Το σενάριο είναι εφιαλτικό και καθόλου φανταστικό: «Η Λίμνη, οι Ροβιές και άλλες παραθαλάσσιες περιοχές στη βόρεια Εύβοια κινδυνεύουν άμεσα από πλημμύρες και κατολισθήσεις. Η φωτιά κατέκαψε τα δάση, τα δένδρα που θα συγκρατούσαν τα νερά μετά από μια πιθανή σφοδρή βροχόπτωση».
- Του Μιχάλη Ψύλου
Στέλεχος των δασικών υπηρεσιών στη βόρεια Εύβοια, τα στοιχεία του οποίου είναι στη διάθεση της «δημοκρατίας», κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και φυσικά όλο το Δασαρχείο τρέχει και δεν φτάνει. «Ο φόβος είναι άμεσος να πλημμυρίσει η Λίμνη με λάσπη, όπως και οι Ροβιές. Το Αχλάδι θα βουλιάξει, η Κοτσικιάθα βουλιάξει, αλλά και άλλες παράκτιες περιοχές» λέει ο έμπειρος δασικός στη «δημοκρατία». Δεν κρύβει πάντως την απαισιοδοξία του: «Η κατάσταση δεν θα αντιμετωπιστεί, εκτός κι αν μας βοηθήσει η μητέρα φύση και δεν ακολουθήσουν ισχυρές βροχές, αλλά και βλαστήσουν γρήγορα φυτά, όπως οι κουμαριές, οι σχίνοι, τα πουρνάρια. Μόνο με τη βοήθεια του Θεού θα σωθούμε».
Για παράδειγμα, στον Δήμο Μαντουδίου – Λίμνης – Αγίας Αννας έχουν καεί 325.000 στρέμματα δάσους και πολλά χωριά που βρίσκονται στις παρυφές ορεινών ή ημιορεινών όγκων, αφού κάηκαν πρώτα, τώρα κινδυνεύουν να πλημμυρίσουν με τόνους λάσπης. «Θα γίνουν 10 μελέτες για κορμοδέματα, κορμοφράγματα, σανιδότοιχους στις λεκάνες απορροής» λέει ο δασολόγος.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «δημοκρατίας», οι πυρκαγιές βρήκαν το Δασαρχείο Λίμνης «αποψιλωμένο». Το μόνιμο προσωπικό μετριέται στα δάχτυλα του ενός χεριού και η ανάγκη να στελεχωθεί άμεσα είναι επιτακτική. Ζητούν τέσσερις δασολόγους, τρεις δασοπόνους, τρεις διοικητικούς και αυτοκίνητα για να μπορούν να μετακινούνται.
«Να είμαστε προετοιμασμένοι για ισχυρές πλημμύρες μετά τις πυρκαγιές στη βόρεια Εύβοια» λέει στη «δημοκρατία» ο καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόεδρος του ΟΑΣΠ Ευθύμιος Λέκκας. «Κάθε υδροροϊκή λεκάνη, κάθε ρέμα που έχει εκτεθεί στην πυρκαγιά, ουσιαστικά είναι υποψήφιο για πλημμύρα. Οι λεκάνες που εκφορτίζουν σε περιοχές αναπτυγμένων οικισμών κατά μήκος της παράκτιας ζώνης είναι πολλές. Ο κίνδυνος κατολισθήσεων στη βόρεια Εύβοια αυξάνεται δραματικά και αναμένονται τεράστιες επιπτώσεις. Καθώς έχουν καεί τα δέντρα, απομειώνεται η διαδικασία απορρόφησης των υδάτων και η αντίστοιχη περιοχή είναι εκτεθειμένη σε πλημμύρες. Αν έχουμε κάποια ικανή βροχόπτωση, είναι σίγουρο ότι θα υπάρχει θέμα μεγάλο. Πρέπει να γίνει μια πολύ γρήγορη μελέτη, αυτοψία, καθώς προλαβαίνουμε να κάνουμε μόνο στοχευμένα έργα σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο, δεν προλαβαίνουμε. Στοχευμένα έργα σε κομβικές θέσεις με σωστό τρόπο, έτσι ώστε να απομακρύνουμε κάθε πλημμυρικό ενδεχόμενο» λέει ο καθηγητής Λέκκας στη «δημοκρατία».
