Θέατρο. Ο αναγνώστης διαπιστώνει με τεκμήρια όχι μόνο τη συγκλονιστική σκηνική παρουσία της, αλλά και τη βαθιά, πολύπλευρη καλλιέργειά της.
Η Παπαδάκη δεν ήταν απλώς μία πολύ καλή ηθοποιός, ήταν ένας αληθινά πνευματικός άνθρωπος με βαθιά γνώση της κλασικής γραμματείας, με σπάνια άνεση στα πρωτότυπα κείμενα των μεγάλων τραγωδών. Παράλληλα όμως, με κόπο και χρόνο, είχε κάνει κτήμα της ό,τι εκλεκτότερο είχε παράξει ως την εποχή της το παγκόσμιο πνεύμα.
Πολύγλωσση, αληθινή διανοούμενη και η καλύτερη ηθοποιός που πάτησε ποτέ σε ελληνικό σανίδι, είχε και κάτι άλλο, που καθιστούσε την προσωπικότητά της ανυπόφορη. Δεν ήταν μόνο μία αιθέρια ύπαρξη με ταλέντο, που είχε κατακτήσει καλλιτεχνικές κορυφές απλησίαστες για άλλους. Ήταν ταυτόχρονα ένας καλός άνθρωπος. Ανεξίκακη και πάντα πρόθυμη να σπεύσει στην αρωγή όποιου είχε ανάγκη.
Το άλλο που ανατέμνει με χειρουργική ακρίβεια και βγάζει στο φως ο συγγραφέας είναι πώς αυτή η εξέχουσα προσωπικότητα και αγνή ψυχή κατασυκοφαντήθηκε, πώς ο φθόνος των σαφώς υποδεέστερων καλλιτεχνικά συναδέλφων της έγινε αβυσσαλέο μίσος. Κι έτσι στη συνέχεια η συκοφαντία έφτασε στον πάτο της πλέον μιαρής αισχρότητας και στην καταρχάς ηθική δολοφονία της με τη διαγραφή της από το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών.
Ο φθόνος ακόνισε το μαχαίρι του πρώτα πάνω στις συκοφαντίες των αριστερών συνδικαλιστών, ανάμεσά τους και όψιμοι πρώην δεξιοί, περί «προδοσίας» και ύστερα το παρέδωσε στα χέρια των φυσικών αυτουργών μέσα στη θύελλα του κομμουνιστικού πραξικοπήματος του Δεκεμβρίου, κατά την απόπειρα του Σιάντου και των άλλων αληθινών προδοτών να καταλάβουν την εξουσία.
Το βιβλίο αναφέρει ένα προς ένα τα ονόματα των ηθικών αυτουργών, συναδέλφων της, συχνά ευεργετημένων από αυτήν, οι οποίοι κινούμενοι από τα πιο χαμερπή αισθήματα συμμετείχαν στην αλληλουχία των γεγονότων που οδήγησαν στη δολοφονία της. Σχεδόν όλοι συνέχισαν τη ζωή τους, περιέφεραν το σαρκίο τους πάνω στη γη που πότισαν με το αίμα της, έκαναν παιδιά και εγγόνια, καριέρα, χωρίς ποτέ όμως κανείς τους να αγγίξει ούτε τους πρόποδες του καλλιτεχνικού Ολύμπου, στον οποίο ανέβηκε η Παπαδάκη κατ’ επανάληψη στη σύντομη ζωή της.
Ο Λιόλιος, ο Μακαρώνας, ο «Ορέστης» ήταν απλώς οι τελευταίες τρύπες του ζουρνά σε μια προδιαγεγραμμένη πορεία συκοφαντίας, απομόνωσης και τελικά φόνου. Αξίζει να διαβάσετε για αυτόν τον άλλο εσμό, των καλλιτεχνικών ερπετών, αυτών που φέρουν την κύρια ευθύνη γιατί προετοίμασαν τον φόβο, νομίζοντας πως με βρομιές κι ύστερα με το ίδιο της το άδικο αίμα θα σβήσουν το αστέρι της και θα λάμπουν οι ίδιοι/ίδιες.
Τρεμόπαιξαν λίγο σαν κωλοφωτιές και τελικά απλώς κατάφεραν να περάσουν τα ονόματά τους στην Ιστορία ως φονιάδες και φόνισσες ή τουλάχιστον συνεργοί σε φόνο. Όπως είπε μέσω ενός ήρωα βιβλίου του ο Ίων Δραγούμης, «δεν είναι καλοί, είναι κάτι χειρότερο, μέτριοι».
Δεν θα γράψω τα ονόματα αυτών των παλιανθρώπων. Διαβάστε τα στο βιβλίο. Θα έχετε εκπλήξεις, δεν θα δείτε ποτέ ξανά με το ίδιο ιλαρό μάτι τον «ξάδελφο Πανάγο» και άλλες οικείες φιγούρες που καθιερώθηκαν μέσω του κινηματογράφου. Συνεπής κληρονόμος αυτής της πνευματικής μιζέριας και παλιανθρωπιάς, το σημερινό συνδικαλιστικό όργανο των ηθοποιών, που τόλμησε να αντιδράσει αρνητικά στην ονοματοδοσία αίθουσας του Εθνικού Θεάτρου με το όνομα της μεγάλης τραγωδού.
Τι κι αν ο ίδιος ο Ζαχαριάδης και άλλοι αναγκάστηκαν να απολογηθούν για το φοβερό έγκλημα που στέρησε από το ελληνικό θέατρο το μεγαλύτερο ταλέντο του και δη στην ακμή της σπάνιας αυτής Ελληνίδας, και από την οικογένεια και τους φίλους της μία αθώα και στοργική ψυχή. Οι απόστολοι του μαρασμού, εχθροί του Έθνους, αλλά και της αληθινής Τέχνης, διαφυλάσσουν τη βρομιά του φθόνου και του μίσους. Είπαμε, τρέφονται από αυτά…