Με τα ακροατήρια έχω μια σχετική εξοικείωση.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας αντιλαμβάνομαι αμέσως την ατμόσφαιρα που έρχεται από την αίθουσα. Την ενέργεια. Είτε είναι θετική και ευχάριστη είτε είναι αρνητική και μυρίζει μπαρούτι. Η «προπόνηση» στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα τη δεκαετία του 1980 με αντιπάλους συμφοιτητές από την ΚΝΕ, την ΠΑΣΠ, τον Δημοκρατικό Αγώνα του ΚΚΕ Εσ. (αν και δεν υπήρξα ποτέ σούπερ ρήτωρ) αποτέλεσε για εμένα εμπειρία ζωής.
Δωρεάν διδακτορικό επικοινωνίας. Ακόμη θυμάμαι στιγμές. Λάθη, γκάφες, ατάκες, νίκες, ήττες. Στο παρελθόν μού ήταν σχετικά εύκολο να «πιάσω» το κλίμα σε ομιλίες μου με εθνικό περιεχόμενο στην Κάσο (μέσα στον μητροπολιτικό ναό), στη Φλώρινα, στη Θεσσαλονίκη, στο Αγρίνιο, στην Κομοτηνή και αλλού.
Αυτό που έζησα όμως το περασμένο Σάββατο στην Καλαμάτα, στην έδρα του Αντώνη Σαμαρά, ήταν πρωτόγνωρο. Δέκα λεπτά μετά την έναρξη της ομιλίας στο κατάμεστο πνευματικό κέντρο της πόλης (σχεδόν 400 άτομα) αδυνατούσα να σφυγμομετρήσω ποιοι ήταν οι ακροατές. Επιδοκίμαζαν εκεί που δεν περίμενα ότι θα επιδοκιμάσουν και σιωπούσαν εκεί που μου φαινόταν λογικό ότι θα επικροτήσουν. Η ενέργεια που μου έφτανε από το ακροατήριο ήταν μηδέν. Ούτε θετική ούτε αρνητική.
Ο κόσμος κατά βάση είχε έρθει να ακούσει σε δύσκολη μέρα και δύσκολη ώρα για τα ελληνοτουρκικά. Σάββατο έξι το απόγευμα, με τον δήμαρχο της πόλης να κηρύσσει την έναρξη του… καρναβαλιού 200 μέτρα πιο πέρα, στην οδό Αριστομένους, όπου και το πνευματικό κέντρο. Έως την αίθουσα έφταναν οι ήχοι από τα… μπαμπολέιρο.
Για να είμαι ειλικρινής, είχα ήδη εντυπωσιαστεί από τη συρροή στην εκδήλωση, καθώς ενάμιση χρόνο πριν, σε εκδήλωση με τους ίδιους διοργανωτές για το Σκοπιανό στην παρουσίαση του βιβλίου του πρέσβη Αλέξανδρου Μαλλιά, με το ζόρι είχαμε συγκεντρωθεί 30 άνθρωποι. Πού 30 και πού 400. Και μάλιστα με κινητοποίηση facebook. Πλην της εφημερίδας «Θάρρος», κανένα άλλο συμβατικό μέσο («Ελευθερία», Βest TV) δεν ενημέρωσε το κοινό για τη διεξαγωγή της.
Με πλησίασαν αμέσως μετά τη λήξη της εκδήλωσης ο νέος βουλευτής του νομού Μίλτος Χρυσομάλλης, που έφτασε με καθυστέρηση στον χώρο, ο Λευτέρης Ζαγορίτης, του οποίου η σύζυγος Διάνα κατάγεται από την περιοχή, και ο διευθυντής του πολιτικού γραφείου Αθηνών του έτερου βουλευτή Περικλή Μαντά Δημήτρης Λάρδας. Σε όλους είχε κάνει εντύπωση η διακομματική και διαταξική προέλευση του κοινού. Στις μικρές κοινωνίες όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους.
Όπως μου επιβεβαίωσε μετά ο διοργανωτής Σωτήρης Θεοδωρόπουλος, ένας ωραίος και τρελός Ελλην από αυτούς που έχει ανάγκη ο τόπος, «από κάτω ήταν νεοδημοκράτες (Νατάσα Κυριακοπούλου κ.ά.), συριζαίοι, χρυσαυγίτες, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ΛΑΕ (μεταξύ τους και ο πρώην βουλευτής Πετράκος), κεντροαριστεροί τέως ΚΚΕ Εσ. με έμφαση στο εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ, οι πάντες». Και, όπως πρόσθεσαν η ιδιοκτήτρια του Βιβλιόπολις Δήμητρα Δημοπούλου και ο εκπαιδευτικός σύζυγός της Νίκος Λαγωνικάκος, στην αίθουσα βρίσκονταν διαταξικά άνθρωποι από όλα τα επαγγέλματα.
Στην πρώτη σειρά ο πρόεδρος Πρωτοδικών. Στη δεύτερη η επιχειρηματίας Σύλβια Καρέλια, νύφη της δυναμικής Βικτωρίας Καρέλια, την οποία επισκέφθηκα στο ομώνυμο καταπληκτικό Μουσείο Συλλογής Ελληνικών Ενδυμασιών που έχει δημιουργήσει στην πόλη.
