Eνα από τα πιο σοβαρά θέματα που είναι σε εξέλιξη από το καλοκαίρι του 2016, όταν έγινε η απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του Ερντογάν, είναι η στροφή που έκανε αμέσως μετά ο Τούρκος πρόεδρος προς τη Μόσχα και η δημιουργία ισχυρών δεσμών με τη Ρωσία, που μπορεί να οδηγήσουν σε μια στρατηγικού χαρακτήρα σχέση.
- Από τον Σάββα Καλεντερίδη
Η σχέση αυτή είναι σε δοκιμασία το τελευταίο διάστημα λόγω της προέλασης του στρατού της Συρίας στην επαρχία Ιντλίμπ, που γίνεται με την υποστήριξη της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας, εξέλιξη στην οποία αντιτάσσεται σθεναρά ο Ερντογάν. Μάλιστα, ο Τούρκος πρόεδρος φέρεται ότι έθεσε το δίλημμα «ο Ασαντ ή εγώ» στον Πούτιν, προσδοκώντας ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα πράξει όπως έπραξε ο Αμερικανός ομόλογός του, όταν του έθεσε ανάλογο δίλημμα «οι Κούρδοι ή εγώ». Οπως είναι γνωστό, ο Τραμπ πρόδωσε τους Κούρδους και έδωσε άδεια στην Τουρκία να εισβάλει στη Β. Συρία. Όμως τα πράγματα εδώ δυσκολεύουν για τον Ερντογάν, αφού ο Ασαντ και η Συρία είναι ήδη στρατηγικοί σύμμαχοι της Ρωσίας και δεν μπορεί ο Πούτιν να υποκύψει στο εκβιαστικό δίλημμα του Ερντογάν.
Άλλωστε ο Τούρκος πρόεδρος δεν μπορεί να εκβιάσει τον Πούτιν, ο οποίος κρατάει όλα τα σχοινιά της σχέσης με την Τουρκία στα χέρια του. Ενώ η υπόθεση είναι σε εξέλιξη, θεώρησα ότι το άρθρο του Μεχμέτ Αλί Γκιουλέρ (της «Τζουμχουριέτ») που ακολουθεί με τίτλο «Αμερικανικό αγκίστρι: Η συνάντηση Γουόλτερς – Ακάρ και η SADAT» μπορεί να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε μία κατά το δυνατόν σαφή εικόνα για τα τεκταινόμενα στο Ιντλίμπ.
Το Ιντλίμπ ήταν ένα πρόβλημα η επίλυση του οποίου ωθούνταν συνεχώς προς το μέλλον. Η Συμφωνία του Σότσι για τη δημιουργία «ζώνης αποκλιμάκωσης και αφοπλισμού» στην επαρχία Ιντλίμπ υπεγράφη (σ.τ.μ.: μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν) στις 17 Σεπτεμβρίου 2018 και μεταξύ άλλων προέβλεπε τα εξής: Σύμφωνα με το άρθρο 5 της συμφωνίας, τα βαριά όπλα που ανήκαν στις ριζοσπαστικές τρομοκρατικές ομάδες θα απομακρύνονταν από τη ζώνη έως τις 15 Οκτωβρίου 2018, ενώ, σύμφωνα με το άρθρο 6, τα βαριά όπλα των άλλων ένοπλων ομάδων έως τις 10 Οκτωβρίου 2018.
Με άλλα λόγια, η συμφωνία στην ουσία ματαιώθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2018, αφού δεν είχε γίνει τίποτα για τον αφοπλισμό. Ωστόσο, όπως λέμε παραπάνω, το Ιντλίμπ ήταν ένα πρόβλημα η επίλυση του οποίου ωθούνταν συνεχώς προς το μέλλον. Η λάθος λύση του προβλήματος θα μπορούσε να ανατρέψει όλες τις ισορροπίες.
