Πολιτική ανάλυση για έναν ηθοποιό δεν μπορείς να κάνεις
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Πολιτική ανάλυση για τη γενιά από την οποία έρχεται αυτός ο ηθοποιός -ο Κώστας Βουτσάς, που αναχώρησε χθες από τον μάταιο τούτον κόσμο- μπορείς, όμως. Και τούτο, διότι ο εκλιπών ανήκε σε μια γενιά που είχε και έχει τη «σειρά» της. Που διακρινόταν και διακρίνεται ακόμη για συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της. Που κατέκτησε την κορυφή χωρίς να φορά τη φανέλα με το νούμερο 1.
Συγγραφείς, εκδότες, συνθέτες, διπλωμάτες, καθηγητές, ηθοποιοί, διπλωμάτες, δικηγόροι, ιατροί, επιχειρηματίες, ποιητές, ιερείς, πολιτικοί σκηνοθέτες, δημοσιογράφοι, τραγουδιστές, ποδοσφαιριστές, οι οποίοι ανήκουν σε αυτή τη γενιά που γεννήθηκε στην (καθημαγμένη από την ήττα της Μικρασίας) Ελλάδα, που πέρασε διά πυρός και σιδήρου μέσα από τη φτώχεια της Κατοχής και το καμίνι του Εμφυλίου, που έκανε αβλαβή διέλευση κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, που κυριάρχησε στην πατρίδα της Μεταπολίτευσης και τώρα τερματίζει, είναι οι αυθεντικοί εκπρόσωποί της. Με ποιοτικά χαρακτηριστικά που σταδιακά εξαφανίζονται από τον δημόσιο βίο.
Η γενιά του Βουτσά διακρίθηκε για τη θέλησή της να νικήσει τη μοίρα της. Τη φτώχεια της. Η γενιά του Βουτσά διακρίθηκε για την ικανότητά της να βλέπει τις ευκαιρίες, να τις «διαβάζει», να τις αρπάζει στον αέρα και να τις κάνει «χρυσάφι». Η γενιά του Βουτσά διακρίθηκε για την ευγένειά της και τη διάρκειά της. Ποτέ δεν εφησύχασε, ποτέ δεν τεμπέλιασε. Η γενιά του Βουτσά διακρίθηκε και διακρίνεται για τον πατριωτισμό της. Είδα τον αριστερό Βουτσά (δεν θα το ξεχάσω ποτέ) να πρωταγωνιστεί στα 84 του στην παράσταση «Σμύρνη μου αγαπημένη» και να τα λέει -πρόσφυγας ο ίδιος- έξω από τα δόντια στη Ρεπούση για τον συνωστισμό.
Η γενιά του Βουτσά δεν υπήρξε ποτέ ασφυκτική. Ήταν και είναι ανεκτική. Πρωτοπορούσε, αλλά άφηνε πάντα χώρο και για τους άλλους, παρά τους ανταγωνισμούς. Δεν πάσχιζε να τους εξαφανίσει. Η γενιά του Βουτσά ήταν γνησίως λαϊκή. Αν και στη διαδρομή της εξελίχθηκε σε ένα μείγμα αρχοντικής αστικότητας και πηγαίας λαϊκότητας, στο τέλος της ημέρας δεν απαρνείτο ποτέ τις ρίζες της. Η γενιά του Κώστα δεν έψαχνε δικαιολογίες στις αποτυχίες – ακολούθησε το δόγμα «never giveup», γι’ αυτό και εξασφάλισε ζωτικό χώρο μέχρι τας δυσμάς της.
Αναγνωρίζω πολύ εύκολα τη γενιά του Κώστα σε έναν μεγάλο εφοπλιστή μας από τη Χίο, ο οποίος έφυγε στα μικράτα του από τα Καρδάμυλα, έγινε καπετάνιος, μετά μεγάλος και τρανός, αλλά έως σήμερα ζει σεμνά, ασκητικά, ταπεινά, με ορμή εφήβου και έγνοια για την πατρίδα. Αναγνωρίζω τη γενιά του Κώστα σε έναν βετεράνο διπλωμάτη μας από το Αϊδίνι, που μέχρι και σήμερα δεν κάθεται ποτέ σε ησυχία. Αναλύει τα εθνικά μας θέματα και γεννά ιδέες όσο δέκα νεότεροι συνάδελφοί του μαζί.
Αναγνωρίζω τη γενιά του Κώστα σε μια μεγάλη κυρία μας από την Ερμιονίδα, που, ενώ θα μπορούσε να καθίσει πάνω στα πλούτη της χωρίς να κουνά το δαχτυλάκι της, τρέχει από το πρωί έως το βράδυ για την κοινωνία.
