Η εφημερίδα μας ήταν από τις ελάχιστες, αν όχι η μόνη, από τις αθηναϊκές που έθιξε υπό τύπο προβληματισμού το ζήτημα των αυξημένων αναφορών που κάνει στις ομιλίες του στο όνομα του Ελευθερίου Βενιζέλου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος περιόρισε ταυτόχρονα δραματικά τις αναφορές του στον ιδρυτή της παράταξης Κωνσταντίνο Καραμανλή.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Τις απόψεις μας σχολίασε σε αναλυτικό του σημείωμα στην εφημερίδα του ο φίλος διευθυντής της «Καθημερινής» Αλέξης Παπαχελάς. Καλωσορίζουμε την πρωτοβουλία του αυτή. Ακολούθως δημοσιεύουμε το άρθρο του Αλέξη Παπαχελά που φέρει τον τίτλο «Κοιτάμε μπροστά» και έπεται η απάντησή μας.
«Αιφνιδιάζονται και ενίοτε γκρινιάζουν ορισμένοι για τις συχνές αναφορές της ηγεσίας της Ν.Δ. στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Υπενθυμίζουν, ορθώς, πως η Ν.Δ. είναι πολιτικός απόγονος του Λαϊκού Κόμματος και του Κωνσταντίνου Καραμανλή και μόνο. Έχουν ίσως δίκιο ότι χρειάζονται λεπτοί χειρισμοί για να μην αποξενωθεί ένα τμήμα της ελληνικής Δεξιάς, που θεωρεί σπίτι του τη Ν.Δ. Και στο σημερινό περιβάλλον ο κίνδυνος αυτός μπορεί να αποδειχθεί υπαρκτός, λόγω της φύσης και του μεγέθους των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα. Δεν είναι όμως καιρός να ξεπεράσουμε στην πράξη διαχωριστικές γραμμές που ανήκουν στην Ιστορία; Εδώ που βρισκόμαστε δεν έχουμε την πολυτέλεια για τέτοιου είδους συζητήσεις. Χρειαζόμαστε ό,τι καλύτερο μας άφησαν και ο Βενιζέλος και ο Καραμανλής. Χρειαζόμαστε επειγόντως τον συνδυασμό τους, σε αποφασιστικότητα, ζύγισμα των διεθνών συγκυριών, πρόθεση ριζικού εκσυγχρονισμού του τόπου. Τα υπόλοιπα ανήκουν στην Ιστορία και τους ιστορικούς.
Ο ίδιος άλλωστε ο Καραμανλής απέδειξε πόσο ανοικτό μυαλό ήταν. Επέλεξε, και στην πρώτη και στη δεύτερη φάση της πρωθυπουργίας του, κεντρώα στελέχη ως κορυφαίους συνεργάτες. Έπαιρνε ό,τι καλύτερο από όπου μπορούσε.
Είναι όμως ενδιαφέρουσα η συζήτηση για το πόσο παραδοσιακά πρέπει να είναι τα μεγάλα κόμματα στην εποχή μας, ακόμη και τα συντηρητικά. Κοιτάξτε γύρω μας. Ο Τραμπ διέλυσε το Ρεμπουμπλικανικό Κόμμα και κατεστημένο και έφτιαξε κάτι δικό του και πολύ διαφορετικό. Ο Τζόνσον το ίδιο. Στην Ιταλία τίποτα δεν θυμίζει το παρελθόν. Τα παραδοσιακά κόμματα ή μεταλλάχθηκαν βίαια για να προσαρμοσθούν στις ανάγκες των πολιτών και της εποχής μας ή εξαφανίσθηκαν.
Η Ν.Δ. είναι ένα σπάνιο παράδειγμα, μαζί με το CDU. Κατάφερε να μείνει σε κάποια μίνιμουμ ποσοστά παρά την τεράστια πολιτική και οικονομική κρίση. Ο νυν αρχηγός της μπόρεσε να φτάσει ένα πολύ υψηλό ποσοστό ακριβώς γιατί κέρδισε τον μεσαίο, κεντρώο χώρο, όπως είχε κάνει και σε εντελώς διαφορετικές εποχές ο Κώστας Καραμανλής.
Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη. Σε ένα κοινό κάτω από τα 50+ όλη η συζήτηση για τον Ελευθέριο Βενιζέλο ή το Λαϊκό Κόμμα ακούγεται πολύ ξένη, αδιάφορη. Δεν συζητάω για τις παρακάτω ηλικίες όπου Λαϊκό είναι μόνο το Λαχείο και Βενιζέλος το αεροδρόμιο Αθηνών. Δυστυχώς, πολύ δυστυχώς, γιατί η άγνοια της Ιστορίας είναι επικίνδυνη. Καιρός να πάρουμε λοιπόν ό,τι καλύτερο από το παρελθόν και να κοιτάξουμε μπροστά γιατί ο κόσμος τρέχει. Και το έχουμε ξαναπεί. Όποιος κοιτάει πολύ στον πίσω καθρέφτη και μόνο είναι βέβαιο ότι θα χτυπήσει τοίχο».