Η Μόσχα, προκειμένου να μην ωθήσει την Άγκυρα στην Ουάσινγκτον, ανέβαλλε κι αυτή με τη σειρά της τη λύση του προβλήματος. Από καιρού εις καιρόν άναβε το πράσινο φως στον συριακό στρατό να διεξάγει επιχειρήσεις απελευθέρωσης εδαφών της επαρχίας Ιντλίμπ, όταν όμως διαμαρτυρόταν η Άγκυρα, επέβαλλε κατάπαυση του πυρός και άφηνε πάλι τη λύση του προβλήματος για το μέλλον.
Η Αγκυρα, από την πλευρά της, έπαιζε κι αυτή με τον χρόνο. Για να μπορέσει να κρατηθεί στο Αφρίν, καθυστερούσε κι αυτή τη λύση του προβλήματος που ακούει στο όνομα «Ιντλίμπ». Οι Ηνωμένες Πολιτείες, από την πλευρά τους, περίμεναν πάντα στη γωνία, για να λυθεί με λανθασμένο τρόπο το πρόβλημα Ιντλίμπ, που αποτελεί τον αδύναμο κρίκο στη στρατηγική σχέση Τουρκίας – Ρωσίας.
• Τι είχε στην τσάντα του ο στρατηγός Γουόλτερς;
Στις 30 Ιανουαρίου 2020 ο κορυφαίος διοικητής των ΗΠΑ στην Ευρώπη, στρατηγός Τοντ Γουόλτερς ήρθε στην Τουρκία. Όμως πριν από την επίσκεψη του Γουόλτερς ανακοινώθηκε ότι η ατζέντα του ήταν η Συρία και το Ιντλίμπ. Δεν δόθηκαν άλλες λεπτομέρειες.
Ο Γουόλτερς συναντήθηκε με τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Χουλουσί Ακάρ και τον αρχηγό του γενικού επιτελείου, στρατηγό Γιασάρ Γκιουλέρ. Ωστόσο, για καμία από τις δύο αυτές συναντήσεις δεν εκδόθηκε κάποια σαφής ανακοίνωση και από τις δύο πλευρές. Τι συζητήθηκε; Γιατί οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται για το Ιντλίμπ; Οι ΗΠΑ πρότειναν κάτι για το θέμα αυτό; Η Τουρκία τι απάντησε; Αγνωστο…
• Οι ΗΠΑ έστειλαν πρώτες συλλυπητήρια
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 3ης Φεβρουαρίου του 2020 ήρθε είδηση που βύθισε στο πένθος την Τουρκία (σ.τ.μ.: Από πυρά πυροβολικού του στρατού της Συρίας σκοτώθηκαν επτά Τούρκοι στρατιώτες και ένας πολίτης οδηγός, στην κωμόπολη Σαρακίμπ, ΝΑ της πόλης Ινλτίμπ)…Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις είχαν αρχίσει τη μεταφορά δυνάμεων από την Τουρκία προς το Ιντλίμπ από τις 28 Ιανουαρίου. Το εάν η Ρωσία ειδοποιήθηκε για τις μετακινήσεις αυτές της 3ης Φεβρουαρίου δεν είναι ξεκάθαρο. Και από τις δύο πρωτεύουσες υπάρχουν αλληλοκατηγορίες για το θέμα. Οι ΗΠΑ, που περίμεναν στη γωνία, έτρεξαν και έστειλαν πρώτες πρώτες συλλυπητήρια στην Τουρκία. Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ Μόργκαν Ορτέιγκους καταδίκασε «το καθεστώς Ασαντ, τη Ρωσία και το Ιράν για την επίθεση στον λαό του Ιντλίμπ», δηλώνοντας ότι «είμαστε στο πλευρό της συμμάχου μας Τουρκίας». Μετά τη δήλωση της εκπροσώπου του αμερικανικού ΥΠΕΞ ακολούθησε το μήνυμα του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν τις ενέργειες της Τουρκίας στο Ιντλίμπ που έχουν στόχο την αυτοάμυνα».
• Η αποστολή που έδωσε το Πεντάγωνο στον Γουόλτερς
Δεν ξέρουμε τι συζητήθηκε στις συναντήσεις του Γουόλτερς με τον Ακάρ και τον Γκιουλέρ, ξέρουμε όμως ότι πριν από τρεις μήνες έκανε πολύ σημαντικές δηλώσεις για την Τουρκία.
