Οι ανεπαρκείς αποφάσεις του Eurogroup, οι οποίες, στην καλύτερη περίπτωση, προσφέρουν ελπίδες διαπραγμάτευσης ανεκτών όρων οικονομικής βοήθειας μετά τη λήξη της υγειονομικής κρίσης, αποτελούν μόνο ένα τμήμα του δύσβατου πεδίου στο οποίο θα κινηθεί η κυβέρνηση τους επόμενους μήνες.
- Από τον Αλέξανδρο Τάρκα
Ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης βολιδοσκοπήθηκε προ ημερών από την ηγεσία της Κομισιόν και, ειδικά, από τον επίτροπο Προϋπολογισμού Γιοχάνες Χαν για τη στάση της Ελλάδας, η οποία αντιμετωπίζει, μετά την πρόσφατη έξοδο από τα Μνημόνια, νέα οικονομική κρίση σε συνδυασμό με τις -πολεμικές πια- απειλές στα ανατολικά σύνορά της. Το γενικό συμπέρασμα των επαφών με τον κ. Χαν είναι αφενός ότι απορρίπτονται ακόμα και εναλλακτικές μορφές του «κορωνο-ομολόγου» και αφετέρου ότι θα συρρικνωθούν τα κονδύλια του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ).
Ο Αυστριακός κ. Χαν εμφανίζεται μετριοπαθής στην παρούσα περίοδο έναντι της Αθήνας (λόγω της κρίσης με την Τουρκία και μη επαναλαμβάνοντας την προκλητικότατη τακτική υπέρ των Τιράνων και των Σκοπίων κατά την προηγούμενη θητεία του ως επίτροπος Διεύρυνσης), αλλά έχει και ο ίδιος δύσκολο έργο. Η αιτία είναι ότι ήδη πριν από την κρίση του Covid-19 οι ηγέτες κρατών και κυβερνήσεων είχαν αποτύχει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 20-21 Φεβρουαρίου να συμφωνήσουν επί του ΠΔΠ και άλλων τρεχουσών οικονομικών υποθέσεων. Το κλίμα έκτοτε επιβαρύνθηκε από τις εκτιμήσεις ότι το Brexit τελικά προκαλεί χρηματοδοτικό κενό μεγαλύτερο των 75 δισ. ευρώ στον κοινοτικό προϋπολογισμό, καθώς και από τις ανησυχίες ότι τα (θεωρητικά) 540 δισ. ευρώ του Eurogroup δεν επαρκούν για την ανάκαμψη.
Σύμφωνα με έγκυρη πηγή στις Βρυξέλλες, «βρισκόμαστε πολύ πιο πίσω και σε χειρότερη θέση από το -μη υιοθετηθέν- σχέδιο συμβιβασμού του Φεβρουαρίου, αφού οι αντικειμενικές οικονομικές συνθήκες μεταβλήθηκαν εντυπωσιακά και οι υποκειμενικές πολιτικές θέσεις των μελών της Ε.Ε. επηρεάζονται πλέον από την κατάσταση στο εσωτερικό τους και την ανάγκη διατήρησης της σταθερότητας των κυβερνήσεων».
Στην περίπτωση της Ελλάδας, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Γιατί η κυβέρνηση δεν είχε φυσικά την αυταπάτη ότι τα κονδύλια του ΠΔΠ θα γύριζαν τον χρόνο πίσω στα θρυλικά «πακέτα Ντελόρ», αλλά δικαιολογημένα ήλπιζε πως θα κάλυπταν μέρος του επενδυτικού και χρηματοδοτικού κενού της χώρας. Κατά την ίδια πηγή, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να καταλήξει πολύ γρήγορα στη στρατηγική και την τακτική της για τις ακόλουθες κρίσιμες εξελίξεις:
Πρώτον, μετά τις διακριτικές βολιδοσκοπήσεις των προηγούμενων ημερών, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο κ. Χαν θα αναλάβουν δημόσια πρωτοβουλία με την κατάθεση επίσημων προτάσεων. Όπως συμβαίνει επί δεκαετίες στην Ε.Ε. (και δεν γνώριζε ο ΣΥΡΙΖΑ στο πρώτο εξάμηνο του 2015), ακόμα και ισχυρές χώρες, όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία, θα είναι αναγκασμένες να προχωρήσουν σε παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις για τη διαμόρφωση μετώπων υπέρ των θέσεών τους.
Δυστυχώς, σε ανάλογες δύσκολες και ταχείες διαπραγματεύσεις οι μικρότερες χώρες βρίσκονται πάντα σε μειονεκτική θέση, ενώ οι -λόγω κορωνοϊού- τηλεδιασκέψεις κατάργησαν και τη δυνατότητα προσωπικών συναντήσεων για πιο παραγωγικές συζητήσεις. Η κυβέρνηση ίσως αναγκαστεί να διαλέξει, σε λογική «άσπρου – μαύρου», μεταξύ των αντιπροτάσεων της Γαλλίας και της Γερμανίας επί του πακέτου της Κομισιόν.
Οι δε επιλογές του κ. Μητσοτάκη ενδεχομένως να επηρεάσουν τη στάση του προέδρου Εμ. Μακρόν και της καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ σε άλλα θέματα ενδιαφέροντος της Αθήνας. Πάντως, σε αντίθεση με τις κυβερνητικές υπεραισιόδοξες εκτιμήσεις του περασμένου Αυγούστου (ότι «αφού μας εμπιστεύονται οι αγορές, θα μας εμπιστευτούν και οι εταίροι μας» για τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων), στο Μέγαρο Μαξίμου επικρατεί σήμερα μεγαλύτερος ρεαλισμός.
Δεύτερον, είτε στο πλαίσιο του πακέτου Φον ντερ Λάιεν είτε μέσω άλλης διαδικασίας, η Κομισιόν θα προτείνει -επιμείνει ή συστήσει (άγνωστο τι απ’ όλα)- έναν μηχανισμό εγγύησης δανείων για τα κράτη-μέλη, αλλά και σύνδεσή τους (πάλι με άγνωστο έως τώρα τρόπο) με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSM) και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM).
Τρίτον, μελετάται αύξηση κατά λιγότερο από 1% των ίδιων πόρων του ΠΔΠ προς διευκόλυνση της ανάκαμψης. Η ποσοστιαία αυτή αύξηση, η οποία ευνοείται από την κυρία Φον ντερ Λάιεν και τον κ. Χαν και για την οποία ενημερώθηκε ο κ. Μητσοτάκης, δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη λόγω των αντιδράσεων πολλών κρατών-μελών της Ε.Ε.
Αν όλα τα παραπάνω φαίνονται πολύ ανησυχητικά (όπως και είναι, άλλωστε), υπάρχει και το χειρότερο ενδεχόμενο της απόφασης αναστολής των διαπραγματεύσεων για το ΠΔΠ μέχρι τα μέσα του 2021.
*Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
