Την τιμάμε ως Ελευθερώτρια, Γοργοεπήκοο, Ευαγγελίστρια, Γλυκοφιλούσα και εκατοντάδες προσωνύμια ακόμη. Είναι η Παναγία, η μητέρα όλων μας. Σχεδόν σε κάθε ελληνικό νησί ένα μοναστήρι ή ένας ναός, ακόμη και ένα ξωκλήσι τιμάται στο όνομά της.
• Δεσπόζουσα θέση κατέχει το νησί της Τήνου με την Παναγία την Ευαγγελίστρια. Έχει γίνει σημείο αναφοράς της Ορθοδοξίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Στον χώρο όπου βρίσκεται σήμερα χτισμένος ο Ι.Ν. της Ευαγγελίστριας υπήρχε παλαιότερα ένας άλλος ναός, του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Ο ναός αυτός κάηκε ολοσχερώς από τις επιδρομές των Σαρακηνών τον 12ο αι. Μέσα στον ναό βρισκόταν και η εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, την οποία κατά την παράδοση έφεραν από την Κωνσταντινούπολη. Η εικόνα αυτή έμεινε θαμμένη στη γη για περισσότερα από 800 χρόνια. Η Παναγία εμφανίστηκε στη μοναχή Πελαγία, στην οποία υπέδειξε πού βρίσκεται η εικόνα της. Ύστερα από ανασκαφές βρέθηκε. Συγκλονιστική υπήρξε η στιγμή που η σκαπάνη του εργάτη συνάντησε την εικόνα και την έκοψε στη μέση. Κι όμως, κατά θαυμαστό τρόπο τόσο το πρόσωπο της Παναγίας όσο και του Αρχαγγέλου έμειναν ανέγγιχτα από την τομή. Επιπλέον, παρόλο που ήταν θαμμένη περισσότερα από 800 χρόνια, τα χρώματά της παρέμειναν «ζωντανά».
• Στην Πάρο τιμάται η Παναγία Εκατονταπυλιανή. Ο ναός βρίσκεται στην Παροικία, πρωτεύουσα της νήσου, και θεωρείται από τους αρχαιότερους και καλύτερα διατηρημένους χριστιανικούς ναούς. Στον ναό αποδίδονται δύο ονομασίες: «Καταπολιανή» και «Εκατονταπυλιανή». Και οι δύο είναι σύγχρονες και βρίσκονταν σε παράλληλη χρήση από τα μέσα του 16ου αι. Σήμερα η επίσημη ονομασία του ναού είναι Εκατονταπυλιανή και η παράδοση που διασώζεται για την ονομασία αυτή έχει ως εξής: «Ενενήντα εννέα φανερές πόρτες έχει η Καταπολιανή. Η εκατοστή είναι κλειστή και δεν φαίνεται. Θα φανεί η πόρτα αυτή και θα ανοίξει, όταν οι Έλληνες πάρουν την Πόλη».
• Στα Κύθηρα γιορτάζει η Παναγία Μυρτιδιώτισσα. Ο αρχικός ναός της Παναγίας έχει προσαρμοστεί στη φυσική διαμόρφωση βραχώδους ανοίγματος στο οποίο υπάρχει αβαθής κόγχη για τη φιλοξενία της εικόνας της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, χώρος που υπομνηματίζει στην εύρεσή της. Το νεότερο καθολικό χτίστηκε από τον ηγούμενο Αγαθάγγελο Καλλίγερο στα μέσα του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, η εικόνα βρέθηκε το 1160 στην περιοχή της σημερινής μονής από έναν βοσκό, σκηνή η οποία ενσωματώθηκε στην κατώτερη ζώνη του ενδύματος της εικόνας που φιλοτεχνήθηκε από τον Νικόλαο Θεόφιλο Σπιθάκη το 1837.