Ο Γουόλτερς, περιγράφοντας τα προβλήματα στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις, τα χαρακτήρισε «δευτερεύουσας σημασίας διαφωνίες», λέγοντας μάλιστα ότι, ακόμα και όταν βρέχει, είμαστε υποχρεωμένοι να συνεχίζουμε την πορεία μας: «Εμείς είμαστε μια οικογένεια. Σε μια οικογένεια υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των αδελφών και των γονιών».
Εξηγώντας μάλιστα ότι ο ίδιος συμπεριφέρεται στους Τούρκους αξιωματικούς «ως εν όπλοις συναδέλφους και ως συγγενείς», μας περιέγραψε την αποστολή του: «Η αποστολή που μου ανατέθηκε εκ μέρους του υπουργού Αμυνας (Μαρκ Εσπερ) και του προέδρου είναι να καταβάλω κάθε δυνατή προσπάθεια για να διατηρήσω αυτήν την ισχυρή σχέση, τόσο ως διοικητής του ΝΑΤΟ όσο και ως διοικητής των στρατιωτικών δυνάμεων των ΗΠΑ στην Ευρώπη». Ο Γουόλτερς μάς έδινε και ορισμένα στοιχεία για το πώς θα έφερνε εις πέρας την αποστολή που του ανατέθηκε: Για παράδειγμα, το Κοινό Κέντρο Επιχειρήσεων που δημιουργήθηκε στο Ακτσάκαλε από τις ΗΠΑ και την Τουρκία, στα σύνορα με τη Συρία, θα λειτουργούσε αποτελεσματικά.
• Ο ρόλος της SADAT* στο Ιντλίμπ
Ας τελειώσουμε υπενθυμίζοντας δύο θέματα:
Πρώτον, το Ιδρυμα Οικονομικών, Κοινωνικών και Πολιτικών Ερευνών SETA πριν από τις 3 Φεβρουαρίου κάλεσε τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ενωση να παρέμβουν στο θέμα του Ιντλίμπ. Δεύτερον, σε έκθεση 276 σελίδων που συνέταξε η RAND για το Πεντάγωνο κήρυξε τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Χουλουσί Ακάρ «βασικό συνομιλητή-κλειδί» στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις. Και ας προσθέσουμε και τούτο: Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις (ΤΕΔ) ήταν αντίθετες στη δημιουργία παρατηρητηρίων από πλευράς της Τουρκίας στην επαρχία Ιντλίμπ. Οι διοικητές των ΤΕΔ έλεγαν ότι τον ρόλο των παρατηρητηρίων θα μπορούσαν να τον παίξουν τα Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη (ΜΕΑ-UAV). Ωστόσο, ο πρώην επικεφαλής σύμβουλος του στρατιωτικού συμβουλίου του παλατιού (σ.τ.μ.: εννοεί τον Ερντογάν) και ιδιοκτήτης της SADAT, απόστρατος συνταγματάρχης Αντνάν Τανρίβερντι, επέμενε στη δημιουργία των παρατηρητηρίων και ήταν αυτός που έπεισε τον Ερντογάν.
Και ας σημειώσουμε κι αυτό: Σύμφωνα με πληροφορίες που δεν κατέστη δυνατόν να επιβεβαιώσω, ο Γουόλτερς πρότεινε στους Ακάρ και Γκιουλέρ ένα νέο σχέδιο συνεργασίας για το βόρειο τμήμα της Συρίας!
Ας βάλουμε και την τελευταία τελεία: Η Τουρκία αποτελεί στρατηγικό στόχο των Ηνωμένων Πολιτειών. Εκείνοι που πιάστηκαν στο αγκίστρι των ΗΠΑ διαπράττουν μεγάλο λάθος, καθιστώντας πάλι την Τουρκία μέρος των σχεδίων της Αμερικής.
*SADAT: Παραστρατιωτική οργάνωση που λειτουργεί ως παράρτημα του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και προωθεί την παλινόρθωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Είναι η οργάνωση που έχει αναλάβει τη μεταφορά των τζιχαντιστών από τα μέτωπα της Συρίας στη Λιβύη.