Αναγνωρίζω τη γενιά του Κώστα σε έναν αντιδήμαρχο από το νησί μου, που… αντί να ασχολείται με τις δουλειές του στη Μέση Ανατολή τρέχει από νωρίς κάθε πρωί για να είναι καθαρή η πόλη του. Αναγνωρίζω τη γενιά του Κώστα σε δύο εκδότες (ο ένας δεν ζει πια), οι οποίοι -πήγαιναν- πάνε κάθε πρωί στις 8 στο γραφείο τους και νουθετούσαν για την αξία της φιλίας. Αναγνωρίζω τη γενιά του Κώστα σε δυο τρεις «παλαιάς κοπής» δημοσιογράφους, πολύ μικρότερούς του, οι οποίοι είναι συγκλονιστικοί επαγγελματίες.
Δεν έχουν να αποδείξουν τίποτε σε κανέναν, κι όμως, εκεί, δεν ησυχάζουν, μάχονται σαν να δίνουν εξετάσεις κάθε μέρα. Γράφουν, φωνάζουν, προειδοποιούν. Δίνοντας έμφαση στη λεπτομέρεια. Ο ένας «προπονείται» κάθε χρόνο πριν αρχίσει τη ραδιοφωνική του εκπομπή επί μία εβδομάδα, κάνοντας πρόβες στη φωνή του όπως τα λαϊκά σχήματα στην παραλιακή, για να ακούγεται τέλειος.
Ο άλλος, κάθε πρωί στην τηλεόραση, «αρρωσταίνει» αν το συνεργείο δεν είναι στη θέση του για τη ζωντανή σύνδεση την ώρα που πρέπει – τον έχω ικανό να πάει ο ίδιος να κάνει το ρεπορτάζ! Ο τρίτος -μέντωρ μου στη δημοσιογραφία-, ο Τίτος Αθανασιάδης, είναι αιώνιος έφηβος μελετητής της Ιστορίας – μέγα το πάθος του, τον διαβάζετε στην «Εστία».
Στη γενιά του Κώστα -ας κάνω μερικές εξαιρέσεις για να ονοματίσω- διακρίνω τους εξαίρετους συνεργάτες της «Εστίας», τον Ζάχο Χατζηφωτίου και τον Τηλέμαχο Μαράτο, οι οποίοι διακρίνονται για την ευρυμάθεια και τη συνέπειά τους. Κάθε Τετάρτη είναι στον υπολογιστή μου το σαββατιάτικο άρθρο τους. Ποτέ την τελευταία στιγμή. Στρατιώτης στη μάχη του Ρίμινι ο κύριος Ζάχος, πλοίαρχος τον οποίο «έφαγαν» η αλμύρα και οι φουρτούνες ο κύριος Τηλέμαχος.
Στη γενιά του Κώστα βλέπω την Ντενίση, η οποία στέκεται γενναία επί δύο ώρες πάνω στο σανίδι κάθε βράδυ, παρά τα προβλήματά της, και δηλώνει ότι προτιμά να μεταλαμπαδεύει την ιστορία της προσφυγιάς στη νεότερη γενιά παρά να εκλέγεται βουλευτής. Στη γενιά του Κώστα βλέπω, τέλος, τον κατά δέκα χρόνια νεότερό του πατέρα μου, οικοδόμο, που μια ζωή έλεγε πως για να είσαι εντάξει στη δουλειά σου «πρέπει να είσαι διαρκώς από πάνω».
Ως γενιά εννοώ τη νοοτροπία όλων όσοι γεννήθηκαν τις δεκαετίες του 1930 και του 1940, όχι τις ηλικίες – μην παρεξηγηθώ. Τη ζηλεύω αυτή τη γενιά, το ομολογώ. Τη ζηλεύω, γιατί αστράφτει σαν διαμάντι μέχρι τα στερνά της, είναι ανθεκτική, μαχήτρια και δεν τα παρατάει.
Δεν ξέρω τι είμαστε εμείς και οι παρακάτω μας, που ακολουθούμε, τι αλήθεια εκπροσωπούμε, ποια Ελλάδα θα παραδώσουμε στην επόμενη γενιά. Κοιτάμε να σώσουμε κάτι από την Ιστορία, τη γλώσσα, την εθνική συνείδηση, την ταυτότητα, για να μη μας μείνει η σφραγίδα της γενιάς της συρρίκνωσης, αλλά δεν ξέρω αν είναι αρκετό. Οι προηγούμενοι καλά τα κατάφεραν. Εμείς να δούμε τι θα κάνουμε.
