Την παραμονή της μαύρης βραδιάς των Ιμίων σε όλα τα στρατόπεδα των νησιών του Αιγαίου σήμανε επιφυλακή.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Στη Ρόδο νεαροί δεκαοχτάρηδες φαντάροι συγκεντρώθηκαν στο μέσο του στρατοπέδου τους, έκαναν ένα κλασικό «ζντο» και, όπως μου είπε προσφάτως ένας από αυτούς που ήταν εκεί, είπαν με αποφασιστικότητα μεταξύ τους: «Αφού έτυχε στη γενιά μας, πάμε να το κάνουμε!» Βορειότερα, σε ένα άλλο στρατόπεδο, στον Έβρο, ο διοικητής κάλεσε μια ομάδα φαντάρων και τους ζήτησε να βγάλουν από τις αποθήκες ευαίσθητο πολεμικό υλικό, βόμβες μάλλον. Δεν ήλπιζε ότι αυτό θα γινόταν σε σύντομο χρόνο. Έχασε το φως του όταν αντίκρισε τους Πόντιους παλιννοστούντες να χορεύουν γυμνοί από τη μέση και πάνω, όταν επισκέφθηκε την αποθήκη για επιθεώρηση μέσα σε δριμύ ψύχος. Πίστεψε ότι οι νεοσύλλεκτοι το είχαν ρίξει στο σορολόπ και διασκέδαζαν στο χιόνι.
Ξέσπασε σε αναφιλητά όταν οι νεοσύλλεκτοι Πόντιοι, που κάποιοι ανιστόρητοι αποκαλούν σήμερα υποτιμητικά «Ρώσους», του έδειξαν ότι είχαν ολοκληρώσει την αποστολή τους και πως το πολεμικό υλικό ήταν έτοιμο προς φόρτωση στα άρματα. Παρά τα προβλήματα που προέκυψαν με την παράδοση των φύλλων επιστράτευσης εκείνη τη βραδιά (σκουριασμένοι φωριαμοί, χαλασμένα αυτοκίνητα), όλοι σήμερα, με την ασφάλεια της χρονικής απόστασης από τα γεγονότα, λένε ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις ήταν έτοιμες να κάνουν το καθήκον τους εκείνη τη βραδιά. Όλα λειτούργησαν μαγικά, παρά τη διαφαινόμενη ανοργανωσιά.
Ο ναύαρχος Λυμπέρης, μολονότι ο Σημίτης έκανε το ακατανόητο, να τον απομακρύνει σε βραδιά πολέμου από τον θάλαμο επιχειρήσεων του Πενταγώνου και να τον εγκαταστήσει στη Βουλή (!), είχε εξασφαλίσει τακτικό πλεονέκτημα βγάζοντας όλο τον Στόλο στο Αιγαίο (εκτός από τα… ΒΒ). Όλο το Στράτευμα περίμενε το σήμα. Να καταφέρει συντριπτικό πλήγμα στον Τούρκο. Γινόταν. Θα τους τελειώναμε. Η τότε Τουρκία δεν είχε καμία σχέση με τη σημερινή. Στο άκουσμα της είδησης ότι κατελήφθη η ανατολική Ίμια, υπεστάλη η σημαία και ο Στόλος μας αποχώρησε από τα Ίμια, σε όλα τα στρατόπεδα του Έβρου και του Αιγαίου επικράτησε γενική κατήφεια. Απογοήτευση. Ντροπή. Η ντροπή του ηττημένου.
Που στο τέλος μεταβλήθηκε σε οργή, όταν οι αξιωματικοί και οι στρατιώτες έμαθαν για τον τραγικό θάνατο των τριών ηρωικών ανδρών του ελικοπτέρου μας, των Καραθανάση, Βλαχάκου, Γιαλοψού. Μέχρι σήμερα ο αξιωματικοί μουρμουράνε ότι οι Τούρκοι έριξαν το ελικόπτερο και ότι ο συνάδελφός τους που εξέδωσε το πόρισμα για το φερόμενο βέρτιγκο των πιλότων μας μετατέθηκε αργότερα ευμενώς σε επίζηλη θέση ναυτικού ακολούθου σε χώρα της βορείου Ευρώπης.
