Με ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να εκραγεί μοιάζει πάλι το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας. Στο απίστευτο οργανωτικό χάος του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) ήρθε να προστεθεί η πανδημία, προκαλώντας όχι μόνο λειτουργικές αλλά και οικονομικές αναταράξεις.
Οι εκκρεμείς συντάξεις, τα αναδρομικά και η υλοποίηση ψηφισμένων νόμων κοστολογούνται στα 6 δισ. ευρώ! Την ίδια στιγμή, κορυφαία στελέχη του υπουργείου Εργασίας δεν κρύβουν την αγωνία τους, καθώς παραδέχονται ότι η αγορά εργασίας εισέρχεται σε αχαρτογράφητα νερά: Η σταδιακή λήξη των μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων (επιστρεπτέα προκαταβολή, αναστολές συμβάσεων) είναι βέβαιο ότι θα φέρει νέα αύξηση της ανεργίας, άρα μειωμένα έσοδα από εισφορές στον ΕΦΚΑ, που έλαβε γενναία χρηματοδότηση από τον κρατικό κορβανά για να αντεπεξέλθει το 2020, όμως κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται για το έτος που διανύουμε.
Οργανωτικό χάος
Μόνο ως ανέκδοτο μπορεί να θεωρηθεί η μετονομασία με τυμπανοκρουσίες του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης σε e-ΕΦΚΑ από τον τέως υπουργό Εργασίας Γιάννη Βρούτση.
Το υπερταμείο που συστάθηκε, στα χαρτιά, από την προηγούμενη κυβέρνηση τον Ιανουάριο του 2017 όχι μόνο δεν είναι ενιαίο, όπως θέλει να λέγεται στον τίτλο του, αλλά εξακολουθεί να λειτουργεί σαν… τρύπια ομπρέλα, κάτω από την οποία προσπαθούν να στριμωχτούν δεκάδες πρώην ασφαλιστικά ταμεία και 8.500 εργαζόμενοι ατάκτως ερριμμένοι.
Και, σαν να μην έφτανε αυτό, ελήφθη η απόφαση άλλης μιας ενοποίησης από την 1η Μαρτίου 2020, αυτή τη φορά του ΕΤΕΑΠ με τον ΕΦΚΑ, δηλαδή του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών στον φορέα υπεύθυνο για τις κύριες συντάξεις.
Όπως επισημαίνουν έμπειρα στελέχη του υπουργείου Εργασίας στην «κυριακάτικη δημοκρατία», ο τρόπος αυτής της νέας ενοποίησης και κυρίως, η λάθος κατανομή του προσωπικού ήταν άλλη μία χαμένη ευκαιρία, αν όχι η τελευταία, ώστε να μπορέσει το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης να επουλώσει τη μεγαλύτερη πληγή του.
Εκκρεμείς συντάξεις
Ως ιστορικό ανέκδοτο μπορεί να εκληφθεί και το Προεδρικό Διάταγμα που τέθηκε σε ισχύ επί πρωθυπουργίας… Ανδρέα Παπανδρέου, το οποίο προέβλεπε την έκδοση των συντάξεων εντός διαστήματος τριών μηνών. Όπως περιγράφουν οι παλαιότεροι, αυτός ο στόχος δεν επετεύχθη ποτέ. Όχι μόνο αυτό, αλλά η τεράστια καθυστέρηση στην απονομή των συντάξεων αποτελεί, τα τελευταία ιδίως χρόνια, το μεγαλύτερο «αγκάθι» για το Ασφαλιστικό.
Αυτός ήταν, εξάλλου, ο κύριος λόγος για τον οποίο αποχαιρέτησε ως αποτυχημένος στη δεύτερη θητεία του στο υπουργείο ο κ. Βρούτσης. Αυτός είναι, ταυτόχρονα, και ο μεγαλύτερος φόβος του νέου υπουργού Εργασίας. Ο Κωστής Χατζηδάκης δεν έχει ανοίξει ακόμη επίσημα τα χαρτιά του, ωστόσο φαίνεται ότι επιβεβαιώνεται αυτό που είχε προφητικά πει κατά την τελετή παράδοσης – παραλαβής: «Αυτό το υπουργείο είναι σε όλη την Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο ένα από τα πιο δύσκολα υπουργεία. Ένας φίλος μου, αστειευόμενος, μου είπε, ‘Κωστή, βλέποντας τα υπουργεία όπου υπηρετείς κατά καιρούς, διαπιστώνω πως πας από το κακό στο χειρότερο’».