Την ίδια γνώμη έχει και ο καθηγητής Υδρογεωλογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Κώστας Βουδούρης. «Σίγουρα θα αυξηθεί η πιθανότητα πλημμυρικών φαινομένων στις περιοχές της βόρειας Εύβοιας» λέει ο κ. Βουδούρης στη «δημοκρατία», εξηγώντας ότι μέχρι τώρα «η βλάστηση συγκρατούσε τα επιφανειακά νερά. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα συμβεί σε όλες τις περιοχές: Για να γίνουν πλημμύρες, πρέπει να έχουμε σφοδρές βροχοπτώσεις, πρώτον. Αυτό είναι το αίτιο». Ο καθηγητής Υδρογεωλογίας στο ΑΠΘ προειδοποιεί: «Χρειάζονται σε κάθε περίπτωση άμεσες παρεμβάσεις στις αποψιλωμένες περιοχές, κορμοδέματα, κορμοφράγματα, αλλά σε επιλεγμένες περιοχές υψηλού κινδύνου. Πρέπει να καθαριστούν οι κοίτες των ρεμάτων που καταλήγουν σε οικισμούς. Επειδή είναι τεράστιες οι εκτάσεις που κάηκαν, πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα σε περιοχές υψηλού ρίσκου. Οταν στη Λίμνη υπάρχουν, για παράδειγμα, τέσσερα ρέματα που καταλήγουν στον αστικό ιστό, πρέπει να καθαριστούν, να διευρυνθεί η κοίτη τους, οπωσδήποτε, για να διευρυνθεί η παροχητικότητα του νερού, να περνάει δηλαδή μεγαλύτερος όγκος νερού, αν συμβεί κάποιο ραγδαίο φαινόμενο».
Πολύ έμπειρος στα πλημμυρικά φαινόμενα, ο Κώστας Βουδούρης τονίζει όμως ότι «οι παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν προσεκτικά, να μην μπουν δηλαδή μπουλντόζες και να αρχίσουν να ρίχνουν δένδρα, χρειάζεται κάποιο σχέδιο. Γιατί μπορεί να βάλεις την μπουλντόζα να τα ισοπεδώσει και να αυξήσεις περισσότερο τον κίνδυνο πλημμύρας».
Ηρθε η ώρα των δασικών συνεταιρισμών
Οι επιστημονικές εκτιμήσεις πρέπει να γίνουν πράξη και το ερώτημα είναι ποιοι θα αναλάβουν το γιγάντιο αυτό έργο. «Τα κορμοδέματα, οι σανιδότοιχοι, τα κορμοφράγματα θα γίνουν από τους δασικούς, αγροτικούς συνεταιρισμούς της περιοχής» λέει στη «δημοκρατία» ο δασολόγος. «Η ανάληψη των εργασιών θα δοθεί κατευθείαν στους συνεταιρισμούς με απόφαση που θα βγάλει το υπουργείο. Οι συνεταιρισμοί θα ξεκινήσουν τις εργασίες μόλις εγκριθούν οι μελέτες».
Οι συνεταιρισμοί της Λίμνης έχουν περίπου 300 μέλη. Επαρκούν; Μήπως πρέπει να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο και να ενταχθούν στους δασικούς συνεταιρισμούς και νέοι άνθρωποι, που δεν ασχολούνται κατ’ αποκλειστικότητα με το δάσος; Μήπως η Πολιτεία, που δυστυχώς άφησε τη βόρεια Εύβοια στο έλεος της φωτιάς, πρέπει να αφυπνιστεί «χθες» και να στείλει στην περιοχή πρόσθετες δυνάμεις που θα βοηθήσουν τους ντόπιους στα αντιπλημμυρικά έργα; Ή κατά τον Οκτώβριο, που οι βροχές είναι συνήθως ραγδαίες στην περιοχή και αρχίσουν οι πλημμύρες, θα επικαλούνται οι αρμόδιοι τον… Θεό που δεν μας βοήθησε; Να θυμίσουμε ότι ο αντικυκλώνας «Ζορμπάς», που σάρωσε και τη βόρεια Εύβοια το 2018, εκδηλώθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου… «Σε γενικές γραμμές ό,τι είναι να γίνει πρέπει να γίνει άμεσα, επειδή η καμένη έκταση είναι τεράστια» λέει ο δασικός και προσθέτει: «Θα κοιτάξουμε να βάλουμε προτεραιότητες. Η Λίμνη όμως έχει τέσσερα ρέματα που σκάνε στην πόλη και οδηγούν μέσα από πλακοσκεπείς οχετούς στη θάλασσα. Αυτοί οι οχετοί δεν θα μπορέσουν να δεχτούν τα ύδατα που θα έρθουν λόγω των βροχοπτώσεων – ο όγκος των υδάτων θα είναι τεράστιο πρόβλημα, καθώς θα μεταφέρουν και φερτά υλικά και θα μπαζώσουν την πόλη».
