Ένα ερώτημα στο οποίο δύσκολα έβρισκε κανείς απάντηση είναι το εξής: Από τη στιγμή που ο αγωγός EastMed θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα της Αν. Μεσογείου στις αγορές των χωρών της Ευρώπης, αυτό οδηγεί στην απεξάρτηση ως έναν, έστω και μικρό, βαθμό από τη Ρωσία.
- Από τον Σάββα Καλεντερίδη
Άρα, με βάση αυτήν την παραδοχή, η Ρωσία θα πρέπει να είναι αντίθετη στην κατασκευή του αγωγού αυτού.
Η Τουρκία με τη σειρά της θέλει να αποτρέψει την κατασκευή του αγωγού EastMed, γιατί θέλει και ο αγωγός αυτός να περάσει από την Τουρκία, για στρατηγικούς λόγους που θα δούμε παρακάτω.
Μάλιστα, ένας από τους λόγους -πάντως όχι ο μοναδικός- που η Τουρκία έσπευσε να υπογράψει τη συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών με τη Λιβύη είναι αυτός: να αποτρέψει την κατασκευή του αγωγού.
Προϋπόθεση για να ελπίζει η Τουρκία να υλοποιηθεί η ως άνω συμφωνία είναι να μην ανατραπεί ο Σάρατζ από τον Χαφτάρ, αφού ο στρατάρχης δήλωσε ότι, αν αναλάβει αυτός τα ηνία, η συμφωνία θα καταργηθεί.
Ενώ, λοιπόν, με βάση τα παραπάνω καταγράφεται ταύτιση στόχων της Τουρκίας με τη Ρωσία, βλέπουμε τη Μόσχα αφενός μεν να μην ανοίγει ακόμα τα χαρτιά της για τον αγωγό EastMed, αφετέρου δε να παίρνει τη θέση του Χαφτάρ, έστω κι αν αυτό γίνεται δι’ αντιπροσώπων (Wagner).
Αυτή η αντίφαση καθιστά αδύνατη την εύρεση απάντησης στο ερώτημα γιατί η Ρωσία τηρεί αυτή τη στάση στη Λιβύη, κυρίως έναντι της Τουρκίας.
Επειδή βοηθά στον γενικότερο προβληματισμό επί του θέματος, παραθέτουμε σε ακριβή μετάφραση άρθρο Τούρκου αρθρογράφου, που δημοσιεύθηκε στη φιλοκυβερνητική εφημερίδα «Yeni Şafak», με την ελπίδα να αποτελέσει τροφή για σκέψη, αφού όλα αυτά αφορούν ευθέως και επηρεάζουν ζωτικά συμφέροντα της Κύπρου και της Ελλάδας.
Η ενεργειακή εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία Erdal Tanas Karagöl
Η εξάρτηση της Τουρκίας σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία στον τομέα της ενέργειας, οι συμφωνίες που υπεγράφησαν στον τομέα της Αμυνας με τη Ρωσία και η διεύρυνση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Ρωσία σε τέτοιο βαθμό, που από στοιχείο εξισορρόπησης να μετατραπούν σε ένα νέο μπλοκ, είναι εξελίξεις που ερμηνεύονταν ως απαρχή διάφορων σεναρίων για την περιοχή.
Σε περίπτωση που ο φόνος Τούρκων στρατιωτών στην περιοχή Ιντλίμπ από το καθεστώς της Συρίας δρομολογήσει εντάσεις, όπως επηρέασε σε βάθος τις σχέσεις Τουρκίας – Ρωσίας, τότε θα έχουμε νέες εξελίξεις.
Είναι αλήθεια ότι η Τουρκία, ενώ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό στον τομέα της ενέργειας από τη Ρωσία, την ίδια στιγμή κατέχει στρατηγική θέση ανάμεσα στις χώρες που διαθέτουν ενεργειακά αποθέματα και σ’ εκείνες που τα καταναλώνουν. Για τον λόγο αυτόν η αυξανόμενη σημασία του ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή θα είναι σημαντική για το μέλλον των σχέσεων των δύο χωρών.
Τι σημαίνει να έχεις ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία
Η Τουρκία στους διάφορους τομείς της ενέργειας έχει ποσοστό εξάρτησης από τη Ρωσία 50%, με πρώτο το φυσικό αέριο. Η υψηλή αυτή εξάρτηση από το φυσικό αέριο, το οποίο η Τουρκία το εισάγει με ποσοστό 99%, προκαλεί σημαντικούς κινδύνους σε αυτές τις περιόδους όσον αφορά τις οικονομικές και κυρίως τις πολιτικές ισορροπίες που μεταβάλλονται με μεγάλες ταχύτητες την περίοδο αυτή.
