Η χώρα μας εδώ και ακριβώς έναν αιώνα βρίσκεται σε συνεχή ψυχρό πόλεμο με την Τουρκία. Μετά την λήξη του ολέθριου ελληνοτουρκικού πολέμου του 1922 βρισκόμαστε σε μία διαρκή, κατά περιόδους, πολεμική απειλή από την γείτονα.
- Από τον Νίκο Κιτσάκο
Δικηγόρος/Διεθνολόγος
Νομική Αθηνών/ΜΑs University of Geneva
Οι δύο χώρες πολλές φορές, με ευθύνη φυσικά της Τουρκίας, έχουν φτάσει στο χείλος της σύρραξης, κάτι που μέχρι σήμερα έχει αποφευχθεί, μόνο και μόνο διότι η Τουρκία δεν ήταν έτοιμη στο παρελθόν για να επιτεθεί στην Ελλάδα. Σημειώνω ότι η τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 δεν θεωρείται ελληνοτουρκικός πόλεμος, αφού η πολύπαθη Κύπρος είναι άλλη ανεξάρτητη χώρα.
Όλοι γνωρίζουμε ότι ένας τόσο παρατεταμένος ψυχρός πόλεμος είναι ιστορικά βέβαιο ότι κάποια στιγμή θα οδηγήσει σε θερμό πόλεμο.
Έχω γράψει και έχω υποστηρίξει στο παρελθόν ότι ο Ερντογάν ήταν ακίνδυνος, φώναζε, απειλούσε μόνο για εσωτερική κατανάλωση, χωρίς να είχε σκοπό να μπλέξει σε αμφίρροπες πολεμικές συγκρούσεις με την χώρα μας. Όλα αυτά όμως μέχρι τον πόλεμο της Ουκρανίας και μέχρι την πολιτική συρρίκνωση του ιδίου στην Τουρκία. Φέτος το καλοκαίρι θεωρώ ότι υπάρχει πραγματικά τεράστιος κίνδυνος για ελληνοτουρκικό πόλεμο στο πεδίο του Αιγαίου και όχι του Έβρου. Ας δούμε λοιπόν περιληπτικά τους λόγους αλλαγής στάσης του Ερντογάν και τα σημεία στα οποία πατάει νομικά και διεκδικεί κεκτημένα.
-Είναι αρχικά αναμφισβήτητο ότι ο Τούρκος Πρόεδρος πήρε «αέρα» με τις πλάτες του Προέδρου Πούτιν. Η στάση μας στην ουκρανική κρίση ήταν αναμενόμενο ότι θα έσπαγε τον ομφάλιο λώρο της χώρας μας με την Ρωσία. Η Ελλάδα, παρότι βρίσκεται στο δυτικό μπλοκ, είχε καταφέρει να διατηρήσει φιλικές και ουσιαστικές ισορροπίες με την Ρωσία. Προτάσσαμε πάντα και παντού τους θρησκευτικούς και ιστορικούς μας δεσμούς με την Ρωσία, οπότε είχαμε καταφέρει να μας «εξαιρέσουν» οι δυτικοί σύμμαχοί μας από οποιαδήποτε διένεξή τους με την Ρωσία. Αυτό εκτιμόταν και από πλευράς Ρωσίας, η οποία σεβόταν την Ορθόδοξη Ελλάδα και φρόντιζε να μας «προστατεύει» κρατώντας τα λουριά στην Τουρκία κάθε φορά που η τελευταία είχε επιθετικές βλέψεις εναντίον μας. Είναι άλλωστε ιστορικά γνωστό ότι η Τουρκία τρέμει την Ρωσία και ποτέ δεν θα ενεργούσε σε παραβίαση οδηγιών από την Μόσχα. Δυστυχώς οι πολιτικές μας αποφάσεις τους τελευταίους μήνες γκρέμισαν όσα είχαν χτιστεί διπλωματικά εδώ και 200 χρόνια με την Ρωσία. Πατήσαμε πολύ απλά την «μπανανόφλουδα» των ΗΠΑ, στρέψαμε τις κάνες μας εναντίον της Ρωσίας, με αποτέλεσμα η ρωσική ηγεσία να μας θεωρεί πλέον ιστορικά αχάριστους. Παράλληλα η Ρωσία και ουσιαστικά στο πολεμικό πεδίο της Ουκρανίας και της Μαύρης θάλασσας εξυπηρετείται πολύ με μία ένταση στο Αιγαίο, διότι αφενός οι Αμερικάνοι δεν θα μπορούν να προσεγγίζουν τις βάσεις τους στην Ελλάδα από όπου στέλνονται τα όπλα στην Ουκρανία και στην Ανατολική Ευρώπη, και αφετέρου θα κλείσουν οριστικά τα στενά του Βοσπόρου και ο ρωσικός στόλος θα έχει σαν «προγεφύρωμα» το φλεγόμενο Αιγαίο.