Προ των πυλών η ερημοποίηση των χωριών
Μιλώντας με τους κατοίκους της περιοχής, δύσκολα θα βρεις αισιόδοξους ανθρώπους. Εχουν καεί κυριολεκτικά από τις φωτιές, είδαν τα δάση τους να αφήνονται να καούν και τώρα δεν βλέπουν να υπάρχει εκείνη η κινητικότητα που απαιτούν οι δύσκολες στιγμές, εν όψει του χειμώνα που έρχεται. Με όποιον και να μιλήσεις στα χωριά της Λίμνης, ένα σου λέει: «Μας άφησαν να καούμε γιατί δεν ήρθαν τα αεροπλάνα να σβήσουν τη φωτιά, ειδικά τις πρώτες ημέρες. Δεν υπήρχε συντονισμός, υπήρχαν εθελοντές, υπήρχαν μέλη των δασικών συνεταιρισμών που θέλανε να βοηθήσουν, και δεν ήξεραν πού να πάνε οι άνθρωποι. Ουδείς τους συντόνιζε». Η ερώτηση, αυτονόητη: Ποιος είχε την ευθύνη για τον συντονισμό; Γενικότερα, το έργο του συντονισμού το έχει ο επικεφαλής της Πυροσβεστικής. Ο ρόλος της Δασικής Υπηρεσίας με βάση το θεσμικό πλαίσιο είναι σχεδόν διακοσμητικός. Σε περίπτωση που ξεσπάσει φωτιά και κρίνει ο επικεφαλής της Πυροσβεστικής ότι είναι ανάγκη, καλείται εκπρόσωπος της Δασικής Υπηρεσίας και συμβάλλει με τις γνώσεις του στην αντιμετώπιση της πυρκαγιάς… Συνεπώς δεν είναι υποχρεωτικό να ληφθεί υπόψη η γνώμη του εκπροσώπου των Δασικών Υπηρεσιών. Τα παραδείγματα που μας αναφέρουν οι κάτοικοι στη βόρεια Εύβοια είναι πολλά: Χειριστές των μηχανημάτων πήγαιναν να κόψουν τη φωτιά και σε πολλές περιπτώσεις δεν ακολουθούσε πυροσβεστικό όχημα, με αποτέλεσμα να γυρίζουν άπρακτοι.
Πληροφορίες της «δημοκρατίας» αναφέρουν ότι στο Συντονιστικό Τοπικό Οργανο που είχε συγκροτηθεί, οι υπεύθυνοι της Δασικής Υπηρεσίας έλεγαν την άποψή τους για την αντιμετώπιση των μετώπων. «Στις εισηγήσεις μας δεν έφερε κανείς αντίρρηση στο Συντονιστικό Τοπικό Οργανο, αλλά στην πράξη δεν έγινε τίποτα» λέει ο δασολόγος και προσθέτει: «Κάηκε η περιοχή χωρίς άνεμο και αυτό ήταν το τραγικό. Δεν είχαμε άνεμο, μόνο δύο μποφόρ. Δεν είχαμε δηλαδή άνεμο που θα έλεγες “Διάολε, με πήρε, δεν γινόταν τίποτε”». Με το χέρι στην καρδιά, ρωτάμε τον έμπειρο δασικό: Θα μπορούσε να αποτραπεί η καταστροφή; Η απάντησή του μονολεκτική, κοφτή, χωρίς περικοκλάδες: «Φυσικά»! Η επόμενη ερώτηση ήταν πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό… «Τη φωτιά την αντιμετωπίζουμε το βράδυ, καθώς υπάρχει μια υγρασία και μπορούμε να την παλέψουμε. Αυτοί έχουν μια άλλη τακτική: Ερχονται τα αεροπλάνα, κάνουν ρίψεις νερού και ακολουθούν οι επίγειες δυνάμεις. Ελα όμως που αεροπλάνα δεν ήρθαν εδώ καθόλου, ούτε την ημέρα που καιγόταν η Λίμνη;»
Ενός κακού μύρια έπονται, έλεγε ο μεγάλος Σοφοκλής και δυστυχώς η Εύβοια το βιώνει με τον πιο δραματικό τρόπο. Ο καθηγητής Ευθύμιος Λέκκας με την εξαιρετική επιστημονική του γνώση και εμπειρία δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας: «Η Εύβοια υφίσταται το μεγάλο πρόβλημα, καθώς 400.000 στρέμματα εκτιμάται ότι ποτέ δεν θα επανέλθουν στην προτέρα κατάσταση. Παράγοντες όπως η σφοδρότητα της καύσης, το έντονο ανάγλυφο, οι γεωλογικοί σχηματισμοί και η ταχεία διάβρωση δεν θα επιτρέψουν σε καμία περίπτωση την επάνοδο. Η συγκεκριμένη περιοχή οδεύει ταχύτατα προς ερημοποίηση»…
Ακούει κανείς;