Αυτό που πήγε σίγουρα από το κακό στο χειρότερο ήταν ο όγκος των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης από τον Ιούλιο του 2019 και έπειτα. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. παρέλαβε περίπου 136.000 εκκρεμείς κύριες και σήμερα ανέρχονται σε περίπου 175.000. Όμως, σε αυτές πρέπει να προστεθούν οι εκκρεμείς επικουρικές, εφάπαξ, μερίσματα, διεθνείς συντάξεις, αλλά και οι περίπου 62.000 που εκκρεμούν από τον Μάιο του 2016!
Αναφερόμαστε στην παράλληλη ασφάλιση, καθώς ο νόμος Κατρούγκαλου προέβλεπε προσαύξηση, η οποία δεν δόθηκε ποτέ. Εν κατακλείδι, το κόστος για την απονομή των περίπου 420.000 εκκρεμών συντάξεων ξεπερνά τα 2,5 δισ. ευρώ.
Αναδρομικά
Η εκδίκαση ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας επί της νέας προσφυγής για τα αναδρομικά ήταν άκρως αποκαλυπτική: Οι νομικοί εκπρόσωποι του Δημοσίου χρησιμοποίησαν αιτιάσεις που τρομάζουν και τον πλέον αισιόδοξο, ώστε να αποφύγουν την καταβολή των επιπλέον 2,6 δισ. ευρώ (723.000.000 ευρώ για τις επικουρικές και 1,875 δισ. ευρώ για τα δώρα) που διεκδικούν οι συνταξιούχοι.
Μεταξύ των επιχειρημάτων που ακούστηκαν στην Ολομέλεια του ανώτατου δικαστηρίου ήταν το Μεταναστευτικό και η κατασκευή του φράχτη στον Έβρο, η «κούρσα» εξοπλισμών εξαιτίας της τουρκικής προκλητικότητας και η αγορά των μαχητικών αεροσκαφών Rafale.
Όμως, το πλέον ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι απείλησαν εμμέσως με περικοπή μισθών και συντάξεων, ειδικά όσον αφορά τις επικουρικές, εξαιτίας και της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος.
Νέα βάρη
Στις δυσβάσταχτες αυτές εκκρεμότητες, η κυβέρνηση ήρθε να προσθέσει με δική της πρωτοβουλία άλλες δύο, που ούτε μπορεί να διεκπεραιώσει γραφειοκρατικά ούτε έχουν αμελητέο κόστος: Ο νόμος 4670, που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο του 2020, προβλέπει αυξήσεις στις συντάξεις για 200.000 συνταξιούχους με άνω των 30 ετών ασφάλιση, αλλά και αναδρομικά τουλάχιστον 18 μηνών, εφόσον τελικά υλοποιηθεί την άνοιξη.
Ταυτόχρονα, όμως, εκκρεμεί η εφαρμογή της ψηφισμένης διάταξης για αυξήσεις και αναδρομικά από τον Οκτώβριο του 2019 για περίπου 30.000 εργαζόμενους συνταξιούχους.
Το αποτύπωμα της κρίσης: 1.200.000 άνεργοι!
Μπορεί η ΕΛ.ΣΤΑΤ. να… πουλάει τρέλα, εκδίδοντας ανακοινώσεις με τις οποίες υποστηρίζει ότι η ανεργία είναι στο 16% και οι άνεργοι κάτω από 800.000, όμως, καθώς δεν κάνει τίποτε άλλο από στατιστικές έρευνες, τα πλήρη στοιχεία για την τραγική κατάσταση στην αγορά εργασίας αποκαλύπτει ο ΟΑΕΔ: Τον Δεκέμβριο καταγράφηκαν σχεδόν 1.200.000 άνεργοι, ποσοστό κοντά στο 25%.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η βαθιά ύφεση και το ανερμάτιστο «άνοιξε – κλείσε» της οικονομίας επηρέασαν δραστικά και τα οικονομικά του ΕΦΚΑ. Ναι μεν για το 2020 χρειάστηκε γενναία χρηματοδότηση από το υπουργείο Οικονομικών, όμως αυτό δεν θα συνεχιστεί για πολύ.
Οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες και κάνουν λόγο για έλλειμμα άνω του 1 δισ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2021, με το βλέμμα όλων να είναι στραμμένο στην πορεία των εμβολιασμών όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, ώστε ο τουρισμός να φέρει τα απαιτούμενα έσοδα και μια κάποια ισορροπία στον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ.
Εάν δεν συμβεί αυτό, όπως παραδέχονται υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Εργασίας, το 2022 μπορεί να κρύβει κινδύνους για το μέλλον των συντάξεων.