• Στη Μυτιλήνη εορτάζει η Παναγία της Αγιάσου. Η ιστορία της αρχίζει πριν από περίπου 1.100 χρόνια, την περίοδο της Εικονομαχίας, όταν ο ιερέας Αγάθων έφτασε στη Λέσβο με όσα ιερά κειμήλια μπόρεσε να διασώσει. Ως πολύτιμο φυλαχτό κρατούσε μια αρχαία βυζαντινή εικόνα. Ήταν μία εικόνα της Θεοτόκου που κρατούσε τον Ιησού Χριστό. Μία θαυματουργή εικόνα που της αποδίδονται πολλοί θρύλοι.
• Στη Σάμο τιμάται η Μονή Μεγάλης Παναγίας. Οι μοναχοί Νείλος και Διονύσιος, οι οποίοι μόναζαν στο όρος Λάτρος, στην αρχαία Μίλητο, το 1586 μ.Χ. ίδρυσαν την Ιερά Μονή Μεγάλης Παναγίας, η οποία βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού. Το καθολικό έχει αφιερωθεί στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η αγιογράφησή της χρονολογείται στο 1596 μ.Χ., σύμφωνα με επιγραφή του δυτικού τοίχου. Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής δουλείας η μονή συνέβαλε στη διατήρηση του ελληνορθόδοξου φρονήματος των Σαμίων, στην καλλιέργεια των γραμμάτων, αλλά και στην ενίσχυση της Επανάστασης του 1821.
• Το Μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό μπορεί να εορτάζει στις 21 Νοεμβρίου, αλλά τον Δεκαπενταύγουστο δέχεται επισκέψεις χιλιάδων πιστών. Βρίσκεται στη νότια ακτή της Αμοργού, σε βραχώδη περιοχή, και είναι ορατό μόνο από το πέλαγος. Η παράδοση για την εικόνα της Παναγίας αναφέρει ότι έφτασε στο νησί (θαυματουργικά ή με μοναχούς) από τους Αγίους Τόπους, μέσω Κύπρου, τον καιρό της Εικονομαχίας. Αυτή η προφορική παράδοση καλείται να συσχετιστεί με δύο γεγονότα: ότι ο όσιος Γεώργιος ο Χοζεβίτης καταγόταν από την Κύπρο και ότι έζησε σε μια εποχή που δεν απέχει πολύ από την περίοδο της Εικονομαχίας. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε και το μοναστήρι είναι ένα από τα αρχαιότερα της Ελλάδας.
• Πάτμος, Παναγία η Διασώζουσα. Ο ναός βρίσκεται στο νότιο μέρος της Ι.Μ. του Θεολόγου, από την οποία απέχει μόλις λίγα μέτρα. Ήταν μικρός παλιά, αλλά καλλιτεχνικά χτισμένος. Τελευταία επεκτάθηκε στο δυτικό μέρος του. Ο ακριβής χρόνος της ιδρύσεώς του είναι άγνωστος. Υπάρχουν, όμως, οι τίτλοι ιδιοκτησίας του από διάφορες εποχές. Από αυτούς προκύπτει ότι ιδρύθηκε πριν από το 1500.
• Το ιστορικό μοναστήρι της Ύδρας, η παλαίφατος Μονή Παναγίας της Φανερωμένης και νυν καθεδρικός ναός της μητροπόλεως, αποτελεί το κόσμημα της ηρωοτόκου νήσου. Είναι το μοναστήρι, έτσι το αποκαλούν μέχρι σήμερα, που έδρασε την περίοδο της δουλείας του Γένους και που τις ημέρες του Αγώνα της Εθνεγερσίας ανέλαβε σημαντικές πρωτοβουλίες. Από ιστορικές πηγές η πρώτη ίδρυση τοποθετείται πριν από το έτος 1655. Κατά την Επανάσταση του 1821 στο μοναστήρι αυτό συνεδρίαζαν οι προεστώτες και οι ναυμάχοι, οι καπεταναίοι και ο λαός. Έγινε το κέντρο για την απελευθέρωση του Γένους, γι’ αυτό και φέρει το προσωνύμιο «Ναυαρχείο».
Πηγή: Δημοκρατία