Στην τρίτη σειρά αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. Στην τέταρτη, επιχειρηματίας που διακινεί πετρέλαιο στην περιοχή. Στην πέμπτη, αγρότες και ανώτεροι αστυνομικοί υπάλληλοι. Στην έκτη, ιατροί, διδακτορικοί φοιτητές, λιμενικοί, πρόεδροι επιμελητηρίων και γενικότερα επιχειρηματίες της μεσαίας τάξης. Στη γαλαρία οι φίλοι από τους Γαργαλιάνους Κώστας Καραχούντρης και Τάκης Καληνύκτας, οι μόνοι γνωστοί, απλοί λαϊκοί άνθρωποι.
Όταν άκουσα την περιγραφή για τη γεωγραφία του ακροατηρίου, κατάλαβα γιατί δεν κατάφερα να πιάσω το κλίμα. Γιατί δεν υπήρχε ενέργεια, φόρτιση, συναίσθημα. Ηταν τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους. Οι άνθρωποι παράτησαν τις δουλειές τους και ήρθαν για να ακούσουν.
Και μόλις τελείωσε η εκδήλωση, εξαφανίστηκαν σε χρόνο ρεκόρ. Είχαν έρθει για να πληροφορηθούν, όχι για να κάνουν δημόσιες σχέσεις. Κάνα δυο που διαφώνησαν με όσα έλεγα για τα Ιμια, ένας αγαθός συριζαίος και ένας μετρημένος κεντροαριστερός, αποχώρησαν, μάλιστα, προώρως. Ωστόσο το μείζον για μένα, αγαπητοί αναγνώστες, ήταν η συγκρότηση του ακροατηρίου, το μεγάλο focus group, όχι η λογική εν τέλει αδυναμία μου να καταλάβω ποιοι με ακούν. Δύσκολο στο παρελθόν να συνυπάρχουν στο ίδιο ακροατήριο ακροαριστεροί και ακροδεξιοί. Νεοδημοκράτες και συριζαίοι. Εστω διαφωνούντες.
Αυτό σημαίνει πως υπάρχει κάτι που αγνοούμε. Πως μια λεπτή γραμμή ενώνει ανθρώπους οι οποίοι στο παρελθόν ένιωθαν, ίσως και να νιώθουν, κοινωνικό και πολιτικό μίσος μεταξύ τους. Δεν συμβαίνει πια. Πρόδρομο κλίμα αυτού που συνέβη στην Καλαμάτα συνάντησα σε μια μικρότερη, πλην επιτυχημένη, συγκέντρωση του κόμματος των Ρεπουμπλικάνων στην Ελλάδα προ δεκαημέρου για το Μεταναστευτικό, στο «Ilisia Hotel».
Από κάτω ήταν τέως βουλευτές των ΑΝ.ΕΛ. (Ραχήλ Μακρή), μετριοπαθείς βουλευτές της Ν.Δ. (Χριστόφορος Μπουτσικάκης), άτομα με δράση στον εθνικιστικό χώρο, τέως στελέχη της ΛΑΕ, στελέχη υπουργείων, μετριοπαθείς ναύαρχοι εν αποστρατεία, αιρετοί της Αυτοδιοίκησης. Οταν με αφορμή τα ελληνοτουρκικά και το Μεταναστευτικό συνυπάρχουν ειρηνικά (δεν ενώνονται βεβαίως) τα άκρα μέσα σε μια αίθουσα, ο αγρότης στέκεται δίπλα στον μεγαλοεπιχειρηματία και ο συριζαίος μιλά με τον νεοδημοκράτη, καταρχάς κάτι συμβαίνει στη βάση της ελληνικής κοινωνίας που μας ξεπερνά.
Ειδικώς μάλιστα -επιστρέφω στην Καλαμάτα- σε έναν νομό με την ιστορία του Μελιγαλά και στου οποίου τα Γενικά Αρχεία, όπως μου είπε στέλεχός τους (συριζαίος έως το 2015 που προέρχεται από δεξιά οικογένεια!), φυλάσσονται έγγραφα για τις δίκες των δωσιλόγων.
Δεν γνωρίζω καν αν έχει αντιληφθεί την εν εξελίξει μεταβολή ο φύλαρχος της περιοχής Πελοποννήσου και πάσης Ελλάδος Αντώνης Σαμαράς, παρατηρητές του οποίου παρέστησαν στην εκδήλωση. Και, βεβαίως, αγνοώ ποιοι μπορεί να εκφράσουν αυτόν τον κόσμο που, παρά τις διαφορές του, δεν φαίνεται να διαπνέεται πλέον από κομματική μισαλλοδοξία.
Στα δύσκολα οι Έλληνες συντάσσονται. Νομίζω ότι οι πολίτες ακόμη μια φορά είναι μπροστά, πολύ πιο μπροστά από εμάς. Καλούμαστε να τους ανακαλύψουμε. Θα είμαστε ασυγχώρητοι αν δεν το κάνουμε αυτή τη φορά.