Αυτή η γενιά, που έχει σαρανταρίσει σήμερα και κατ’ ιδίαν μονολογεί ότι τη διαδέχθηκε μία άλλη, που έχει την αντίληψη «απαιτώ χωρίς να προσφέρω», ένα πράγμα ζητά από τις ηγεσίες μας κάθε χρόνο τέτοια εποχή: απόδοση τιμής στους ηρωικούς πιλότους του ελικοπτέρου, τα ονόματα των οποίων κοντεύουν να ξεχαστούν. Της είναι αδιάφορο πού και πώς θα αποδοθεί αυτή η τιμή.
Θα γίνει στα Ίμια σε συνεννόηση με τους Τούρκους; Χωρίς συνεννόηση με τους Τούρκους; Από αέρος; Από θαλάσσης; Από εδάφους; Θα γίνει στην Αθήνα, στο Πολεμικό Μουσείο; Στο Πεντάγωνο; Στους τόπους καταγωγής τους; Στα Δωδεκάνησα; Πάνω στη φρεγάτα από την οποία απογειώνονταν και προσγειώνονταν; Αδιάφορο.
Καταλαβαίνω άριστα πώς σκέπτεται αυτή η γενιά, γιατί μερικά χρόνια αργότερα κλήθηκα ως ναύτης Τ/ΠΒ στο Πολεμικό Ναυτικό να φυλάξω γερμανικό νούμερο 4 το πρωί στο κουφάρι του «Κωστάκος» από το οποίο κρέμονταν προσωπικά αντικείμενα από τις καμπίνες ναυτών και αξιωματικών: βιβλία, κάλτσες, αθλητικά παπούτσια, φόρμες, μπελαμάνες. Αντικείμενα που σε αγρίευαν και σου έλεγαν ότι οι ψυχές τους είναι εκεί. Αυτό είναι και το ζητούμενο για μια Πολιτεία που δεν ξεχνά: να διακηρύσσει ότι οι ψυχές των ηρώων της είναι κάπου εκεί, κάπου εδώ, ανάμεσά μας πάντως. Να μη λησμονιούνται. Δεν έχει σημασία πώς.
Το μνημείο που ανεγέρθηκε στη μνήμη των τριών πιλότων μας δίπλα στη Στρατιωτική Λέσχη της Ρηγίλλης επί δημαρχίας Δημήτρη Αβραμόπουλου (κάποιος αφαίρεσε το όνομά του, όπως διαπίστωσα προ καιρού) δεν αρκεί. Μια ημερήσια διαταγή στη μνήμη τους από τον Α/ΓΓΕΘΑ ή τον υπουργό Αμυνας θα ήταν το ελάχιστο. Το όνομά τους σε μια φρεγάτα ή σε μια τορπιλάκατο θα ήταν το μέγιστο. Η απαίτησή μας από τους Τούρκους να σεβαστούν τη μνήμη της απώλειας και να μην κάνουν ανόητους τσαμπουκάδες στα Ιμια, όταν ο εκάστοτε υπουργός Αμυνας ή Α/ΓΕΝ μεταβαίνει στο σημείο όπου έπεσαν για να τελέσει ένα μνημόσυνο, θα ήταν το υπερμέγιστο.
Δεν μιλάμε εδώ για την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα μόνον, μιλάμε για τον σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή. Στους νεκρούς του γείτονά σου. Και γι’ αυτό θα έπρεπε να θέσουμε τους Τούρκους που κάθε μέρα υποδέχονται φέρετρα στρατιωτών τους από τη Συρία προ των ευθυνών τους. Θέλω να «πω» με το σημερινό σημείωμα ότι η διαχείριση της μνήμης των νεκρών σου είναι και ένα μέρος από τη στρατηγική σου. Αν ο γείτονας βλέπει ότι αδιαφορείς γι’ αυτήν, πως συναλλάσσεσαι, συνεννοείσαι, ότι τους πουλάς εν τέλει, πώς να λάβει τοις μετρητοίς τις απειλές σου; Και με ποιο ηθικό θα πάει το Στράτευμα στη σύρραξη; Σταματώ εδώ. Νομίζω έγινα κατανοητός. Υπάρχει ακόμη χρόνος για απόδοση της δέουσας τιμής στους τρεις.