-Επιπλέον δεν μας ευνοεί καθόλου η πολιτική κατάρρευση του Ερντογάν στο εσωτερικό της Τουρκίας. Είναι πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια που ο Ερντογάν κινδυνεύει να χάσει τις εκλογές του φθινοπώρου. Φυσικά δεν είναι από αυτούς που θα παραδώσει έτσι την εξουσία. Σαφέστατα ένας πόλεμος διεκδίκησης των τουρκικών ονείρων στο Αιγαίο, θα εξάρει το πατριωτικό Νέο-Οθωμανικό ρεύμα στον τουρκικό λαό, θα εμπνεύσει τους Τούρκους να στηρίξουν τον Πρόεδρό τους, ο οποίος αποφάσισε να χτυπήσει τους κακούς Έλληνες.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναλύσω λίγο το νομικό καθεστώς των νησιών του Αιγαίου, ώστε να δειχθεί ότι οι Τούρκοι έχουν κάποιο σημαντικό νομικό πάτημα στις διεκδικήσεις τους, το οποίο είναι αποτέλεσμα των λανθασμένων δικών μας διπλωματικών χειρισμών του παρελθόντος.
Μετά την παταγώδη ήττα της χώρας μας το 1922 συρθήκαμε στην υπογραφή της συνθήκης της Λοζάνης, στην οποία τελικά, λόγω της σπουδαίας προσωπικότητας του Ελ. Βενιζέλου, δεν χάσαμε πλήρως τα εθνικά μας δικαιώματα. Σημαντικές επιτυχίες-αλλαγές της συνθήκης της Λοζάνης πέτυχε ο Ελ. Βενιζέλος στην συνθήκη του Μοντρέ το 1936. Πολύ επιγραμματικά με τις 2 αυτές διεθνείς συνθήκες, η Λήμνος και η Σαμοθράκη εξαιρέθηκαν από το καθεστώς της αποστρατικοποίησης, όμως η Σάμος – η Λέσβος – η Ικαρία και η Χίος συμφωνήθηκε να παραμείνουν αποστρατικοποιημένες.
Η αποστρατικοποίηση εδαφικών περιοχών ή εδαφικών ζωνών, είναι μία συνήθης πρακτική επιβολής μίας νικήτριας χώρας σε μία ηττημένη χώρα μετά από έναν πόλεμο. Ουσιαστικά η νικήτρια χώρα, για να διασφαλίσει την μελλοντική άμυνα της, φροντίζει να αποκλείσει στρατιωτικά τις δέουσες περιοχές που βρίσκονται συνήθως κοντά στα σύνορά της με την ηττημένη χώρα.
Σωστά λοιπόν έπραξε και η Τουρκία τότε, αφού ήταν η νικήτρια, χωρίς τελικά να πετύχει απόλυτα στους στόχους της, αφού η προσωπικότητα του Ελ. Βενιζέλου κατάφερε να επιβάλλει καταστάσεις όσο το δυνατόν θετικότερες για την ηττημένη Ελλάδα.
Η αθλιότητα όμως των Ελλήνων πολιτικών, η αποτυχία της ελληνικής διπλωματίας και η υποχωρητικότητά μας, φάνηκαν περίτρανα στην συνθήκη του Παρισίου το 1947 όταν πήραμε τα Δωδεκάνησα από την Ιταλία. Θέλω κάποιος να μας εξηγήσει για ποιόν λόγο η νικήτρια τότε Ελλάδα δέχτηκε την αποστρατικοποίηση των Δωδεκανήσων…
Δυστυχώς λοιπόν όλο σχεδόν το κεντρικό και ανατολικό Αιγαίο πρέπει να έχει καθεστώς αποστρατικοποίησης. Αυτά λοιπόν πληρώνουμε σήμερα, σε αυτά πατάει η Τουρκία και διεκδικεί.
Δεν θα επεκταθώ άλλο στα ζητήματα διεθνούς δικαίου γύρω από την αποστρατικοποίηση και το δικαίωμα άμυνας της εθνικής κυριαρχίας ενός κράτους, διότι θα μπούμε σε δύσκολους και πολύπλοκους νομικούς όρους. Σημειώστε μόνο ότι ο καθένας μπορεί να ερμηνεύσει όπως θέλει τους όρους αυτούς και να διεκδικεί ό,τι θέλει.
Αυτήν την αποστρατικοποίηση θα χρησιμοποιήσει ως δικαιολογία η Τουρκία για μία ενδεχόμενη επίθεση στο Αιγαίο. Η θεωρητική επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδος δεν αποτελεί καθαρή δικαιολογία για την Τουρκία, αφού η Ελλάδα έχει δηλώσει ότι δεν προτίθεται να χρησιμοποιήσει το δικαίωμά της για την επέκταση των χωρικών υδάτων της και συνεπώς και της ΑΟΖ της. Το «παραμύθι» λοιπόν του Ερντογάν θα είναι ότι η Τουρκία απειλείται στρατιωτικά από την Ελλάδα, λόγω του οπλισμού και της στρατιωτικής χρήσης των νησιών από την Ελλάδα.
Για την περιοχή του Έβρου δεν ανησυχώ προς το παρόν, διότι, αφενός δεν υπάρχει καλή δικαιολογία για πιθανή εισβολή της Τουρκίας και αφετέρου διότι ο Ερντογάν δεν είναι χαζός να ανοίξει ταυτόχρονα 2 μεγάλα πολεμικά μέτωπα. Γνωρίζει ότι στο Αιγαίο μπορεί πιθανόν να κερδίσει, στον Έβρο όμως είναι σχεδόν αδύνατον να περάσει.
Ας ελπίσουμε ότι τίποτα από όλα αυτά δεν θα γίνει…