Συμφωνούμε κατά το ήμισυ με το άρθρο του φίλου διευθυντή της «Καθημερινής» Αλέξη Παπαχελά. Σημειώνουμε με ενδιαφέρον τη θετική του αναφορά στο πώς ο πρόεδρος Τραμπ ηγείται των Ρεπουμπλικάνων, είχαμε την εντύπωση πως δεν τον συμπαθεί. Επισημαίνουμε τη θετική του αναφορά στον Μπόρις Τζόνσον, νομίζαμε πως τον θεωρεί λαϊκιστή. Υπογραμμίζουμε επίσης την έμφαση που δίδει στην πολιτική του μεσαίου χώρου του Κώστα Καραμανλή.
Το επώνυμο αυτό σπανίως φιλοξενείται στην ιστορική εφημερίδα που διευθύνει την τελευταία δεκαετία. Και, τέλος, άριστα αναφέρεται στην κεντρώα διεύρυνση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Κοινό σημείο όλων αυτών των ηγετών που έκαναν ιδεολογικές ενέσεις στα κόμματά τους είναι ένα: Δεν άλλαξαν το πολιτικό κέντρο βάρους των παρατάξεών τους. Αυτό ήταν και το νόημα της δικής μας παρέμβασης.
«Ναι» στις μεταρρυθμιστικές αλλαγές του Κυριάκου, όχι στη μεταβολή του κέντρου βάρους της παράταξης. Η Δεξιά δεν είναι τμήμα του κόμματος για να αποξενωθεί. Είναι ο κορμός της παράταξης. Οκτώ στους 10 ψηφοφόρους της Ν.Δ. δηλώνουν «δεξιοί» στις δημοσκοπήσεις. Συμφωνούμε με τον αγαπητότατο Αλέξη ότι οι εποχές αλλάζουν, ότι οι ορολογίες και τα πρόσωπα δεν λένε τίποτε απολύτως στους νεότερους. Ωστόσο, οι προσεγγίσεις και οι σχολές σκέψης που δημιούργησαν τα πρόσωπα παραμένουν.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ακολούθησαν εν πρώτοις διαφορετική σχολή σκέψης στην εξωτερική πολιτική, αν και ανήκαν αμφότεροι στη Δύση. Ο πρώτος ενθαρρύνθηκε να εκστρατεύσει στη Μικρά Ασία από τους συμμάχους που του υποσχέθηκαν υποστήριξη για δικούς τους λόγους, αλλά την κρίσιμη στιγμή τον εγκατέλειψαν επί ζημία του εθνικού συμφέροντος. Ο Καραμανλής, έχοντας την πικρά εμπειρία της Ζυρίχης, απεσύρθη το 1963 από τον δημόσιο βίο διερωτώμενος ποιος κυβερνά τον τόπο και άφησε τις διάδοχες δυνάμεις να δοκιμάσουν την τύχη τους και να επενδύσουν την απεριόριστη εμπιστοσύνη τους στη Δύση.
Το αποτέλεσμα, γνωστό: «Αττίλας» και 1974. Αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως δολιότητα της Δύσεως. Απλώς σχεδόν σε καμία φάση της Ιστορίας μας τα συμμαχικά συμφέροντα ουδέποτε ταυτίστηκαν απολύτως με τα ελληνικά. Μόνον συγκυριακά. Αυτό σημαίνει όμως, όταν μιλάμε για ηγεσία, πως δεν πρέπει να είσαι δυτικός άνευ αστερίσκων, όπως ο Βενιζέλος, αλλά δυτικός με αστερίσκους, όπως ο Καραμανλής, ο οποίος έλεγε σε συνεργάτες του πως «οι Αμερικανοί είναι περισσότερο επικίνδυνοι ως φίλοι παρά ως εχθροί».
Ακόμη μία διαφορά Βενιζέλου-Καραμανλή είναι ο αντικομμουνισμός. Ο Καραμανλής δεν νομοθέτησε ιδιώνυμο γιατί πίστευε στην εθνική σύνταξη. Στην ενότητα που, όταν την είχε το Εθνος από τους ελληνιστικούς χρόνους, μεγαλούργησε! Το ίδιο πιστεύουμε κι εμείς! Σε ένα μέλλον που βασίζεται σε συμφιλιώσεις, όχι στους θριάμβους του ενός επί του άλλου. Κι αυτό πρέπει να προτάσσεται καθημερινώς. Χάνουμε χρόνο με την εκδίκηση και το πάθος. Αυτός είναι ο πυρήνας της σκέψης μας, ίσως και οι διαφορές μας. Κοιτάμε κι εμείς μπροστά, δυτικοί, μη δεδομένοι, ενωτικοί, χωρίς μίση και πάθη.
Αυτό είναι το διαχρονικό κέντρο βάρους της παράταξης, φίλε Αλέξη. Κάτι τελευταίο: Εμείς κοιτάμε τον καθρέφτη για να δούμε ποιος έμεινε πίσω, να γυρίσουμε, να τον πάρουμε μαζί, να μη μείνει μόνος. Να μπει στο αντίθετο ρεύμα της εθνικής χωρίς να το καταλάβει κινδυνεύει όποιος τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα αφηρημένος σε δρόμους που δεν ξέρει! Να πέσει σε πολιτικό τοίχο κινδυνεύει, τέλος, αυτός που αφήνει ανθρώπους πίσω του!
Εν πάση περιπτώσει, όπως αποκαλύπτει ο Μητσοτάκης στο τελευταίο βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά, ο Καραμανλής πάντα έλεγε: «Δεν είσαι καλός σοφέρ, αν δεν ξέρεις να βάζεις και την όπισθεν!» Δίκιο είχε.