Από την άλλη πλευρά, ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι οι εισαγωγές πετρελαίου, που αποτελούν το 90% της κατανάλωσης, ενώ το 20% το εισάγουμε από τη Ρωσία.
Η Τουρκία σχεδιάζει να κάνει ορισμένα βήματα στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, στο πλαίσιο της ποικιλομορφίας των πόρων στην ενέργεια. Το γεγονός ότι το πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του Ακούγιου κατασκευάζεται από τη Ρωσία αυξάνει το ποσοστό εξάρτησης από τη χώρα αυτή.
Αυτές οι προσπάθειες, που αναπτύχθηκαν με τη Ρωσία στην περιοχή, δείχνουν ότι η εξάρτηση από τη Ρωσία έχει αυξηθεί. Σε αυτή την περίπτωση το κύριο ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Αυτός ο υψηλός βαθμός εξάρτησης από τη Ρωσία στην ενέργεια άραγε θα κοστίσει και πόσο στην Τουρκία κατά την προσεχή περίοδο;
Ποια είναι η θέση της Ρωσίας;
Οι διαφωνίες που προέκυψαν το τελευταίο διάστημα με τη Ρωσία, όχι μόνο στα μέτωπα της Συρίας, αλλά και στην Αν. Μεσόγειο, κυρίως στη Λιβύη, όπου η Ρωσία είναι στο απέναντι στρατόπεδο από την Τουρκία, είναι πολύ κρίσιμες και θα επηρεάσουν τις ισορροπίες στην περιοχή.
Και το πιο σημαντικό, ποια είναι άραγε η θέση της Ρωσίας στις πρωτοβουλίες που ανελήφθησαν εναντίον της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα το Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου και ο αγωγός EastMed; Ποια είναι η θέση της άραγε στις συμφωνίες που υπέγραψαν μεταξύ τους διάφορες χώρες για την οριοθέτηση των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών και για τις έρευνες που κάνουν οι εταιρίες ενέργειας για τον εντοπισμό και την εκμετάλλευση κοιτασμάτων φυσικού αερίου;
Η στάση της Ρωσίας είναι σημαντική επειδή η Ρωσία είναι η πρώτη στον κόσμο σε αποθέματα φυσικού αερίου και οι νέες ανακαλύψεις στην ανατολική Μεσόγειο αποτελούν σημαντικό παράγοντα κινδύνου γι’ αυτήν.
Με βάση αυτήν την παραδοχή, άραγε ποια θα είναι η στάση της Ρωσίας απέναντι στις προσπάθειες των χωρών της Ευρώπης να εκμεταλλευθούν τα κοιτάσματα της Αν. Μεσογείου για να μειώσουν την εξάρτηση σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία και ίσως με αυτόν τον τρόπο να απαλλαγούν και από την Τουρκία;
Η στάση που θα τηρήσει και η στρατηγική που θα αναπτύξει η Ρωσία στο θέμα αυτό είναι πολύ σημαντικές για τις χώρες της περιοχής και πολύ πιο σημαντικές από την άποψη των μακροπρόθεσμων σχέσεών της με την Τουρκία.
Κι αυτό γιατί η Τουρκία, χρησιμοποιώντας και εκμεταλλευόμενη τη γεωγραφική της θέση, από τη μια πλευρά θέλει να κατοχυρώσει την ενεργειακή της ασφάλεια και από την άλλη θέλει να καταστεί χώρα ενεργειακός κόμβος, με βάση το στρατηγικό σχέδιο που έχει αναπτύξει και με το οποίο έχει στόχο οι διεθνείς αγωγοί των χωρών που διαθέτουν ενεργειακούς πόρους, με κύρια τη Ρωσία, να περάσουν από το έδαφος της Τουρκίας.
Τέλος, θα ήθελα να θέσω το εξής ερώτημα: Η Ρωσία θέλει να γίνει η Τουρκία απλά μια χώρα διαμετακόμισης φυσικού αερίου, όπως η Ουκρανία, ή θέλει να είναι ένα ενεργειακό κέντρο; Επίσης, η Ρωσία κινείται μαζί με την Τουρκία στην Αν. Μεσόγειο;
Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά θα αποτελέσουν και δείκτη για το πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις Τουρκίας – Ρωσίας σε μακροπρόθεσμη βάση.
